De
NorNed-kabel
is een 580 km lange
gelijkstroom-hoogspanningskabel
over de bodem van de
Noordzee
tussen
Noorwegen
en
Nederland
. De kabel kwam in mei 2008 in gebruik.
[1]
De verbinding wordt door het Nederlandse
TenneT
en het Noorse
Statnett
geexploiteerd.
[2]
Nederland importeert meer elektriciteit dan Noorwegen en was alleen in 2010 een netto exporteur van stroom naar Noorwegen.
Voor de aanleg van een elektriciteitskabel was in 1991 al in een principeakkoord tussen de Nederlandse
SEP
en het Noorse
Statkraft
vastgelegd. Door de opheffing van de SEP, de privatisering van de elektriciteitssector en de lage brandstofprijzen is het project een tijd in de ijskast gezet.
TenneT
maakte op 19 januari 2004 bekend samen met het Noorse
Statnett
een hoogspanningskabel over de bodem van de
Noordzee
te willen leggen. Deze kabel zou de import van elektriciteit uit Noorwegen mogelijk maken en zou tevens een verbinding vormen tussen de
energiemarkten
van
Scandinavie
en
West-Europa
. De bedrijven zouden samen 600 miljoen euro investeren in de kabel. De aanleg is in april 2008 voltooid en het commerciele gebruik is op 6 mei 2008 gestart.
De kabel heeft een capaciteit van 700
MW
, te vergelijken met ongeveer de productie van een grote elektriciteitscentrale. Het doel van de kabel is om overdag goedkope met
waterkracht
opgewekte, dus schone elektriciteit uit Noorwegen te importeren. Goedkope Nederlandse nachtstroom kan 's nachts worden gebruikt om Noorwegen te voorzien zodat het water in de bassins van de Noorse
waterkrachtcentrales
voor de piekvraag kan worden gespaard. Eventueel kan zelfs de goedkope nachtstroom gebruikt worden om water omhoog in het spaarbekken te pompen, om er dan overdag, als er grote behoefte is aan stroom, weer elektriciteit mee op te wekken. De stuwmeren in
Noorwegen
worden op die manier gebruikt om energie op te slaan, die weer terug kan worden gewonnen. Het
rendement
van deze opslag van elektrische energie ligt een stuk hoger dan bij het gebruik van
elektrische accu's
, vooral als bij een overschot door rechtstreekse levering aan de Noorse consumenten de spaarbekkens van de waterkrachtcentrales kunnen worden omzeild. Waterkracht is veel voorspelbaarder dan windenergie. De Nederlandse elektriciteitscentrales kunnen dankzij deze kabel gelijkmatiger en efficienter draaien.
Er is kritiek op de stroom uit Noorwegen in
Nederland
die als groene stroom wordt aangemerkt. Deze stroom is dan wel opgewekt door waterkracht maar dankzij dezelfde kabel ontvangt Noorwegen 's nachts Nederlandse stroom opgewekt door gas- en kolencentrales. Er wordt dus niets extra aan waterkracht opgewekt.
[3]
Waterkracht is dan wel voorspelbaarder dan wind- en zonne-energie, maar in december 2002 dreigde in Noorwegen een stroomtekort als gevolg van een laag waterniveau in de stuwmeren. Dankzij de kabelverbindingen met Nederland,
Duitsland
en
Denemarken
is de kans op elektriciteitstekorten als gevolg van lege stuwmeren een stuk kleiner.
[4]
De verbinding werkt met
hoogspanningsgelijkstroom
(HVDC). Bij gelijkstroom is er namelijk geen energieverlies door het
skineffect
. De kabel heeft twee aders, wordt op een spanning van
±450 kV
bedreven en kan een vermogen aan van 700
MW
. Aan de beide uiteinden bevinden zich omvormers die de
wisselstroom
vanuit de nationale netten gelijkrichten en
inverters
, die de gelijkstroom omvormen naar
driefasen
wisselstroom, waarmee de nationale netten worden gevoed.
- capaciteit: 700
MW
- lengte: 580 km
- kosten: ruim 600 miljoen euro
- landingsplaats in Nederland:
Eemshaven
- landingsplaats in Noorwegen:
Feda
, gemeente Kvinesdal
De kabel loopt 420 km in ondiep water, tot 50 m diep, en 160 km in diep water, tot maximaal 409 m.
De kabel is sinds mei 2008 in gebruik. Nederland importeert meer elektriciteit dan Noorwegen en was alleen in 2010 een netto exporteur van stroom naar Noorwegen.
in miljoenen kWh
jaar
[5]
|
invoer uit Noorwegen
|
uitvoer naar Noorwegen
|
saldo
|
2008
|
3155
|
333
|
2822
|
2009
|
2813
|
1263
|
1550
|
2010
|
1327
|
2437
|
?1110
|
2011
|
3358
|
1550
|
1808
|
2012
|
5645
|
93
|
5552
|
2013
|
4172
|
249
|
3923
|
2014
|
5463
|
107
|
5356
|
2015
|
5768
|
12
|
5756
|
2016
|
4197
|
281
|
3916
|
2017
|
4981
|
114
|
4867
|
2018
|
3877
|
334
|
3543
|
2019
|
2634
|
1340
|
1294
|
2020
|
4621
|
110
|
4511
|
2021
|
3501
|
364
|
3137
|
2022
|
1803
|
419
|
1384
|
2023
|
2924
|
671
|
2253
|
elektriciteitskabels in de Noordzee
verbinding
|
land
|
land
|
capaciteit MW
|
spanning kV
|
jaar in gebruik
|
NorNed-kabel
|
Nederland
|
Noorwegen
|
700
|
450
|
2008
|
BritNed-kabel
|
Nederland
|
Engeland
|
1000
|
450
|
2011
|
Nemo Link
|
Belgie
|
Engeland
|
1000
|
400
|
2019
|
COBRA-kabel
|
Nederland
|
Denemarken
|
700
|
320
|
2019
|
NordLink
|
Duitsland
|
Noorwegen
|
1400
|
500
|
2020
|
NorGer-kabel
|
Duitsland
|
Noorwegen
|
1400
|
450 - 500
|
2021
|
North Sea Link
|
Noorwegen
|
Engeland
|
1400
|
525
|
2022
|
De eerste kabel die in gebruik werd genomen was de Cross-Skagerrak tussen Noorwegen en Denemarken in 1977, door het
Skagerrak
.