Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Pars pro toto
(een vorm van
synecdoche
) is een
stijlfiguur
waarbij men een gedeelte van een object noemt wanneer men het hele object bedoelt. Men gebruikt dus een deel (
pars
) terwijl men het geheel (
toto
,
ablatief
van
totum
= geheel) bedoelt: een deel voor het geheel (
pars pro toto
). Een pars pro toto kan dus als
hyponiem
gezien worden, waarbij de bredere betekenis, waarvan het hyponiem is afgeleid, dan bedoeld wordt.
Deze stijlfiguur is een onderdeel van de groep van de
metonymia
.
Voorbeelden zijn:
- De bemanning bestaat uit tweeduizend koppen
- (
kop
voor
mens
)
- (
daken
voor
huizen
)
Het verschijnsel komt ook voor in de
geografie
, bijvoorbeeld in het gebruik van de naam
Holland
(dat zijn historisch gezien alleen de provincies
Noord-
en
Zuid-Holland
) om
Nederland
aan te duiden, of de namen
Engeland
en
Groot-Brittannie
om het
Verenigd Koninkrijk
aan te duiden. Soms worden zulke namen op grote schaal gebruikt. De oorzaak daarvan is dat genoemde gebieden een overheersende rol spelen of gespeeld hebben in de desbetreffende grotere regio's, en daardoor bij
buitenlanders
even bekend of zelfs bekender zijn dan de formeel correcte naam.
Regeringen
worden vaak aangeduid met de bestuurlijke
hoofdstad
van het gebied: bijvoorbeeld
Parijs
voor de regering van
Frankrijk
,
Tokio
voor die van
Japan
,
Brussel
voor het bestuur van de
Europese Unie
, van
Belgie
of van de
NAVO
. Wanneer er wordt gesproken over de
Bijlmer
wordt vaak het gehele
Amsterdamse
stadsdeel
Amsterdam-Zuidoost
bedoeld.
Het omgekeerde van een pars pro toto is een
totum pro parte
: het geheel noemen en slechts een deel ervan bedoelen.
Bronnen, noten en/of referenties
- Ton den Boon
, Stijlfiguren, Sdu, 2001, blz. 121
- Paul Claes
& Eric Hulsens
, Groot retorisch woordenboek, Vantilt, 2015, blz. 132 (als synecdoche, 2)
|