Romeinse mijlpaal
Een
mijl
is een
afstandsmaat
die in veel landen werd gebruikt voor de invoering van het
metrieke stelsel
. Na de invoering van dit stelsel kwam de mijl in veel landen te vervallen. Een afstandsmaat kan een mijl worden genoemd als hij ligt tussen ongeveer 500 en 5000 meter, geschikt om een te reizen afstand aan te geven.
In de
EU
zijn thans alle standaarden uit het
Internationale Stelsel van Eenheden
geldig, met enkele oudere maten daarnaast als geldige mogelijkheid. In Nederland is dit laatste niet het geval.
Tot heden is de
Engelse mijl
(Engels:
mile
of
statute mile
) van 1609,344 meter een belangrijke of zelfs de meest gebruikte standaard in de
Verenigde Staten
.
In de atletiek is de Engelse mijl (ook wel mijl) de laatst overgebleven officiele loopafstand met een niet-
metrieke
(Engelse) eenheid. In de
schaatssport
wordt de
1500 meter
ook wel aangeduid als schaatsmijl.
In de zee- en luchtvaart wordt de
zeemijl
gebruikt, die gelijk is aan 1852 meter.
Het woord mijl is een zeer vroege ontlening aan de
Latijnse
verkorting van
milia passuum
, hetgeen duizend passen betekent.
[1]
Bij elke pas worden beide voeten verplaatst. In de praktijk gaat het dan om ongeveer 1,5 meter.
De eerste poging een standaard in te voeren, was die van de
Act of Parliament
in 1593 onder
Elizabeth I van Engeland
. Pas in 1959 werd de exacte lengte van een
yard
gestandaardiseerd en vastgelegd, waardoor tevens echt van een standaard met betrekking tot de mijl gesproken kon worden in een aantal landen.
In het Verenigd Koninkrijk is krachtens de
Weights and Measurements Act
van 1985 de mijl de officiele lengtemaat, waardoor bordjes met afstanden en snelheidslimieten in mijlen weergegeven moeten worden (voor gewichten wordt daarentegen aan de gram en kilogram de voorkeur gegeven tegenover de ounce en het pound). In landen als de VS, waar het gebruik van de SI-standaarden niet algemeen doorgang heeft gevonden, worden maateenheden gebruikt, waaronder ook de mijl, de metric mile, de zeemijl en de statute.
In de sport wordt de metrische mijl gebruikt die met tientallen op te delen is en waarmee gemakkelijker afstanden kunnen worden berekend. De lengte is 1500
meter
, maar kan soms ook 1600 meter zijn.
Na de Tweede Wereldoorlog is in de Angelsaksische landen de meestgebruikte mijl de zogenaamde
statute mile
, waarbij statute refereert aan de standaard die gepoogd werd in te voeren door het Britse parlement in 1593 (die poging strandde onder meer doordat aan andere eenheden werd gerefereerd, zoals de yard, die op zichzelf niet een exacte standaard kenden). Deze mijl bedraagt 5280
foot
, 1760 yard, en 1609,344 meter. De exacte eenheden zijn vastgelegd door middel van de
international yard and pound
, een overeenkomst in 1959 tussen vertegenwoordigers van
Australie
,
Canada
,
Nieuw-Zeeland
,
Zuid-Afrika
, de
Verenigde Staten
, en het
Verenigd Koninkrijk
die onder meer bepaalde dat een yard een lengte had van 0,9144 meter. Deze standaard is van belang in de handel, wetenschap et cetera.
De Amerikaanse officiele survey mile is 0,0002% ofwel 3 millimeter langer dan de statute mile.
Schaalaanduiding op een kaart van
Mercator
(16de eeuw), uitgedrukt in "Uren gaan of gemeen Vlaamse mijlen", onderverdeeld in drie schalen voor kleine, middelbare en grote mijlen
In Nederland werd een mijl, de zogenoemde Hollandse mijl, als lengtemaat gezien als 5600
el
. Een gestandaardiseerde mijl in deze betekenis ontbrak, waardoor naast deze mijl ook andere mijlen werden gebruikt. Hieronder de Engelse mijl, de Franse mijl et cetera.
[2]
Net als de
duim
en de
morgen
waren maten vaak regionaal gebonden. En de regio's en hun indeling konden in de loop der eeuwen varieren.
In Nederland werd de mijl definitief afgeschaft als mogelijkheid om eenheden weer te geven in de handel en het onderwijs in de IJkwet van 1978, die in 2006 vervangen werd door de
Metrologiewet
.
In de taal blijft het woord mijl nog steeds voortleven in diverse uitdrukkingen en gezegden, waar het in de letterlijke betekenis niet meer gebruikt wordt. Hieronder enkele voorbeelden.
- Een mijl op zeven
[3]
- Omslachtig
- Mijlpaal
[3]
[4]
- Belangrijk tijdstip ter afsluiting van een periode (zoals in een carriere)
- Mijlenver;
- Heel ver
- Zevenmijlslaarzen
;
- een attribuut in
sprookjes
Een
zeemijl
is exact 1852 meter, gedefinieerd als de afgeronde lengte van een
boogminuut
van de afstand van de
evenaar
naar de
noordpool
over de
Meridiaan van Parijs
, dus 10.000 km / (90 × 60) = 1851,852 meter, officieel afgerond tot 1852 meter. Deze standaardisatie vervangt de eerdere maten die tot verwarring konden leiden en is aan de
knoop
(zeemijl per uur) verbonden. De zeemijl is geen SI-standaard of een afgeleide daarvan.
Bronnen, noten en/of referenties
|