Sami Frey
(
Parijs
,
13 oktober
1937
) is een
Franse
acteur.
De ouders van Frey waren Poolse Joden die naar Frankrijk waren uitgeweken. Frey verloor zijn vader toen hij twee jaar was. Zijn moeder werd in 1942 gedeporteerd naar
Auschwitz
. Frey overleefde de oorlog met enkele familieleden.
De jonge Frey was verzot op komedie en droomde ervan acteur te worden. Zoals zoveel Franse acteurs in spe volgde hij acteerlessen aan de cours Rene Simon. In 1956 maakte hij, in een kleine bijrol, zijn debuut op het grote scherm. Drie andere films volgden.
Henri-Georges Clouzot
deed een beroep op de charmes van de wat sombere, mooie, bruinharige jongeman voor
La Verite
(1960), een van zijn laatste meesterwerken. Dit voor de
Oscar voor beste internationale film
-genomineerd misdaad- en gerechtsdrama behaalde een immens succes aan de kassa's. Frey's vertolking van een jonge dirigent op wie een ernstige studente viool en haar lichtzinnige zus (
Brigitte Bardot
) verliefd zijn bezorgde hem heel wat roem.
Voor zijn drama
Therese Desqueyroux
(1962), naar de bekende
gelijknamige roman
van
Francois Mauriac
, castte regisseur
Georges Franju
Frey in de rol van een gegoede jongeman die wegens zijn longaandoening en zijn Joodse afkomst geen waardige partij is voor de halfzus (
Edith Scob
) van een rijke landeigenaar. Voor die rol kwamen zijn ietwat sombere charme en zijn voorkomen van romantische jeune premier met uitgemergelde gelaatstrekken Frey goed van pas.
De jaren zestig-zeventig waren Frey's productiefste. De helft van zijn films dateren uit die periode.
Brigitte Bardot was het eerste maar niet het laatste sixtiesicoon met wie Frey werd gecast. Verder deelde hij in de jaren zestig en vervolgens zeventig de affiche met onder meer Edith Scob,
Catherine Deneuve
(3 films),
Mylene Demongeot
,
Anna Karina
,
Francoise Hardy
,
Michele Mercier
,
Marie-France Pisier
,
Romy Schneider
,
Delphine Seyrig
en
Geraldine Chaplin
. Later kruisten onder meer nog
Jane Birkin
,
Diane Keaton
,
Theresa Russell
,
Nicole Garcia
,
Isabelle Adjani
en
Sophie Marceau
zijn filmpad.
Jean-Luc Godard
regisseerde Frey in zijn
kraakfilm
Bande a part
(1964) als lid van een trio kleine criminelen die een grote som willen buitmaken.
In het romantische
Cesar et Rosalie
(1972), een van
Claude Sautets
succesvolle tragikomedies over relaties, vormde Frey (opnieuw) een
driehoeksverhouding
met leeftijdsgenote
Romy Schneider
die ook houdt van een oudere man, belichaamd door
Yves Montand
.
Ook in de zedenkomedie
Pourquoi pas!
(1977) maakte Frey als huisman Fernand samen met Louis en Alexa deel uit van een vreedzaam en tolerant 'menage a trois'... tot de rust wordt verstoord wanneer Fernand een aantrekkelijke vrouw ontmoet.
In het drama
L'Africana
(1990) voerde cineaste
Margarethe von Trotta
Frey op als de journalist die zijn partner verlaat voor haar beste vriendin. Jaren later komen ze opnieuw samen om een aanvankelijk gespannen maar geleidelijk vriendschappelijk wordende relatie te vormen.
Frey was eveneens te zien in enkele historische films die zich afspeelden in de 18e eeuw. De succesrijke avonturenfilm
Angelique et le Roy
(1966) gaf Frey de kans in de huid te kruipen van een
Ottomaanse
chef. In de komische actie- en avonturenfilm
Les Maries de l'an II
(1971) zette hij een markies neer. In het eerste deel van
Guerres civiles en France
(1978) werd hij gecast als de journalist en agitator
Gracchus Babeuf
.
Une rebellion a Romans
(1981) speelt zich af in de 16e eeuw en toont Frey als een machtige rechter. In het eveneens in de 16e eeuw gesitueerde drama
L'Œuvre au noir
(naar de
gelijknamige roman
van
Marguerite Yourcenar
, 1988) werd Frey gecast als de prior van het Brugs klooster waar de humanistische alchemist en
chirurgijn
Zeno onder een valse naam werk vindt (als dokter voor de armen), na een leven van omzwervingen doorheen Europa.
In de
mantel- en degenfilm
La Fille de d'Artagnan
(1994) gaf Frey gestalte aan de ouder wordende musketier
Aramis
die samen met
d'Artagnan
en de twee andere musketiers opnieuw in dienst treedt voor een nieuwe missie.
Doorheen zijn hele carriere heeft Frey opvallend veel zijn acteertalent ten dienste gesteld van filmauteurs. Onder hen onder meer
Jean-Francois Adam
,
Marguerite Duras
,
Charles Belmont
,
William Klein
,
Jean-Daniel Pollet
,
Guy Gilles
,
Du?an Makavejev
,
Hugo Santiago
,
Jacques Doillon
,
Jeanne Labrune
,
Jerome Salle
,
Marco Bellocchio
,
Tonie Marshall
en
Gerard Mordillat
.
In Mordillats
En compagnie d'Antonin Artaud
(1993) kroop Frey in de huid van de radicaal vernieuwende en getormenteerde
theatermaker
Antonin Artaud
die net is ontslagen uit een psychiatrische instelling en twee jaar later zal sterven.
Frey's voorlopig laatste film, het drama
Numero une
(2017), de laatste film van Tonie Marshall, toonde de moeizame en met misogyn gedrag bezaaide weg die een briljante vrouwelijke ingenieur (vrouw van Frey) moet bewandelen om aan het hoofd komen te staan van een beursgenoteerd bedrijf.
Als jeune premier, aan het begin van de jaren zestig, was Frey te zien in enkele Italiaanse (en een Spaanse) coproducties.
Op rijpere leeftijd verscheen hij in twee Amerikaanse thrillers: in
The Little Drummer Girl
(1984) in de rol van een te ontmaskeren bomaanslagpleger van de
Palestijnse Bevrijdingsorganisatie
en in
Black Widow
(1987) in de rol van een rijke hotelier die dreigt het vierde slachtoffer te worden van een moorddadige vrouw die telkens huwt omwille van de erfenis. Waar
Black Widow
Frey voorstelde als eventueel slachtoffer dook Frey in de romantische komedie
Le Garde du corps
(1984) op als de geldbeluste moordenaar van zijn eerste twee vrouwen.
Hij werd in de jaren tachtig ook gecast in twee Belgische films waarvan
L'Œuvre au noir
veruit de belangrijkste was.
Daarna werd hij nog enkele keren geregisseerd in Duitse coproducties, onder meer door Margarethe von Trotta.
De toneelcarriere van Frey ging van start in 1956, net zoals zijn filmcarriere. Van meet af aan verscheen hij hoofdzakelijk in stukken van Franse (
Paul Claudel
,
Nathalie Sarraute
,
Georges Perec
) en vooral buitenlandse (
Terence Rattigan
,
Federico Garcia Lorca
,
Bertolt Brecht
,
Luigi Pirandello
,
Carlos Fuentes
,
Peter Handke
,
Samuel Beckett
,
Heiner Muller
en
Harold Pinter
) moderne en hedendaagse auteurs.
Als voorlopig laatste podiumactiviteit las Frey in 2021 voor uit de toneeladaptatie van
Claude Lanzmanns
film
Un vivant qui passe
(1997). De film (en de lezing) bevat het voor Frey heel aangrijpende getuigenis van een afgevaardigde van het
Internationaal Comite van het Rode Kruis
die in 1943-1944 een bezoek bracht aan Auschwitz en aan
Theresienstadt
.
Nadat Frey Brigitte Bardot had ontmoet op de set van
La Verite
verliet hij actrice en zangeres Pascale Audret. Drie jaar later, in het voorjaar van 1963, tijdens de opnames van
Le Mepris
, kwam er een einde aan de hartstochtelijke relatie tussen Frey en Bardot.
Daarna leefde Frey meer dan twintig jaar samen met
Delphine Seyrig
.
Bronnen, noten en/of referenties