Ian Edmund Bannen
(
Airdrie
,
29 juni
1928
? in de buurt van
Loch Ness
,
3 november
1999
) was een
Schots
acteur.
Bannen was de enige zoon van een advocaat. Hij maakte zijn debuut op de planken in 1947 in het stuk
Armlet of Jade
van Edward Longford. In 1951 trad hij toe tot de
Royal Shakespeare Company
in
Stratford-upon-Avon
waar hij vier jaar bleef. In 1955 maakte hij zijn debuut in Londen. Zijn eerste succes was zijn vertolking van een Italiaanse inwijkeling in Brooklyn in
A View From the Bridge
van
Arthur Miller
. Hij oogstte voorts heel wat succes in verscheidene stukken van
Shakespeare
en
Eugene O'Neill
. Hij speelde ook op
Broadway
.
Bannen maakte zijn filmdebuut in de komedie
Private's Progress
(1951), geschreven en geregisseerd door de gebroeders
John Boulting
en
Roy Boulting
die hem later nog meerdere rollen schonken. Daarna volgden nog enkele bijrollen waaronder de vermeldenswaardige vertolking van de stoker in de oorlogsfilm
Yangtse Incident
(1957).
Nadat hij de opnames van
Macbeth
(1960), oorspronkelijk bedoeld voor de Amerikaanse televisie, achter de rug had, keerde hij, nog steeds lid van de Royal Shakespeare Company, terug naar Stratford voor een reeks belangrijke Shakespearerollen.
In 1962 had hij zijn eerste hoofdrol te pakken in het drama
Station Six-Sahara
waarin hij samen met vier andere mannen vecht om de hand van
Carroll Baker
. Drie jaar later kreeg hij een eerste nominatie, voor de
Oscar voor beste mannelijke bijrol
, voor zijn vertolking van de gemene Schot die samen met enkele andere passagiers een vliegtuigcrash in de
Libische Woestijn
overleeft in de avonturenfilm
The Flight of the Phoenix
(
Robert Aldrich
, 1965). Datzelfde jaar was hij een zachtzinnige sergeant, naast
Sean Connery
, in het
Tweede Wereldoorloggevangenisdrama
The Hill
(
Sidney Lumet
). Hij werkte een tweede keer samen met het duo Lumet-Connery in het misdaaddrama
The Offence
(1972) waarin hij als verdachte een huiveringwekkend en noodlottig kat-en muisspel met de gefrustreerde politiedetective Connery speelde. Ook Aldrich bedacht hem met een tweede rol: in de grimmige
Tweede Wereldoorlogsfilm
Too Late the Hero
(1970). In 1967 deelde hij de affiche met
Jeanne Moreau
en
Orson Welles
in het drama
The Sailor from Gibraltar
, de verfilming door
Tony Richardson
van
Marguerite Duras
' gelijknamige roman.
In 1974 had hij zowel
Richard Burton
als
Elizabeth Taylor
als tegenspeler. In het drama
Il viaggio
,
De Sica
's testamentfilm, was hij de jongere broer van Cesare (Burton) die volgens het testament van hun vader moet trouwen met Cesare's geliefde. In het drama
Identikit
is hij een van de mannen die een depressieve Taylor ontmoet vooraleer ze door een psychopaat om het leven wordt gebracht. Hij speelde een hogere officier in
The Inglorious Bastards
(1978), de voorloper van
Quentin Tarantino
's bijna gelijknamige avontuurlijke
Tweede Wereldoorlogsfilm
Inglourious Basterds
(2009).
Ook Bannen maakte deel uit van de indrukwekkende Britse sterrencast in de epische
biopic
Gandhi
(
Richard Attenborough
, 1982). Hij was overtuigend in de rol van de Russische hoofdaanklager in de thriller
Gorky Park
(1983). In de tragikomedie
Hope and Glory
(1987),
John Boormans
tedere kijk op het dagelijks leven tijdens de Tweede Wereldoorlog in Engeland, vertolkte hij de excentrieke grootvader in wiens huis op het platteland de familie van zijn dochter komt wonen nadat hun huis in Londen is afgebrand.
In
Malle
's geladen en aangrijpend erotisch drama
Damage
(1992) vertolkte hij de schoonvader en politieke mentor van een hooggeplaatste politicus die seksueel geobsedeerd geraakt door het liefje van zijn zoon, wat leidt tot een verhouding met fatale gevolgen.
Als Schot kon Bannen niet ontbreken in de cast (in de rol van
Robert de Brus
) van het tijdens de eerste Schotse oorlog voor onafhankelijkheid gesitueerd historisch oorlogsdrama
Braveheart
(1995). In 1998 speelde hij zijn laatste memorabele filmrol in de succesrijke komedie
Waking Ned Devine
waarin hij een aandoenlijk lieve maar sluwe prille zeventiger vertolkte die de hoofdprijs van de Ierse Nationale Loterij van de net overleden winnaar wil bemachtigen.
Tot zijn bekendste rollen behoren onder meer de verraden Britse geheimagent die de mol doodt in de heel succesrijke spionagereeks
Tinker, Tailor, Soldier, Spy
(naar
John Le Carre
, 1979), kolonel R, een Britse inlichtingenofficier, in de spionagereeks
Ashenden
(naar
William Somerset Maughams
eigen ervaringen, 1991) en de half-gepensioneerde dokter die een dokterspraktijk deelt met het titelpersonage in de langlopende televisieserie
Doctor Finlay
(193-1996).
Na een vriendschap die 17 jaar duurde huwde Bannen in 1976 met Marilyn Salisbury, een dierenarts. Het koppel had geen kinderen. In 1999 kwam Bannen op 71-jarige leeftijd om in een verkeersongeval waarbij ook zijn vrouw was betrokken. Zij overleefde het ongeval.
[1]
- 1970:
Jane Eyre
(televisiefilm)
- 1974:
The Gathering Storm
(televisiefilm)
- 1977:
Jesus of Nazareth
(televisieserie)
- 1979:
Tinker, Tailor, Soldier, Spy
(zevendelige televisieserie)
- 1979:
Cousin Phillis
(vierdelige televisieserie)
- 1983:
The Hard Word
(zesdelige televisieserie)
- 1989:
The Lady and the Highwayman
(televisiefilm)
- 1991:
The Treaty
(televisiefilm)
- 1991:
Ashenden
(vierdelige televisieserie)
- 1992:
The Sound and the Silence
(televisiefilm)
- 1993-1996:
Doctor Finlay
(televisieserie)
- 1996:
BAFTA
Lifetime Achievement Award
Bronnen, noten en/of referenties
|