Robertus Henricus (Robbert) Dijkgraaf
(
Ridderkerk
,
24 januari
1960
) is een
Nederlands
politicus
namens
D66
en
natuurkundige
. Sinds 10 januari 2022 is hij
minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
in het
kabinet-Rutte IV
. Dijkgraaf was van 2012 tot 2022 directeur van het
Institute for Advanced Study
in
Princeton
. Hij was van 2005 tot 2022 als
universiteitshoogleraar
verbonden aan de
Universiteit van Amsterdam
met als vakgebied de
theoretische natuurkunde
.
Na zijn middelbareschooltijd op het
Erasmiaans Gymnasium
studeerde Dijkgraaf van 1978 tot 1982 natuurkunde aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht
. Nadat hij
cum laude
zijn
kandidaatsexamen
had behaald, brak hij zijn studie voortijdig af omdat deze hem niet voldoende creatief uitdaagde. Gedurende deze onderbreking studeerde Dijkgraaf
schilderkunst
aan de
Gerrit Rietveld Academie
. In 1984 hervatte hij zijn studie natuurkunde, die hij in 1986 afrondde met het cum laude behalen van zijn
doctoraalexamen
. Reeds in 1989
promoveerde
hij, wederom cum laude, bij de latere Nobelprijswinnaar
Gerard 't Hooft
op het proefschrift
A Geometrical Approach to Two Dimensional Conformal Field Theory
.
Na zijn studie deed Dijkgraaf gedurende 1989-1992 onderzoek aan de
Princeton-universiteit
en het in Princeton gevestigde
Institute for Advanced Study
(IAS) . Hierna keerde hij terug naar Nederland om aan de
Universiteit van Amsterdam
(UvA)
hoogleraar
mathematische fysica
te worden. Dijkgraaf was aan de UvA verbonden aan twee onderzoeksinstituten: het
Korteweg-de Vries Instituut voor Wiskunde
en het Instituut voor Theoretische Fysica. Het onderzoeksveld van Dijkgraaf bestrijkt de
snaartheorie
,
kwantumgravitatie
en andere onderwerpen op het snijvlak van
wiskunde
en
deeltjesfysica
. In de snaartheorie zijn twee wiskundige concepten mede naar hem genoemd: met
Edward Witten
de
Dijkgraaf-Witten-invarianten
en met
Erik
en
Herman Verlinde
de
Witten-Dijkgraaf-Verlinde-Verlinde-vergelijkingen
. Vanaf 2005 werd hij universiteitshoogleraar aan de UvA. Deze functie zou hij tot januari 2022 vervullen.
Dijkgraaf werd op 19 mei 2008 aangesteld als president van de
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen
(KNAW).
[2]
Hij verliet de KNAW op 5 juni 2012 om per 1 juli 2012 als directeur en Leon Levy Professor terug te keren bij het IAS.
[3]
Hans Clevers
zou hem bij de KNAW opvolgen. Op 1 november 2021 werd bekendgemaakt dat Dijkgraaf per 1 juli 2022 bij het IAS zou stoppen, met historicus David Nirenberg als opvolger.
[4]
Van 1992 tot 2021 is Dijkgraaf redacteur van verschillende wetenschappelijke tijdschriften geweest.
[5]
In 2003 ontving Dijkgraaf de
NWO
Spinozapremie
voor zijn wetenschappelijk werk. Hij was daarmee de eerste Spinozalaureaat met een andere Spinozalaureaat,
Gerard 't Hooft
, als leermeester.
[6]
Dijkgraaf is sinds 2003 lid van de KNAW en sinds 2004 lid van de
Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen
(KHMW).
[5]
Dijkgraaf kreeg op 24 maart 2012 de eerste
Comeniusprijs
uitgereikt.
[7]
Op 5 juni 2012 werd hij tot ridder in de
Orde van de Nederlandse Leeuw
benoemd.
[8]
[9]
Hij kreeg het bijbehorende draagteken opgespeld door premier
Rutte
.
Op 30 april 2013 bekleedde Dijkgraaf het ambt van
heraut van Wapenen
bij de
inhuldiging van Willem-Alexander
en mocht hij op de
Dam
in
Amsterdam
voor de
Nieuwe Kerk
verkondigen dat
koning Willem-Alexander
was ingehuldigd.
[10]
Dijkgraaf ontving het
eredoctoraat
van de
Radboud Universiteit
te
Nijmegen
in 2013, van de
Universiteit Leiden
in 2018 en van de
Vrije Universiteit Brussel
in 2019.
[11]
Dijkgraaf was een veel geziene gast in het televisieprogramma
De Wereld Draait Door
. Hij gaf tussen 2012 en 2017 in de
Westergasfabriek
in Amsterdam voor het programma
DWDD University
over zijn
vakgebied
zeven verschillende colleges, die live werden uitgezonden. Hij presenteerde in 2017 voor de
VPRO
zijn eigen Nederlandse documentaireserie,
The mind of the universe
, dat uit tien uitzendingen bestaat waarin grote wetenschappers de wereld van morgen schetsen.
[12]
Voor zijn publieke optredens ontving Dijkgraaf in 2019 de
Irispenning
.
[13]
Op 30 december 2021 werd bekend dat Dijkgraaf namens
D66
beoogd
minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
was in het
kabinet-Rutte IV
.
[14]
Hij werd op 10 januari 2022 in dit ambt beedigd. Na het opstappen van
Dennis Wiersma
als
minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs
op 23 juni 2023 nam Dijkgraaf ook zijn taken over.
[15]
Dit deed hij tot de opvolgster van Wiersma,
Marielle Paul
, beedigd werd op 21 juli 2023.
[16]
Dijkgraaf is getrouwd met schrijfster
Pia de Jong
en heeft met haar een dochter en twee zonen.
[18]
Bronnen, noten en/of referenties
|