Klein-Zundert
(soms ook gespeld als
Klein Zundert
) is een dorp in de gemeente
Zundert
in de provincie
Noord-Brabant
. Per 1 januari 2023 telde het dorp 2.375 inwoners (
CBS
)
[1]
. Het dorp ligt een kilometer ten noorden van de plaats
Zundert
en is daar tegenwoordig aan vastgegroeid.
Klein-Zundert is ouder dan
Zundert
, en reeds in
1157
was er sprake van een kerk aldaar, waarvan het
patronaatsrecht
toen in handen kwam van de
Abdij van Tongerlo
, hetgeen zo bleef tot
1823
. De kerk stond echter in
Raamberg
, op 2 km ten noordoosten van het huidige Klein-Zundert. Ze was oorspronkelijk van
tufsteen
, en ze werd in
1516
en
1517
vergroot in baksteen.
In
1583
belegerde
Parma
de stad
Antwerpen
. Diverse troepen trokken door de streek. De bevolking moest vluchten en de huizen werden in brand gestoken. De kerk werd tot kruitmagazijn, maar de soldaten die er de wacht hielden werden vermoord. Uiteindelijk werd de aldus ontwijde kerk door Parma in brand gestoken. In
1588
volgde het beleg door Parma van
Bergen op Zoom
. Ook toen was er veel onrust. De pastoor, die zijn pastorie in het huidige Klein-Zundert had, droeg aldaar de mis op in een woning.
In
1609
, tijdens het
Twaalfjarig Bestand
, werd de kerk provisorisch vernieuwd, en volledig herstel volgde van
1643
-
1646
. Toen werden wapenglazen geplaatst die vervaardigd waren door
Jean de la Habarre
.
Hendrik van Velmen
vervaardigde de preekstoel. Doch twee jaar later, in
1648
werd de kerk door de hervormden genaast. Dezen gebruikten echter de kerk in het eigenlijke Zundert, en het bedehuis te Raamberg raakte in verval om in
1823
afgebroken te worden. De katholieken kerkten eerst in de pastorie. Omstreeks 1672 werd een
schuurkerk
gebouwd. In
1775
kwam hier een groter gebouw voor in de plaats. In
1823
werd deze nog vergroot en verfraaid, waartoe materialen van de gesloopte middeleeuwse kerk werden gebruikt en het werd beschreven als
een klein gebouw van eenen fraaijen toren en een orgel voorzien
. In
1909
werd ze echter gesloopt, daar de nieuwe Sint-Willibrorduskerk werd gebouwd.
Klein-Zundert ligt in het beekdal van de
Kleine Beek
. Ten noorden hiervan loopt nog de
Moersloot
, een voormalige
turfvaart
die
De Moeren
via de
Aa of Weerijs
met
Breda
verbond.
Klein-Zundert wordt omringd door land- en tuinbouwgebied, terwijl ten noordwesten ook natuurgebieden zijn te vinden, zoals
Pannenhoef
en het reeds genoemde De Moeren, alsmede het particuliere landgoed
Klein-Zundertse Heide
, dat 155 ha omvat.
Schijf
,
Sprundel
,
Rijsbergen
,
Zundert
.
Bronnen, noten en/of referenties