De
oblast Transkarpatie
(
Oekraiens
: Закарпатська область,
Zakarpats'ka oblast
, Hongaars: Karpatalja) is een
oblast
in het westen van
Oekraine
, grenzend aan de landen
Polen
,
Slowakije
,
Hongarije
en
Roemenie
. De oblast valt nagenoeg samen met de historische landstreek
Karpato-Roethenie
. De hoofdstad van Transkarpatie is het tegen de Slowaakse grens gelegen
Oezjhorod
. De oblast heeft 1.250.129 inwoners (2021), ruim 12% behoort tot de
Hongaarse minderheid in Oekraine
.
De naam duidt aan dat de oblast ten opzichte van de rest van Oekraine aan de andere kant van de
Karpaten
ligt, om precies te zijn in de
Woudkarpaten
of Beskiden. Dit gebergte is voor een groot deel begroeid met
bos
.
In het zuidwesten van Transkarpatie bevinden zich de valleien van de rivieren de
Latorica
en vooral de
Tisa
. Hier woont het grootste deel van de bevolking en wordt hoofdzakelijk
landbouw
bedreven.
Transkarpatie maakte deel uit van
Oostenrijk-Hongarije
, totdat dat aan het einde van de
Eerste Wereldoorlog
uiteenviel. Op het huidige gebied lagen delen van vier Hongaarse comitaten:
Ung
,
Bereg
,
Ugocsa
en
Maramaros
.
Vanaf 1920 werd het een onderdeel van de nieuw gevormde staat
Tsjecho-Slowakije
, waarin het naast
Bohemen
,
Moravie
en Slowakije, een van de regio's vormde. Op
15
en
16 maart
1939
bestond er op een deel van het grondgebied voor 24 uur de republiek
Karpato-Oekraine
, vaak als de kortst levende onafhankelijke staat gezien. Gedurende de
Tweede Wereldoorlog
was de regio onderdeel van Hongarije als uitvloeisel van de
Eerste Scheidsrechterlijke Uitspraak van Wenen
. Na de Tweede Wereldoorlog werd Transkarpatie geannexeerd door de
Sovjet-Unie
en werd het een onderdeel van de
Oekraiense SSR
. Nadat de Sovjet-Unie
uiteenviel
in
1991
, werd het automatisch een oblast van het onafhankelijke Oekraine.
De bevolking van het oblast is divers. Naast Oekrainers vormen de Hongaren (zie
Hongaarse minderheid in Oekraine
) en Roemenen belangrijke minderheden.
Volgens de volkstelling van 2001
[1]
is de bevolking van Transkarpatie over de volgende bevolkingsgroepen verdeeld:
- Dit is inclusief de
Roethenen
en de
Hoetsoelen
. Deze worden in Oekraine namelijk niet gezien als aparte volken, maar als onderdeel van het Oekraiense volk.
De verschillende talen en culturen hebben onder andere recht op onderwijs in hun eigen taal en eigen verenigingen. De eerste Hongaarse college (Hogeschool) in Oekraine, genaamd
II. Rakoczi Ferenc College
bevindt zich in
Berehove
.
De zigeunerbevolking (
Roma
) van Transkarpatie (14.000) is de grootste van Oekraine.
Historische bevolkingssamenstelling Transkarpatie
[
bewerken
|
brontekst bewerken
]
Het huidige oblast ontstond in 1944 als onderdeel van de Sovjet-Unie. In 1921 was het onderdeel van het nieuw gevormde land Tsjecho-Slowakije. Daarvoor was het gebied ingedeeld in comitaten en onderdeel van Hongarije (dat weer onderdeel was van de Habsburgse Oostenrijks-Hongaarse monarchie).
In 1910 had het gebied 605.942 inwoners, waarvan 54,5% Oekrainer/Roetheen/Rus was en 30,6% Hongaarstalig (ook Joden en Zigeuners).
In 1921 had het gebied 606.568 inwoners, waarvan 372.884 Russen (Roethenen) (61,47%), 102.144 Hongaren (16,83%), 80.059 Joden (13,19%), 19.737 Tsjechoslowaken (3,25%).
In 1959 had het gebied 920.173 inwoners, waarvan 686.464 Oekrainers (Roethenen) (74,6%), 146.247 Hongaren (15,89%).
In 1989 had het gebied 1.245.618 inwoners, waarvan 976.749 Oekrainers (78,41%) en 155.711 Hongaren (12,5%).
In 2001 had het gebied 1.010.100 Oekrainers (80,5%) en 151.500 Hongaren (12,1%).
Volgens schattingen is het aantal Hongaren in 2011 gedaald tot circa 140.000 en is hun aantal nu gezakt tot rond 130.000.
De grootste kerk in Transkarpatie is de Orthodoxe kerk van Oekraine. De Hongaarse minderheid behoort tot de
Hongaarse Gereformeerde Kerk
en de
Rooms Katholieke kerk
.
Verder is de historische
Roetheense Grieks-Katholieke Kerk
aanwezig. Dit is een kerk van de
byzantijnse ritus
die de paus van Rome erkent en door de Habsburgse overheersers werd ingesteld om de macht van de Orthodoxe Kerk te verminderen.
De economie van Transkarpatie is vooral afhankelijk van de
grenshandel
,
wijnbouw
en
bosbouw
.
Het bestuur van Transkarpatie wordt gevormd door de raad van het Oblast die 64 zetels telt.
Tijdens de verkiezingen van 25 oktober 2020 werden de volgende partijen gekozen:
- Onze geboortegrond Transkarpatie - 12 zetels
- In dienst van het volk - 11 zetels
- Thuis - 8 zetels
- Oekraiens Hongaarse Partij - 8 zetels
- Groep Andrij Baloga - 7 zetels
- Europese solidariteit - 6 zetels
- Voor de Toekomst - 6 zetels
- Oppositie Platform - Voor het leven - 6 zetels
De oblast is sinds 2020 onderverdeeld in 6
rajons
. Elke rajon heeft zijn eigen gekozen raad.
| Bronnen, noten en/of referenties
|