Saruman
|
Tolkien
-personage
|
Andere namen
|
Curunir, Curummo, Saruman de Witte, Saruman de Wijze,
|
Titel
|
Hoofd van de Istari, Heer van Isengard, Hoofd van de witte raad, De witte tovenaar
|
Geslacht
|
Man
|
Afkomst
|
Maiar
|
Geboortejaar
|
Voor de schepping van Arda, naar
Midden-aarde
gekomen in de
Derde Era
|
Overlijdensjaar
|
3 November 3019
|
Woonplaats
|
Isengard
|
Saruman de Witte
(
Engels
:
Saruman the White
) (
Quenya
:
Curunir
) is een personage uit
In de Ban van de Ring
van
J.R.R. Tolkien
, hoewel hij ook voorkomt in ander werk van dezelfde auteur.
Saruman de Witte was in de derde era van
Midden-aarde
het hoofd van de orde der
Istari
en tevens het hoofd van de
Witte Raad
. Saruman was echter al vanaf de aankomst in Midden-aarde jaloers op
Gandalf
de Grijze. Hij bestudeerde de wetenschap over de Ringen, terwijl hij altijd een jaloers oog op
Gandalf
en later ook
Sauron
hield. Hij was evenals Gandalf een tovenaar en beschikte dus over bovennatuurlijke krachten. Een van de gevaarlijkste hiervan was zijn
stem
, die zo welluidend was dat hij er anderen mee kon corrumperen en misleiden.
Ongeveer 250 jaar voor de
Oorlog om de Ring
had
Rohan
met moeite een aanval van de Donkerlanders afgeslagen, die zelfs
Isengard
hadden weten in te nemen. Saruman bood aan er zelf te wonen, zodat hij een oogje in het zeil kon houden.
Gondor
accepteerde, en gaf hem de sleutels. Saruman had in deze tijd ook werkelijk geen kwade bedoelingen. Saruman ontdekte dat een steeds sterker wordende Sauron in het
Demsterwold
aan het zoeken was naar de
Ene Ring
. Maar omdat hij zelf ook begeerde naar de Ring gaf hij zijn bevindingen niet door aan de Witte Raad. Gandalf had zijn bedenkingen en wilde al aanvallen, maar Saruman was het hoofd van de Orde en had het laatste woord. Pas toen bleek dat Sauron heel dicht bij zijn vondst was gaf Saruman toestemming tot de aanval. Hij wilde namelijk niet dat de Ring in de handen van Sauron zou komen. Er kwam een aanval van de Witte Raad op het bolwerk
Dol Guldur
in het Demsterwold. Maar Sauron ontsnapte uit Dol Guldur en keerde terug naar het land
Mordor
.
Vrij snel hierna ontdekte Saruman de
Palantir
van de Orthanc en werd via deze steen gecorrumpeerd door Sauron. Hij begon machines te bouwen en
orks
te fokken, waardoor Isengard verwerd tot een imitatie van de Donkere Toren, oftewel
Barad-dur
. Hij gebruikte de bomen van
Fangorn
als brandstof voor zijn smederijen, zonder enige consideratie voor de
Enten
of
Huorns
. Zijn doel was de macht te veroveren over Midden-aarde, ook ten koste van Sauron. Hiermee werd Saruman een dubbele verrader. Maar naarmate hij verder gecorrumpeerd raakte, maakte hij ook meer fouten.
Een andere factor die uiteindelijk levensgevaarlijk voor de Reisgenoten bleek, was het feit dat Saruman de
Gouw
kende. Hij bespotte Gandalf om zijn pijproken en om het bezoeken van de op het eerste gezicht afgelegen en onbelangrijke Gouw. Toch werd hij nieuwsgierig, bezocht de Gouw stiekem zelf, en begon ten slotte ook te roken. Hiervoor had hij de Gouw nodig, omdat alleen daar pijpkruid groeide. Zijn spionnen en tussenpersonen reisden heen en weer, en het noodlot wilde dat de
Nazgul
een van hen in Rohan onderschepte bij hun zoektocht naar de Gouw en Balings. Hierdoor vonden ze de Gouw, en wisten zij de vier Hobbits met de Ring bijna te onderscheppen. Dit verklaart bovendien de aanwezigheid van de grote hoeveelheid pijpkruid die Merijn en Pepijn later in Isengard vonden.
Toen de Nazgul Isengard bereikten en bij hem informeerden waar de Hobbits en de Gouw waren, trachtte hij hen op het verkeerde been te zetten. Sauron kwam hier echter uiteindelijk achter, en hoewel het achteraf niet meer uitmaakte, zou deze Saruman waarschijnlijk niet meer geholpen of wellicht gedood hebben mocht hij de oorlog hebben gewonnen. Saruman wist Gandalf gevangen te nemen, maar die ontsnapte. Verder trachtte hij Rohan onder de voet te lopen door enerzijds koning
Theoden
via Grima Slangtong te corrumperen, en anderzijds een frontale aanval te openen met een leger van 10.000 Uruk-hai, andere orks en
Donkerlanders
. Sarumans aanval op Rohan mislukte echter, en na de komst van Merijn en Pepijn ontstaken de Enten in woede om de vernielingen van Saruman. Isengard werd door
Boombaard
en de andere
Enten
uit
Fangorn
ingenomen.
Niet lang daarna volgde een confrontatie met Gandalf. Hierin probeerde Saruman hem en de andere Reisgenoten te beinvloeden met zijn stem, maar Gandalf zette hem uit de orde van de
Istari
. Zijn titel ('de Witte') werd geschrapt en kwam nu toe aan Gandalf. Gandalf de Witte droeg Boombaard op Saruman goed te bewaken, maar na het vertrek van Gandalf wist Saruman Boombaard met zijn machtige stem te overtuigen hem en Grima te laten gaan.
Na zijn nederlaag zwierven Saruman en zijn handlanger
Grima Slangtong
via Donkerland naar de Gouw, die hij immers goed kende. Hij wist de Gouw in te nemen en regeerde als een kleine tiran, tot de vier Hobbits terugkwamen en hem afzetten. Slechts korte tijd daarna werd hij vermoord door Grima, zijn verraderlijke dienaar.
Saruman was bekend onder meerdere namen: behalve dat hij bekendstond als Saruman de Witte stond hij ook bekend als
Saruman de Wijze
(
Engels
:
Saruman the Wise
). Saruman is afgeleid van het Oudangelsaksisch en betekent 'Man van pijn'. Uit zijn naam wordt dus al duidelijk gemaakt dat hij geen goede tovenaar was. In het
Quenya
was zijn naam
Curummo
(
Engels
:
Curumo
), in het Sindarijns werd hij
Curunir
(
Engels
:
Curunir
) genoemd. Zijn naam betekende: man van de listige kunstgrepen. Van alle Istari was hij degene die het meest de tactieken van de vijand, Sauron, had bestudeerd. Door zijn orks werd hij
Sharku
genoemd. Dit betekent
oude man
in hun taal. Aan het einde van de oorlog, wanneer Saruman zich in de Gouw heeft gevestigd wordt hij door de Hobbits
Sjappie
genoemd. Dit is de Nederlandse vertaling van
Max Schuchart
van de oorspronkelijke Engelse naam
Sharkey
, wat afgeleid is van
Sharku
.
In de
The Lord of the Rings
- en
The Hobbit
-films wordt Saruman gespeeld door
Christopher Lee
. De overname van de Gouw komt hierin niet voor. Anders dan in de boeken sterft Saruman in de films bij zijn eigen toren. Wanneer Gandalf, het drietal en de
Rohirrim
aankomen bij (het onder water gezette) Isengard, staan Saruman en Grima op de toren. Als Gandalf en Theoden tevergeefs Saruman proberen te laten bekeren, vertellen ze Grima dat Saruman hem alleen ziet als zijn slaaf. Saruman ontkent dit niet, waarna hij Grima aanvalt. Als Saruman zich weer tot Gandalf keert, pakt Grima zijn mes en steekt hij deze twee a drie keer in de nek van Saruman. Vervolgens schiet
Legolas
Grima neer. Saruman valt zwaargewond van de toren, en wordt gespietst op een waterrad. Deze scene komt echter slechts voor in de uitgebreide versie van de film en niet in de bioscoopversie, waarin Saruman met Grima slechts onder bewaking van de Enten in Isengard wordt achtergelaten.