Jean Omer Marie Gabriel Monnet
(
Cognac (Charente)
,
9 november
1888
? Houjarray in de gemeente
Bazoches-sur-Guyonne
(
Yvelines
),
16 maart
1979
) was een
Frans
zakenman
en internationaal ambtenaar. Als ijveraar van de
Europese Gemeenschappen
, de voorlopers van de huidige
Europese Unie
, wordt hij beschouwd als een "vader van Europa", een van de voornaamste wegbereiders van de Europese eenwording.
Monnet was door zijn vader voorbestemd om hem op te volgen aan het hoofd van het familiebedrijf, de cognacfirma Monnet & Cie. Op zestienjarige leeftijd stopte hij met studeren en werd in de leer gezonden bij het Londense filiaal van de firma. Naar eigen zeggen bewonderde hij de Engelse manier van zakendoen.
Hij was medisch ongeschikt bevonden voor militaire dienst. Bij het uitbreken van de
Eerste Wereldoorlog
zocht hij contact met de Franse regering met een voorstel om de bevoorrading vanuit Engeland te verbeteren. Hij kreeg daarop een belangrijke functie als economisch intermediair tussen
Frankrijk
en zijn bondgenoten.
Van
1919
tot
1923
was Monnet plaatsvervangend
secretaris-generaal
van de
Volkenbond
. Hij schreef later dat hij teleurgesteld was over het gebrek aan wil tot samenwerking in vredestijd tussen de geallieerden van de oorlog. In het interbellum behartigde hij de familiezaak en was hij tevens nauw betrokken bij het herorganiseren van de nationale financien in enkele Europese landen.
De tot dan toe ongehuwde Monnet werd in 1929 verliefd op
Silvia de Bondini
, de echtgenote van een Italiaanse medewerker van hem en de liefde was wederzijds. Echtscheiding bestond toen niet voor de Italiaanse wet. Uiteindelijk trouwde het koppel in 1934 in
Moskou
, nadat de bruid op dezelfde dag de Sovjet-Russische nationaliteit had aangenomen, waardoor ze eenzijdig van haar man kon scheiden. Het idee daarvoor kwam van de Sovjet-ambassadeur in China, die Monnet via de Volkenbond kende. Monnet zou later zijn huwelijk de mooiste operatie van zijn carriere noemen.
Bij de Duitse invasie van Frankrijk in 1940 trachtte Monnet, met de goedkeuring van de Britse eerste minister
Winston Churchill
, de Franse regering te overtuigen tot een volledige staatkundige unie tussen Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, om als een natie de Duitse aanvaller te bestrijden. Het plan mislukte op het laatste moment door het aftreden van premier
Paul Reynaud
, ten voordele van maarschalk
Petain
, die een wapenstilstand met Duitsland voorstond.
Teleurgesteld bood Monnet de Britse regering zijn diensten aan. Die zond hem naar de Verenigde Staten, waar hij bij president
Franklin Delano Roosevelt
lobbyde om de Amerikaanse oorlogsinspanning in Europa op te drijven. Na de Amerikaanse invasie in Noord-Afrika vroegen de Amerikanen Monnet te bemiddelen in een intern Frans machtsconflict. Monnet steunde de kandidatuur van
Charles de Gaulle
en werd vertegenwoordiger van de vrije Franse regering in Washington.
In december
1944
werd hij belast met het uitwerken van plannen voor Frankrijks naoorlogs economisch herstel. In 1946 kreeg hij de leiding bij de uitvoering van dat plan (het “Plan de la modernisation et de l'equipement”).
Monnet werd daarna samen met
Robert Schuman
de ontwerper van het
Schumanplan
, dat leidde tot de oprichting van de
Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal
(
EGKS
). Van
1952
tot
1955
was hij voorzitter van de Hoge Autoriteit van de EGKS.
Samen met Robert Schuman wordt Monnet tot de
vaders
van de
Europese Economische Gemeenschap
gerekend. Het was ook Monnet die voorstelde een Europese gemeenschap voor Atoomenergie op te richten. Deze
Euratom
werd samen met de
EEG
als een '
package deal
' voorgesteld en leidde ertoe dat Frankrijk instemde met het EEG-verdrag.
Ook stichtte Monnet een particuliere organisatie ter bevordering van de Europese integratie, omdat hij vond dat de EGKS op politiek vlak niet genoeg vorderde.
Hij werd onderscheiden met de
Erasmusprijs
in 1977. Naar Monnet werden
leerstoelen
aan verschillende Europese universiteiten genoemd. Aan de
KU Leuven
bestaat de aula Jean Monnet. Tevens werd de
Eurocity
-trein
Brussel
-
Bazel
naar hem genoemd. Ook zijn er straten naar hem vernoemd: in het Limburgse dorp Herten, in het Noordhollandse dorp Bergen, in Utrecht, Den Haag, Rotterdam en Apeldoorn.
Monnet ontving meerdere onderscheidingen.
Onder meer ontving hij in 1953 de
Internationale Karelsprijs Aken
. In 1973 riep de
Raad van Europa
hem uit tot
Ereburger van Europa
. Tot nu toe (stand 2017) werd deze onderscheiding naast Monnet slechts aan
Helmut Kohl
(1998) en
Jacques Delors
(2015) toegekend.
In 1988, op de honderdste verjaardag van zijn geboorte, werd het stoffelijk overschot van Jean Monnet overgebracht naar het
Pantheon
in Parijs.
Een Amerikaanse documentaire (2011) van Don C. Smith (Denver University) over leven en werken van Jean Monnet:
https://www.law.du.edu/index.php/jean-monnet-father-of-europe
Bronnen, noten en/of referenties
|
Personen die zijn begraven in het
Pantheon