Hooghalen
is een
esdorp
[2]
in de gemeente
Midden-Drenthe
, in de Nederlandse provincie
Drenthe
. In het Drents wordt het ook nog wel
Haoln
of
Haolen
genoemd maar dan bedoelt men vaak het hele gebied, met de buurtschappen
Laaghalen
,
Laaghalerveen
en
Oosthalen
.
Het is gelegen op de flank van de zandgronden, boven een
zoutdiapier
. De belangrijkste bezienswaardigheid van Hooghalen is het
Herinneringscentrum Kamp Westerbork
. Hier wordt de geschiedenis verteld van
Kamp Westerbork
en de
Jodenvervolging
in het algemeen. Het voormalige kamp ligt tegen de rand van het zuidelijker gelegen dorp
Westerbork
.
Tot de 18e eeuw werd er nog geen onderscheid gemaakt tussen Hooghalen en
Laaghalen
. Laaghalen is waarschijnlijk een middeleeuwse afsplitsing van Hooghalen. Beide plaatsen maakten deel uit van de
boermarke
van Haelen. Pas in 1864 is de Marke in tweeen gesplitst, hoewel de dorpen toen al zelfstandig functioneerden.
In 1870 kreeg Hooghalen een
station
aan de nieuw aangelegde spoorlijn Meppel-Groningen. In 1938 werd het vanwege te weinig klandizie gesloten. De Duitse bezettingsautoriteiten heropenden het station. Dat was vooral om
Joden
onder dwang naar
Kamp Westerbork
te transporteren. Vanaf station Hooghalen moesten de opgepakte Joden bijna vijf km naar het kamp Westerbork lopen en later weer terug als ze naar gevangenis- en
vernietigingskampen
in Duitsland vervoerd werden. Intussen legden de Nederlandse Spoorwegen op verzoek en tegen betaling van de Duitse bezetters met behulp van honderd gevangenen en enkele niet-Joodse arbeiders een spoorwegaftakking aan vanaf vlakbij station Hooghalen tot in kamp Westerbork. Deze werd op 2 november 1942 in gebruik werd genomen voor vervoer van gevangenen vanaf Westerbork tot in
Auschwitz
. In september 1946 verwijderden gevangenen uit het kamp in opdracht van de Nederlandse Spoorwegen de spoorrails tussen het station Hooghalen en het kamp.
Door gevechtshandelingen aan het einde van de
Tweede Wereldoorlog
zijn veel oude
boerderijen
in het dorpscentrum verwoest. Na de Tweede Wereldoorlog werd Hooghalen op bescheiden schaal uitgebreid met nieuwbouw. Het dorp veranderde langzaam van een agrarisch dorp in een forensendorp en veel boerderijen kregen een woonfunctie, een ontwikkeling die overal in Drenthe plaatsvond.
Tot 1 januari 1998 viel Hooghalen onder de gemeente
Beilen
. Daarna ging het deel uitmaken van de fusiegemeente
Midden-Drenthe
.
Het dorp Hooghalen heeft een
gereformeerde
kerk. Er waren tot eind oktober 2021 een
Nederlands Hervormde
en tot eind maart 2022 een
vrijgemaakt gereformeerde
kerk. Andere voorzieningen in het dorp zijn: sportvelden en tennisbanen van omnisportvereniging
HHCombi
, een openbare basisschool, een dorpshuis en jeugdsoos, een supermarkt met postagentschap, een bakker en nog enkele andere winkels en horecagelegenheden. Hooghalen is dankzij de ligging aan de Oude Provincialeweg en de
A28
goed met de auto bereikbaar. Ten noorden en ten zuiden van het dorp is er een aansluiting op de snelweg.
In Hooghalen wordt elk jaar een paasvuur gehouden.
Aan de noordrand van het dorp ligt een klein
bosgebied
, '
t Witte Zand
. Ten oosten van het dorp ligt niet alleen de bescheiden
es
, maar ook een groot
natuurgebied
: de
Boswachterij Hooghalen
. Dit bestaat niet alleen uit
naaldbos
, maar ook uit een
hoogveengebied
(het
Hingstveen
) en
heidevelden
. Het kampterrein ligt midden in het gebied, het herinneringscentrum aan de rand ervan. Sinds eind jaren zestig staat er een rij grote
radiotelescopen
, de
Westerbork Synthese Radio Telescoop
. Om storing van de waarnemingen te voorkomen, is gemotoriseerd verkeer en het gebruik van
mobiele telefoons
in de wijde omgeving niet toegestaan.
Het
Heuvingerzand
maakt eveneens deel uit van de boswachterij. Dat geldt niet voor het
Groote Zand
, een bos- en heidegebied ten noordoosten van Hooghalen dat in eigendom is van
Het Drentse Landschap
. Daarnaast ligt er tussen Hooghalen en Hijken het
Hijkerveld
, dat bestaat uit heidegronden, vennen, veenrestanten en loofbos. Tevens is hier een
schaapskooi
, waarbij de herder elke dag om half tien vertrekt met zijn
Schoonebekers
naar de heide, en de schapen om half vijf weer terugbrengt naar de kooi.
Bij het Heuvingerzand ligt een landbouwgebied van acht hectare, waar de cooperatie '
Land van Ons
' in 2020 de eerste grond heeft aangekocht die beheerd zal worden op een wijze die gericht is op vergroting van de
biodiversiteit
.
[3]
Bronnen, noten en/of referenties
|