Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het oorspronkelijke
cyrillische alfabet
werd in de
10e eeuw
ontwikkeld in het
Eerste Bulgaarse Rijk
voor het schrijven van religieuze teksten in het
Kerkslavisch
.
Het alfabet volgt de
fonologische
basis van het door
Cyrillus
en
Methodius
ontwikkelde
glagolitische schrift
, waarmee bijna een een-op-een-relatie bestaat. De lettertekens zijn afkomstig uit het
Griekse alfabet
; voor klanken die in het Grieks niet voorkomen werden aangepaste vormen van glagolitische en
Hebreeuwse
letters ingevoerd.
In de loop der eeuwen werd het
cyrillische alfabet
aangepast aan de veranderingen die de
Slavische talen
ondergingen. De vorm van de letters werd gemoderniseerd en voor diverse talen werden op de eigen situatie toegesneden varianten ontwikkeld.
Afbeelding
|
Unicode
|
Naam
(
cyrillisch
)
|
Naam
(
transliteratie
)
|
Transliteratie
|
IPA
|
Getalswaarde
|
Glagolitisch
|
|
А а
|
АЗЪ
|
azъ
|
a
|
[a]
?
|
1
|
|
|
Б б
|
Б?КЫ
|
buky
|
b
|
[b]
?
|
|
|
|
В в
|
В?Д?
|
v?d?
|
v
|
[?]
?
|
2
|
|
|
Г г
|
ГЛАГОЛЬ
|
glagolь
|
g
|
[g]
?
|
3
|
|
|
Д д
|
ДОБРО
|
dobro
|
d
|
[d]
?
|
4
|
|
|
? ?
|
?СТЪ
|
jestъ
|
e
|
[?]
?
|
5
|
|
|
Ж ж
|
ЖИВ?Т?
|
?iv?te
|
?
|
[?]
?
|
|
|
|
? ?
|
??ЛО
|
dz?lo
|
dz
|
[?]
?
, [z]
?
|
6
|
|
[1]
|
З з
|
З?МЛ?А
|
zemlja
|
z
|
[z]
?
|
7
|
|
|
И и
|
ИЖ?, ИКЪ
|
i?e, ikъ
|
i
|
[i]
?
|
8
|
|
|
? ?
|
ИЖ?, ИКЪ
|
i?e, ikъ
|
i
|
[i]
?
|
10
|
|
[2]
|
? ?
|
??РВЬ
|
?ervь
|
?
|
[?]
?
|
|
|
|
К к
|
КАКО
|
kako
|
k
|
[k]
?
|
20
|
|
|
Л л
|
ЛЮДЬ?
|
ljudьje
|
l
|
[l]
?
|
30
|
|
|
М м
|
МЫСЛ?Т?
|
mysl?te
|
m
|
[m]
?
|
40
|
|
|
Н н
|
НАШЬ
|
na?ь
|
n
|
[n]
?
|
50
|
|
|
О о
|
ОНЪ
|
onъ
|
o
|
[o]
?
|
70
|
|
|
П п
|
ПОКОИ
|
pokoi
|
p
|
[p]
?
|
80
|
|
|
Р р
|
РЬЦИ
|
rьci
|
r
|
[r]
?
|
100
|
|
|
С с
|
СЛОВО
|
slovo
|
s
|
[s]
?
|
200
|
|
|
Т т
|
ТВРЪДО
|
tvrъdo
|
t
|
[t]
?
|
300
|
|
[3]
|
? ?
|
?КЪ
|
ukъ
|
u
|
[u]
?
|
400
|
|
|
Ф ф
|
ФРЪТЪ
|
frъtъ
|
f
|
[f]
?
|
500
|
|
|
Х х
|
Х?РЪ
|
x?rъ
|
x, ch
|
[x]
?
|
600
|
|
[4]
|
? ?
|
?ТЪ
|
otъ
|
o, ω
|
[o]
?
|
800
|
|
|
Ц ц
|
ЦИ
|
ci
|
c
|
[?]
?
|
900
|
|
|
Ч ч
|
ЧРЬВЬ
|
?rьvь
|
?
|
[?]
?
|
90
|
|
|
Ш ш
|
ША
|
?a
|
?
|
[?]
?
|
|
|
|
Щ щ
|
ШТА
|
?ta
|
?t
|
[?t]
?
|
|
|
|
Ъ ъ
|
?РЪ
|
jerъ
|
ъ, ?
|
[?]
?
|
|
|
|
Ы ы
|
?РЫ
|
jery
|
y
|
[?]
?
|
|
|
|
Ь ь
|
?РЬ
|
jerь
|
ь, ?
|
[?]
?
|
|
|
|
? ?
|
?ТЬ, ?АТЬ
|
j?tь, jatь
|
?
|
[æ]
?
, [(j)?]
?
, [j?]
?
|
|
|
|
Ю ю
|
Ю
|
ju
|
ju
|
[ju]
?
|
|
|
|
?А ??
|
?А
|
ja
|
ja
|
[j?]
?
|
|
|
|
? ?
|
?
|
je
|
je
|
[j?]
?
|
|
|
[5]
|
? ?
|
?СЪ
|
?sъ
|
?
|
[??]
?
|
900
|
|
[6]
|
? ?
|
?СЪ
|
?sъ
|
?
|
[??]
?
|
|
|
[7]
|
? ?
|
?СЪ
|
j?sъ
|
j?
|
[j?]
?
|
|
|
[8]
|
? ?
|
?СЪ
|
j?sъ
|
j?
|
[j??]
?
|
|
|
|
? ?
|
КСИ
|
ksi
|
ks
|
[ks]
?
|
60
|
|
|
? ?
|
ПСИ
|
psi
|
ps
|
[ps]
?
|
700
|
|
|
? ?
|
ФИТА
|
fita
|
θ, th, f
|
[f]
?
|
9
|
|
|
? ?
|
ИЖИЦА
|
i?ica
|
υ, i
|
[?]
?
, [i]
?
|
400
|
|
Niet in de tabel opgenomen is de letter
Qoppa
(
), die geen eigen klankwaarde had en werd gebruikt om het getal 90 weer te geven. Deze functie werd echter al snel overgenomen door de qua vorm gelijkende
Ч
.
- ↑
De eerste vorm ontwikkelde zich tot de tweede.
- ↑
De klank die deze letter vertegenwoordigt kwam enkel voor in leenwoorden. In het cyrillische alfabet wordt de ?erv, in tegenstelling tot het glagolitisch, niet gebruikt; de functie van de letter is beperkt tot cyrillische transcripties van glagolitische teksten. De spellingshervorming van
Vuk Karad?i?
herintroduceerde de ? in het
Servische
alfabet.
- ↑
De oorspronkelijk naar Grieks voorbeeld uit twee elementen bestaande letter ontwikkelde zich tot de tweede vorm, een verticale
ligatuur
.
- ↑
Naast de twee getoonde vormen bestond er ook een versierde vorm (
) en een ligatuur met de т (
); de laatste werd gebruikt om het
voorzetsel
en
prefix
отъ te schrijven.
- ↑
In het
Russisch
wordt deze letter малый юс (
malyj joes
, "kleine joes") genoemd.
- ↑
In het Russisch wordt deze letter большой юс (
bolsjoj joes
, "grote joes") genoemd.
- ↑
In het Russisch wordt deze letter йотированный малый юс (
jotirovannyj malyj joes
"gejoteerde kleine joes") genoemd.
- ↑
In het Russisch wordt deze letter йотированный большой юс (
jotirovannyj bolsjoj joes
, "gejoteerde grote joes") genoemd.
De uit het Grieks overgenomen letters werden ook gebruikt als cijfers, oplopend volgens de volgorde van het Griekse alfabet. Niet in het Grieks voorkomende of niet op het Grieks gebaseerde letters hadden geen getalswaarde. Boven een letter of een serie letters werd een
titlo
geplaatst om aan te geven dat het om een getal ging.
- Ivan G. Iliev. Short History of the Cyrillic Alphabet. Plovdiv. 2012/Иван Г. Илиев. Кратка история на кирилската азбука. Пловдив. 2012.
Short History of the Cyrillic Alphabet
- A. Leskien, "Handbuch der altbulgarischen Sprache", 10e druk, Carl Winter, Heidelberg, 1990 (
ISBN 3-533-00615-8
).
- Alexander M. Schenker, "The Dawn of Slavic: An Introduction to Slavic Philology", Yale University Press, New Haven, 1995 (
ISBN 0-300-05846-2
).