uitbreiding van het Russische rijk tussen 1613 en 1914
De
Russische verovering van Siberie
duurde van de tweede helft van de 16e tot het einde van de 17e eeuw. Daarna volgde het proces van de opname van
Siberie
en het
Russische Verre Oosten
in de
Russische staat
. Traditioneel wordt de campagne van
Jermak
tegen het
kanaat Sibir
in 1581 beschouwd als het beginpunt. Het omvatte de geleidelijke vooruitgang van de
Siberische Kozakken
en andere Russische militairen in het oosten, tot het bereiken van de
Grote Oceaan
en consolidatie van
Kamtsjatka
.
De inlijving door de Russen leidde tot verzet van de lokale bewoners en vond plaats tegen een achtergrond van felle gevechten van inheemse volkeren met Russische
Kozakken
.
Siberische Kozakken (
Nikolaj Karazin
)
Voor hun uitbreiding maakten de Kozakken vooral gebruik van de waterwegen, met
portages
over land om van het ene naar het andere stroomgebied te geraken.
Bij aankomst in het gebied van een inheemse stam begonnen de Kozakken vredesonderhandelingen, met een voorstel om de
tsaar
te gehoorzamen en
jasak
te betalen. Deze belasting bestond meestal uit
bont
en zachte stoffen. De onderhandelingen leidden niet altijd tot succes, waarna de zaak met de wapens werd beslist. Na de inheemsen onder de jasak te hebben gebracht, richtten de Kozakken op hun land ofwel versterkte
ostrogen
(als de stam oorlogszuchtig was), of eenvoudige winterkampen op, waar meestal een deel van de Kozakken als garnizoen bleef om de onderwerping in stand te houden en jasak te verzamelen. In hun gevolg kwamen kolonisten, administrateurs, geestelijken, handwerkers en handelaren. In de folklore van de volkeren van het noordoosten van Siberie wordt de benaming "Kozak" nog steeds gebruikt om te verwijzen naar etnische
Russen
.
De meest actieve weerstand tegen de Russen werd geleverd door het kanaat Sibir, de
Jenisej-Kirgiezen
en een aantal grote stamverbanden zoals de
Daur
en de
Tsjoektsjen
. Er waren verschillende
Chinees-Russische grensconflicten
in
Transbaikal
en in
het zuiden van het Verre Oosten
.
In het algemeen eindigde de verovering van Siberie tegen het einde van de 17e eeuw, toen de grenzen van de Russische staat in grote lijnen de huidige naderden. De inlijving van
Kamtsjatka
vond plaats aan het begin van de 18e eeuw, de definitieve verovering van
Tsjoekotka
in het midden van de 18e eeuw.
Siberie werd ook een bruggenhoofd voor verdere
Russische verovering van Centraal-Azie
en het noordwesten van Noord-Amerika (
Russisch-Amerika
).
De Russen stichtten veel forten in Siberie, die vervolgens uitgroeiden tot steden. In de 16e eeuw werden in het
westen van Siberie
de steden
Tjoemen
,
Tobolsk
en
Soergoet
opgericht. In de 17e eeuw volgden
Tomsk
,
Krasnojarsk
,
Jakoetsk
,
Irkoetsk
,
Tsjita
en
Ochotsk
in
Oost-Siberie
, in de 18e eeuw
Omsk
,
Barnaoel
,
Petropavlovsk
en andere.
De
inheemse bevolking van Siberie
nam als gevolg van
epidemieen
, de verspreiding van
alcoholisme
, en de onderdrukking van opstanden van volkeren die weigerden jasak te betalen, aanzienlijk af. De
pokken
braken voor het eerst in 1630 in West-Siberie uit. In de jaren 1650 verspreidde de ziekte zich ten oosten van de
Jenisej
, waar tot 80 procent van de
Evenken
en
Jakoeten
stierf. In de jaren 1690 nam het aantal
Joekagieren
door de pokken met ongeveer 44 procent af. Het aantal
Korjaken
halveerde in de eerste helft van de 18e eeuw als gevolg van militaire conflicten met de Russen. Door militaire expedities van Russische ontdekkingsreizigers naar het
Amoergebied
in de jaren 1640 werd de noordoever van de
Amoer
ontvolkt, en de
Daur
vluchtten massaal naar
Mantsjoerije
. De weerstand van de Tsjoektsjen was bijzonder hardnekkig, en duurde tot in de jaren 1730.
Een belangrijke rol in de consolidatie van de uitgestrekte gebieden voor Rusland was de vestiging van Russische immigranten. De Russen begonnen Siberie te bevolken vanaf het einde van de 16e eeuw, en tegen het einde van de 17e eeuw overtrof het aantal Russen in Siberie dat van de diverse lokale bevolking. Na de
afschaffing van de lijfeigenschap in 1861
verhuisden miljoenen Russische boeren in relatief korte tijd naar Siberie. Vanaf dat moment werden delen van
Altaj
, Noord-
Kazachstan
, evenals de pas aangesloten oblasten
Amoer
en
Primorje
, bewoond door de Russen.
Tot op heden vormen Russen een aanzienlijke meerderheid in bijna alle regio's van Siberie behalve
Toeva
. In het
Federaal district Siberie
is het aandeel van Russen ongeveer 85 %, in het Verre Oosten 80%. In West-Siberie (
oblast Tjoemen
) is het aandeel van Russen 70%. Tegelijkertijd overschrijdt het aantal van slechts drie inheemse volkeren de honderdduizend:
Jakoeten
,
Boerjaten
en
Toevanen
(in totaal ongeveer 1,2 miljoen), terwijl het aantal Russen in Siberie en het Verre Oosten meer dan 20 miljoen is.
De wetten van het Russische Rijk verboden de gedwongen
doop
. De
Christelijke zending
was exclusief gericht op Kozakken. De belangrijkste factor die de kerstening beperkte was het beleid rond de jasak: gedoopte inheemsen werden vrijgesteld van de betaling van jasak, dus hun massale doop was economisch onrendabel. Ook was de procedure voor opname in de
Russisch-Orthodoxe Kerk
complex, en werd alleen uitgevoerd in het geval van gemengde huwelijken, waarbij een verzoek aan de gouverneur nodig was.
Pas na de
oekazen
van
Peter I
begon een beleid van massale gedwongen kerstening. Onder invloed van het
christendom
werden de lokale traditionele namen vervangen door christelijke.
- 1581-1585 - Siberische campagne van
Jermak
- 1586 - stichting van
Tjoemen
door
Vasili Soekin
, als de eerste Russische stad in Siberie, op de plaats van de voormalige hoofdstad van het Siberisch kanaat
- 1587 - stichting van
Tobolsk
aan de Irtysj, dat later de "hoofdstad van Siberie" werd
- 1590 - Het eerste decreet betreffende een verhuizing van Russische bevolking naar Siberie: 35 landbouwers van de
oejezd
Solvytsjegodski, "met vrouwen en kinderen en hun hele have"
- 1593 - stichting van
Berjozovo
- 1594 - stichting van
Soergoet
en
Tara
- 1595 - stichting van
Obdorsk
- 1598 - overwinning van de
Pegaja Orda
, stichting van
Narym
- 1598 -
Slag bij de Irmen
, definitieve verovering van het Siberisch kanaat
17e eeuw - van de Jenisei tot de Grote Oceaan, oorlog met China
[
bewerken
|
brontekst bewerken
]
Bronnen, noten en/of referenties
|