Keizer Maximiliaan II
(
Wenen
,
31 juli
1527
?
Regensburg
,
12 oktober
1576
) was keizer van het
Heilige Roomse Rijk
, koning van
Bohemen
, koning van
Hongarije
en
aartshertog van Oostenrijk
. Hij was de oudste zoon van
keizer Ferdinand I
en
Anna van Bohemen en Hongarije
. Hij was een neef van
keizer Karel V
.
Maximiliaan bracht zijn jeugd door te
Innsbruck
. Hier leerde hij de
Tiroler
versie van het
Beierse
dialect, dat hij nooit verleerde, en dat een blijvende invloed had op de manier, waarop hij
Duits
sprak en schreef. Samen met zijn broer Ferdinand genoot hij een uitstekende opvoeding. Een van zijn leraren was de
humanist
Caspar Ursinus Velius
[3]
. Een andere huisleraar, een zekere
Wolfgang Schiefer
, over wie verder weinig bekend is, werd in
1538
wegens
lutheranisme
ontslagen. Mogelijk reeds sinds zijn jeugd behoorde hij tot de vrienden- of kennissenkring
[4]
van de lutherse vorst
August van Saksen
.
Over Maximiliaan wordt bericht, dat hij aan de zijde van keizer Karel V persoonlijk meevocht in de
Slag bij Muhlberg
(
1547
). Na deze gewonnen slag maakte hij zich sterk voor de vrijlating van zijn tegenstander,
Johan Frederik I van Saksen
; wellicht, omdat Maximiliaan heimelijk sympathiseerde met het lutherse geloof. Toch had hij vanaf
1548
met zijn katholieke nicht
Maria van Spanje
, dochter van Karel V, een gelukkig huwelijk.
Om aan familiebesprekingen over de erfopvolging in het
Heilige Roomse Rijk
te kunnen deelnemen, reisde Maximiliaan in
1550
-
1552
van Spanje naar Wenen. In
1551
was hij aanwezig bij het
Concilie van Trente
. Deze reis was een spectaculaire diplomatieke stunt, mede doordat hij een
Soliman
genaamde Indische
olifant
[5]
, met een Indiase
mahout
als begeleider, in zijn gevolg meenam. Dit exotische, in Europa onbekende, dier droeg niet onbelangrijk bij aan de grootsheid van zijn intocht in Wenen in 1552. Tot op de huidige dag bestaan er langs de route, die Maximiliaan volgde, o.a. via
Brixen, Tirol
en langs de rivieren
Inn
en
Donau
, herbergen met een aan die olifant herinnerende naam of afbeelding.
Bronnen, noten en/of referenties
|
Reeds in
1553
was al bedongen dat hij en niet
Filips II van Spanje
(de zoon van
Karel V
) Ferdinand I zou opvolgen als keizer, nadat de Duitse keurvorsten geprotesteerd hadden tegen een te uitgesproken rooms-katholieke pretendent.
Maximiliaan II regeerde tijdens de
lutherse hervormingen
en hij stelde zich open voor de argumentatie van de
protestanten
. Hij had lutherse predikers, adviseurs, artsen en wetenschappers naar het hof geroepen. Onder druk van zijn vader, Ferdinand I, het
katholieke
Spanje en de
Heilige Stoel
moest Maximiliaan II publiekelijk verklaren zich altijd aan het officiele geloof van Rome te zullen houden. Dit belette hem niet om prive te blijven omgaan met de volgelingen van Luther.
Eenmaal op de troon, sloeg Maximiliaan II een nieuwe weg in; in plaats van zich actief achter de Katholieke Kerk van Rome te scharen en aan hun moorddadige strijd tegen andersgelovigen (
ketters
) deel te nemen, had hij besloten vrede en verdraagzaamheid te dienen. Hij zou zich niet bij de ene stroming (protestanten) noch bij de andere (rooms-katholieken) aansluiten. Geen van beide religieuze groeperingen kon dus zeggen dat hij een van hen was.
Oost-Europa eind 16 de eeuw
In 1564 begon het conflict met de
Ottomanen
opnieuw. Een trouwe bondgenoot van Maximiliaan, de
ban
van
Kroatie
en generaal in het Habsburgse leger,
Nikola ?ubi? Zrinski
, veroverde de strategische stad
Szeged
op de Ottomanen. Wat volgde was het
Beleg van Szigetvar
in 1566. Nikola ?ubi? Zrinski sneuvelde en sultan
Suleyman I
stierf aan een hartaanval.
De Habsburgers moesten het
Verdrag van Adrianopel (1568)
ondertekenen.
Moldavie
en
Walachije
werden vazalstaten van het Ottomaanse Rijk, en moesten ze een tribuut 30.000 gulden betalen. Vanaf 1569 kregen de Ottomanen een nieuwe tegenstrever, de
Russen
onder leiding van
Ivan IV de Verschrikkelijke
. Gesterkt door de situatie kon Maximiliaan het
Verdrag van Spiers (1570)
afdwingen en was
Johan II Sigismund Zapolya
, heerser van
Oost-Hongarije
bereid om af te treden en de Hongaarse troon aan de Habsburgers af te staan. Hij kreeg de titel "vorst van Zevenburgen, en een
deel
van het koninkrijk Hongarije". Een jaar later stierf hij.
De nieuwe de
vojvoda van Zevenburgen
,
Stefanus Bathory
, een van de gewiekste vorsten van zijn tijd, zou de strijd tussen de Habsburgers en de Ottomanen kundig tegen elkaar uitspelen. Bij de dood van Maximiliaan was hij vorst van
Zevenburgen
, koning van het
Pools-Litouwse Gemenebest
en feitelijke heerser over het
hertogdom Pruisen
.
Maximiliaan II had nooit een sterk gestel gehad. Op 49-jarige leeftijd, tijdens zijn terugkeer van zijn militaire veldtocht naar Wenen, speelde zijn oude kwaal, hartkloppingen, weer op en stierf hij.
Maximiliaan II was lid van de
Orde van het Gulden Vlies
.
Hij trouwde op 13 september 1548 met zijn nicht
Maria van Spanje
, dochter van Karel V. Uit dit huwelijk werden zestien kinderen geboren:
- Anna
(
2 november
1549
-
26 oktober
1580
), gehuwd met
Filips II van Spanje
.
- Ferdinand (
28 maart
1551
-
25 juni
1552
).
- Rudolf
(
18 juli
1552
-
20 januari
1612
), keizer van het Heilige Roomse Rijk na de dood van zijn vader.
- Ernst
(
15 juni
1553
-
20 februari
1595
), hij was
landvoogd der Zuidelijke Nederlanden
van
1594
tot zijn dood. Hij probeerde ook tweemaal vergeefs koning van
Polen
te worden.
- Elisabeth
(
5 juli
1554
-
22 januari
1592
), zij was koningin van
Frankrijk
door haar huwelijk met
Karel IX van Frankrijk
.
- Maria (
27 juli
1555
-
25 juni
1556
).
- Matthias
(
24 februari
1557
-
20 maart
1619
), hij was keizer van het Heilige Roomse Rijk na de dood van zijn oudere broer Rudolf II. Hij trad in het huwelijk met prinses
Anna van Tirol
.
- Een zoon (geboren en overleden op
20 oktober
1557
).
- Maximiliaan
(
12 oktober
1558
-
2 november
1618
), hij was grootmeester van de
Duitse Orde
en stadhouder van Tirol. Hij was ook bestuurder van
Pruisen
.
- Albrecht
(
15 november
1559
-
13 juli
1621
), hij trad in het huwelijk met prinses
Isabella van Spanje
.
- Wenceslaus
(
9 maart
1561
-
22 september
1578
), ongehuwd.
- Frederik (
21 juni
1562
-
16 januari
1563
).
- Maria (
19 februari
1564
-
26 maart
1564).
- Karel (
26 september
1565
-
23 mei
1566
).
- Margaretha (
25 januari
1567
-
5 juli
1633
), ongehuwd.
- Eleonora (
4 november
1568
-
12 maart
1580
), ongehuwd.
- Kenneth Meyer Setton, Venice, Austria and the Turks in the 17th Century, American Philosophical Society, 1991,
ISBN 978-0-87169-192-7
- Kenneth Meyer Setton, Western Hostility to Islam, American Philosophical Society, 1992,
ISBN 978-0-87169-201-6
- ↑
Waarschijnlijk bekeerde Maximiliaan zich vlak voor zijn dood tot het
lutheranisme
.
- ↑
Houtsnede door Michael Minck. Inscriptie:
KM D(er) KINIG ZV PEHAM HAT AUSS / ISPANIA IN DAS TEISHS LAND / GEFIERT AIN HELFANT IST ZV WASS / ERBURG ANKHOMEN AVF DEN 24 / IANUARI IM 1552 IAR / M(ichael) M(inck)
Vertaling in modern Duits: KM Der Konig zu Bohmen hat aus / Spanien in das deutsche Land / gefuhrt einen Elefanten [.] ist zu Wass / erburg angekommen auf den 24. / Januar im Jahr 1552 / M[ichael] M[inck]
- ↑
(* rond 1493 in Schweidnitz, Vorstentum Schweidnitz; † 5 maart 1539 in Wenen
- ↑
De historici zijn het niet met elkaar eens, hoe nauw deze mogelijke vriendschap was. Wel zijn de meeste geleerden van mening, dat Maximiliaan vanaf zijn jonge jaren reeds begrip en sympathie voor sommige protestantse opvattingen koesterde. Deze ideeen zouden er volgens velen ook toe geleid hebben, dat hij nimmer aangetrokken was tot het orthodox katholieke karakter van het Spaanse hof.
- ↑
Een geschenk van zijn Spaanse schoonfamilie.
vet
= keizer ·
cursief
= tegenkoning ·
1
= medekoning (in een deelrijk) ·
2
= afkomstig uit een andere dynastie
* = tegenkoningen van elkaar