Lanseloet van Denemerken
(ook gespeld
Lanceloet
of
Lansceloet
en ook gespeld
Denemarken
) is een
Middelnederlands
toneelstuk
. Het omvat 952 in rijm opgestelde regels.
Het is een van de vier
abele spelen
die vervat zijn in het
Hulthemse handschrift
en wordt over het algemeen ook beschouwd als het oudste van de vier (ca.1350). De andere drie zijn
Gloriant
,
Esmoreit
en
Vanden Winter ende vanden Somer
. Het stuk wordt bij opvoering gevolgd door de
sotternie
(klucht)
Die Hexe
.
Het thema van
Lanseloet van Denemerken
is de (onmogelijke) liefde tussen personen van verschillende
stand
en weerspiegelt duidelijk een destijds nieuwe
huwelijksmoraal
. Binnen het heroplevende seculiere theater na de middeleeuwen, is het stuk te beschouwen als het allereerste bekende voorbeeld van
burgerlijk drama
, een genre dat pas eeuwen later tot echte bloei zou komen.
[1]
Voorts is het de vroegste
tragedie
binnen deze heropleving.
- Lanseloet
- Sanderijn
- Echtgenoot van Sanderijn (ridder)
- Sine (moeder van Lanseloet)
- Reinout (kamernier/dienaar van Lanseloet)
- Des ridders warande huedere (tuinier/boswachter van de ridder)
De edelman Lanseloet, prins van
Denemarken
, is verliefd op de jonge maagd Sanderijn, de
jonkvrouw
van zijn moeder. Hij probeert Sanderijn te verleiden, maar zij gaat niet op zijn avances in, omdat zij wel beseft dat zij van te lage komaf is om in aanmerking te komen voor een huwelijk.
Lanseloets moeder ziet de affaire met lede ogen aan. Zij denkt echter dat het met Lanseloets liefde snel gedaan zal zijn als hij Sanderijn eenmaal heeft bezeten en verzint daarom een list. Ze weet Lanseloet zover te krijgen dat hij de belofte doet dat hij Sanderijn, na een nacht met haar te hebben doorgebracht, voorgoed zal opgeven. Lanseloet, die door zijn begeerte is verblind, gaat op dit voorstel in. Tegen Sanderijn zegt Lanseloets moeder dat Lanseloet ernstig ziek is, waardoor er miscommunicatie tussen de twee geliefden ontstaat.
Sanderijn voelt zich vernederd en bedrogen en verlaat het hof. Na vele omzwervingen ontmoet zij een edele
ridder
die haar accepteert ondanks haar verloren eer, wat Sanderijn hem met poetische beeldspraak duidelijk maakt (
Quame nu een valcke van hogher aert, ...Ende ene bloeme daer af haelde
) en haar tot vrouw neemt.
Lanseloet is intussen tot het besef gekomen dat hij Sanderijn schandelijk heeft behandeld. Hij is nog altijd verliefd op haar en stuurt zijn
page
Reinout eropuit om haar op te sporen. Als Reinout haar uiteindelijk heeft gevonden, laat zij hem weten dat zij haar echtgenoot nimmer zal verlaten voor Lanseloet. Om zijn meester verder leed te besparen doet Reinout het daarop voorkomen alsof Sanderijn is gestorven. Lanseloet wantrouwt dit bericht aanvankelijk, maar als Reinout met bewijzen komt van hun ontmoeting beseft hij dat Sanderijn voor hem voorgoed verloren is. Hij sterft vervolgens van wroeging en liefdesverdriet.
Van dit abele spel is in de jaren 1960 een
gelijknamig hoorspel
gemaakt.
Bronnen, noten en/of referenties
|