Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De
Schijf van Vijf
is de
visuele voorstelling
van de richtlijnen voor een gezond
eetpatroon
die sinds 1953 in
Nederland
wordt gebruikt in de voorlichting over goede en gezonde voeding, gericht op het grote publiek. Het idee is dat uit elk van de vijf groepen van
voedingsmiddelen
iedere dag een keuze wordt gemaakt, en die keuzen in de maaltijden van die dag te verwerken. In 2016 werd een herziene schijf geintroduceerd. De Schijf van Vijf is een voorlichtingsmodel van het
Voedingscentrum
.
De Schijf van Vijf is cirkelvormig. In
Vlaanderen
is de
voedingsdriehoek
gebruikelijker en ook de Amerikaanse tegenhanger heeft de vorm van een piramide.
Uit onderzoek van onder andere de
Vrije Universiteit Amsterdam
blijkt dat ongeveer 80% van het assortiment, de aanbiedingen en de instore
promoties
van de supermarkten niet in de Schijf van Vijf voorkomt.
[1]
De Schijf van Vijf werd in 1953 geintroduceerd door het Voorlichtingsbureau voor de voeding in Nederland (een overheidsorgaan dat in 2000 opging in het
Voedingscentrum
). De schijf bevatte de volgende groepen voedingsmiddelen:
- Melk en melkproducten
- Groente, fruit, aardappelen
- Vlees, vis, kaas, eieren en peulvruchten
- Vetten
- Graan
en graanproducten zoals brood
De Schijf van Vijf raakte in de loop der jaren in onbruik en werd in 1981 vervangen door de
maaltijdschijf
en daarna (1991) door de
voedingswijzer
. Deze laatste twee voorlichtingshulpmiddelen haalden het qua populariteit en nationale bekendheid echter bij lange na niet bij de aloude Schijf van Vijf.
Eind 2004 werd daarom, aanhakend bij de nog steeds bestaande grote naamsbekendheid, een nieuwe Schijf van Vijf als promotiemiddel in gebruik genomen. Deze omvatte de volgende groepen:
Groep
|
Voedingsmiddelen
|
Belangrijke bestanddelen
|
1
|
Groente
en
fruit
|
vitamines
, zoals
vitamine C
en
foliumzuur
,
mineralen
zoals
kalium
,
vezels
en
bioactieve stoffen
|
2
|
Brood
,
pasta
en
aardappelen
|
koolhydraten
,
eiwitten
, vezels,
vitamine B
, calcium en ijzer
|
3
|
Zuivel
,
vlees
(waren),
vis
,
peulvruchten
,
ei
en
vleesvervangers
|
eiwitten
, visvetzuren, mineralen zoals
ijzer
en
calcium
en B-vitamines
|
4
|
Vetten
en
olie
|
vitamine A
,
D
en
E
en essentiele vetzuren
|
5
|
Vocht
|
Belangrijk vanwege de vochtbehoefte (
water
)
|
Verder gaf deze Schijf van Vijf ook vijf regels of aanbevelingen:
- Eet gevarieerd
- Eet niet te veel en beweeg
- Gebruik minder verzadigd vet
- Eet veel groente, fruit en brood
- Ga veilig met voedsel om
In 2016 kwam een herziene Schijf van Vijf uit. Bij deze schijf wordt minder de nadruk op voedingsstoffen gelegd en zijn de productgroepen vervangen door specifieke producten. Zo staan 'vetten en olien' niet langer als geheel op de schijf, maar wordt expliciet gesproken van 'zachte of vloeibare smeer- en bereidingsvetten'.
[2]
[3]
Vaste vetten zijn hierdoor van de Schijf van Vijf verdwenen. Verder wordt er geadviseerd minder (al dan niet bewerkt) vlees te eten en vaker noten, eieren en
vegetarische
producten te eten. Verder voldoende zuivel, veel groenten en fruit en granen bij voorkeur in volkorenproducten. De belangrijkste randadviezen zijn: kleine porties en niet te veel suiker, zout en
verzadigd vet
.
Deze herziene versie van de Schijf van Vijf is gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding van de
Gezondheidsraad
die in 2015 werden gepresenteerd. Hierin wordt gesteld: "Een verschuiving in de richting van een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon is bevorderlijk voor de gezondheid. Ook vermindering van de consumptie van suikerhoudende dranken is van belang. Goede alternatieven zijn thee en gefilterde koffie (zonder suiker), en ook water."
[4]
Bronnen, noten en/of referenties
|