Hoeven
(
Brabants
:
D'Oeve
) is een
dorp
in de gemeente
Halderberge
in de Nederlandse provincie
Noord-Brabant
.
Tot
1997
vormde Hoeven samen met het dorp
Bosschenhoofd
de gemeente Hoeven. Deze gemeente is in
1810
gevormd uit Hoeven en de ten noorden ervan gelegen
Sint Maartenspolder
. De gemeente heette aanvankelijk dan ook:
Hoeven en Sint Maartenspolder
.
Opmerkelijk was dat de grens met de gemeente
Etten-Leur
voor 1997 door het dorp liep.
De naam
Hoeven
is afkomstig van de vermelding als
centrum hovas seu mansos wastinae
in een document uit
1282
, met de titel 'Honderd hoeven woeste grond'.
[2]
Een hoeve was een oppervlaktemaat van 12 bunder, waarop een boerderij kon worden gebouwd.
In
1282
verkocht
Arnoud van Leuven
,
Heer van Breda
, honderd
hoeven
woeste grond aan de
Sint-Bernardusabdij
te
Hemiksem
. Het document waarmee dit werd bekrachtigd was de eerste schriftelijke vermelding van de naam
Hoeven
. De bodem bestond hier uit moerassig veen en heidegrond. De bedoeling was dat de
Cistercienzer
monniken deze grond zouden gaan ontginnen. De monniken bouwden een hoeve op een hooggelegen terrein ten westen van de
Halderberg
, ter plaatse van het huidige
Bovendonk
, waar tot ver in de vorige eeuw een
grootseminarie
zetelde, sindsdien dienend als zowel conferentiecentrum en priester- en diakenopleiding van het
bisdom Breda
.
Hoeven behoorde aanvankelijk tot de parochie
Gastel
. In
1279
werd de
kapel op de Halderberg
gebouwd, en in
1310
werd Hoeven een zelfstandige parochie. In
1886
splitste
Bosschenhoofd
zich hiervan af. De katholieken moesten hun kerk aan de Bovenstraat in
1648
afstaan aan de hervormden en kregen deze in
1800
weer terug. Het schip moest echter opnieuw worden opgebouwd, zodat het tot
1821
duurde alvorens de kerk weer in gebruik kon worden genomen. In
1884
werd het koor onder leiding van
Pierre Cuypers
herbouwd. De kerk werd echter overbodig nadat in
1929
de nieuwe kerk in gebruik werd genomen. Er waren nog plannen om de oude kerk als gemeentehuis in te richten, maar ook daar kwam niets van en de kerk verviel meer en meer. In
1944
werd de kerk bovendien door oorlogshandelingen zwaar beschadigd en in
1953
volgde de sloop.
De oude Hoevense dorpsstraat, de huidige Sint-Jansstraat, werd reeds in
1670
met keien bestraat. Ze maakte deel uit van de straatweg van
Etten
naar
Oudenbosch
. In
1890
kwam er een tram over deze weg. Uiteindelijk kwam er een verkeersomleiding.
- Het voormalige
grootseminarie
Bovendonk
ligt nabij het centrum van Hoeven. Het complex in
neogotische
stijl stamt uit
1907
en werd ontworpen door
Pierre Cuypers
. Thans is het complex in gebruik als conferentiecentrum en priester- en diakenopleiding van het
Bisdom Breda
.
- De
Jan de Doperkerk
aan de Sint-Jansstraat 40, uit
1929
, werd ontworpen door
Johan Berben
in
expressionistische
baksteenarchitectuur. Het is een
Christocentrische kerk
met een plattegrond in de vorm van een
Grieks kruis
. De pastorie van dezelfde architect werd in
1944
door oorlogsgeweld verwoest. Reeds in
1927
werd de verering van de Heilige
Christoffel
ter hand genomen en een
autozegening
ingesteld. Het plein voor de kerk werd daarop ingericht en de autozegening wordt nog steeds, omstreeks 24 juli, verricht.
[3]
- Volkssterrenwacht Simon Stevin
werd in
1961
opgericht in een klooster te
Oudenbosch
, van waar ze in
1969
verhuisde naar de Bovenstraat te Hoeven, vanwege het steeds groeiende bezoekersaantal. In
1994
kwam nieuwbouw gereed, maar in
1998
werd de sterrenwacht overgenomen door het recreatiebedrijf
Molecaten Groep
. De sterrenwacht ging
Sterrenwacht Quasar
heten. Ze werd echter gesloten in
2008
en vervolgens ontmanteld. De Molecaten Groep verklaarde de sluiting door de
afnemende belangstelling voor de sterrenkunde
. In 2013 is besloten dat de kijker en koepel weer terugkeren naar het voormalige klooster in Oudenbosch.
- De windmolen
De Toekomst
is een
ronde stenen
korenmolen
uit
1862
. Ze bevindt zich aan de Sprangweg 42.
- De
voormalige RK pastorie
aan de Sint-Jansstraat 20 stamt uit
1783
. Ze werd gebouwd in opdracht van de
Sint-Bernardusabdij
. Het is een gepleisterd, classicistisch pand. In
1929
werd het als gemeentehuis in gebruik genomen.
- De
dorpspomp
is een hardstenen pomp uit
1855
, voorzien van vier
schamppalen
.
- In Hoeven vindt men onder meer de volgende
woonhuizen
:
- Het pand
Sint-Jansstraat 3
stamt uit de 17e eeuw en heeft een topgevel in
manieristische
stijl.
- Het pand
Sint-Jansstraat 11
is een huis uit het eind van de 17e eeuw en heeft een brede straatgevel, wat kenmerkend is voor Hoeven.
- Bovenstraat 2
is een hoekhuis met
trapgevel
, in de 19e eeuw bepleisterd maar met mogelijk een 17e-eeuwse kern.
- Bovenstraat 8
en
Bovenstraat 4-6
dateren uit de 18e eeuw.
- Nabij Hoeven vindt men onder meer de volgende
boerderijen:
- Goudsbloemdijk 3
dateert uit
1667
. Het vrijstaande voorhuis met zijtopgevels is opgetrokken in gele baksteen. De boerderij heeft een langsdeelschuur.
- Gors 62
is een boerderij van het kop-romptype en dateert van omstreeks 1800.
Hoeven ligt op het grensvlak van zandgebied ten zuiden en laaggelegen polderland ten noorden van de kom. Waterlopen als de
Laakse Vaart
en de
Kibbelvaart
wateren af op de
Mark
die een vijftal kilometer ten noorden van Hoeven loopt. Ook in de Mark komt de
Balrouwse Vaart
uit. Deze loopt deels langs de
Poldersdijk
, een oude dijk met een aantal
wielen
en loofbosjes erlangs, dat eigendom is van
Staatsbosbeheer
. Iets verder oostwaarts vindt men de
Hoevense Beemden
, een drassig poldergebied tussen Hoeven en
Zevenbergen
.
Ten zuidwesten van Hoeven ligt nog het
Pagnevaartbos
, een waterwin- en natuurgebied. Voorts ligt hier een recreatiegebied met Molecaten Park Bosbad Hoeven, waterspeelpark
Splesj
en enkele campings.
Tijdens
carnaval
heet het dorp Peejenland - niet te verwarren met Peejeland of Peejerijk, waarmee
Dongen
bedoeld wordt. Op
Super Tuesday
trekt de carnavalsoptocht door Hoeven.
- Nacht van Oranje Hoeven, eind april
- Braderie Hoeven, Hemelvaartsweekend
- Fietsvierdaagse Hoeven, Hemelvaartsweekend
[4]
- Wielerronde Hoeven, juni
- Avondvierdaagse Hoeven, juni
- Hoevense Polderloop, augustus
[5]
- Basisschool Uniek
[6]
- Bibliotheek VANnU
- Dorpshuis Het Kompas
[7]
- Molecaten Park Bosbad Hoeven met waterspeelpark
Splesj
- Voetbalvereniging
Hoeven
- Korfbalvereniging Springfield
Hoeven is bereikbaar via de
A58
. Openbaar vervoer is er via de
Arriva
buslijn 311 van Breda naar Oud-Gastel via Etten-Leur. De dichtstbijzijnde treinstations zijn
station Oudenbosch
en
station Etten-Leur
.
Bosschenhoofd
,
St. Willebrord
,
Etten
,
Oudenbosch
,
Zevenbergen
Bronnen, noten en/of referenties
|