Henri Knap
(
Amsterdam
,
8 februari
1911
?
Amstelveen
,
4 maart
1986
)
[1]
was een
Nederlands
journalist
,
schrijver
en een
verzetsstrijder
tijdens de
Tweede Wereldoorlog
.
Knap werd geboren als zoon van de accountant Willem Knap,
[2]
in een familie van beeldend kunstenaars. Zijn moeder Letje Ansingh was een zuster van schilderes
Lizzy Ansingh
. Een andere tante,
Threesje Ansingh
, schilderde ook. Zijn grootmoeder Clara Ansingh-Schwartze was een zuster van schilderes
Therese Schwartze
. Knap volgde het
gymnasium
en was vanaf
1930
werkzaam als journalist bij de
Arnhemse Courant
, hoewel zijn vader, inmiddels hoofdredacteur van die krant, hem dit had afgeraden.
[2]
Tijdens de Duitse bezetting schreef Knap onder pseudoniem
hoorspelen
voor de
Nederlandsche Omroep
, maar in
1943
stopte hij daarmee. In dezelfde tijd nam hij ook ontslag bij de
Arnhemse Courant
, toen daar een
NSB
-hoofdredacteur was benoemd. Tijdens de oorlog had Knap
Joodse
onderduikers in huis. In
1944
was hij hoofd van de inlichtingendienst van de
NBS
, afdeling Arnhem, een verzetsorganisatie die onder andere de geallieerden inlichtingen verstrekte tijdens de
Slag om Arnhem
, een onderdeel van operatie
Market Garden
.
[3]
In zijn in
1974
verschenen standaardwerk
Radio Hilversum 1940-1945
had de journalist
Dick Verkijk
aangetoond dat Knap tijdens de
Tweede Wereldoorlog
onder pseudoniem
propagandistische
hoorspelen
had geschreven voor de Duitsers. Knap ontkende aanvankelijk en verdedigde zich vervolgens met de bewering dat hij dit had gedaan om via de Nederlandse radio codeberichten naar
Engeland
te kunnen sturen, wat door Verkijk als ongeloofwaardig terzijde werd geschoven. Toen
De ronde van '43
verscheen, werd deze kwestie door
Hugo Brandt Corstius
weer opgerakeld.
Philip Mok
nam het voor Knap op.
[2]
Na de oorlog werkte Knap voor het uit het verzet voortgekomen
Amsterdamse
dagblad
Het Parool
. Hij had hierin jarenlang de veelgelezen dagelijkse rubriek
Amsterdams Dagboek
, waarin hij Amsterdamse kwesties behandelde. Volgens sommigen was hij daarbij een scherp observator met een besliste stellingname. Anderen vonden zijn stukjes oubollig en burgerlijk.
[4]
Daarnaast was hij docent aan het
Instituut voor Perswetenschappen
. Door sommige van zijn oud-leerlingen zou hij later worden herinnerd als een docent met dogmatische opvattingen, zonder oog voor
New Journalism
. Begin jaren zeventig was hij een vast panellid in
De Berend Boudewijn Kwis
en later jureerde hij in het KRO-spelprogramma
Cijfers en Letters
, gepresenteerd door onder anderen
Maartje van Weegen
en Robert ten Brink.
Naar zijn rubriek noemde hij zichzelf
Dagboekanier
. De naam van het bekende Amsterdamse beeld
Het Lieverdje
is in deze rubriek ontstaan. Verder was Knap de bedenker en inspirator van het
Witte Bedjesplan
uit 1946, dat sinterklaascadeautjes voor zieke kinderen in ziekenhuizen verzorgde. Elk jaar hield
Het Parool
daarvoor in de krant een inzamelactie, waarbij
Fiep Westendorp
tekeningen verzorgde.
Naast columns schreef Knap ook romans. Hij schreef het
Boekenweekgeschenk
voor
1981
, nadat het manuscript van
Gerard Reve
door de organiserende CPNB was afgekeurd, omdat deze zich niet gehouden zou hebben aan de afspraak om geen herenliefde te beschrijven. (Het zou later verschijnen onder de titel
De vierde man
.) Knap leverde een (autobiografisch) manuscript in met als titel
De ronde van '43
, over een moeilijke en vergeefse zoektocht van een man met een joods meisje achter op zijn fiets, naar een onderduikadres voor haar. Dit speelt zich af op een dag in de Tweede Wereldoorlog in een provinciestadje. De novelle verscheen in een oplage van 386.000 exemplaren. De kritiek was vernietigend.
[2]
Knap was van 1952 tot 1956 gehuwd met Jacqueline Jochems (1924-2006) en had twee dochters uit een eerder huwelijk. Hij was lid van de Amsterdamse Vrijmetselaarsloge
Concordia Vincit Animos
.
[2]
- "Ik ben het gelukkigst in mijn loge."
- "Het feit dat Mozarts lidmaatschap van de Vrijmetselarij hardnekkig wordt verzwegen is louter hypocrisie."
- "Dat de gehuwde man hier in den lande als gastarbeider lange tijd zonder zijn vrouw en kinderen moet doorbrengen is
onhygienisch
!"
Van Knap zijn een dertigtal boeken en bundeltjes verschenen. Een selectie:
- Sanatorium
(1946)
- Appels in het gras
(1963)
- Meneer recht, mevrouw averecht
(1963; met
Annie M.G. Schmidt
)
- Twintig manieren om uw rijbewijs kwijt te raken
(1968)
- Het knapste uit het dagboek
(1970)
- Henri Knap Omnibus
(1977), bevattend: Bent u ook zo'n vader? (1954), Rijdt u ook zo auto? (1953), Bent u ook van gisteren? (1955)
- De weg naar Peruwelz
(1979)
- De ronde van '43
(1981; boekenweekgeschenk)
- Met voorbedachten rade
(1981)
- Gezelligheid kent geen tijd
(1983; met
Anton Pieck
)
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Journalist Henri Knap overleden
,
Reformatorisch Dagblad
, 5 maart 1986, via digibron.nl (geraadpleegd 17 augustus 2015)
- ↑
a
b
c
d
e
'Foei ouders, onderhoudt uw lieverdjes'
,
Ons Amsterdam
, april 2016.
Gearchiveerd
op 7 december 2021.
- ↑
Arnhems Historisch Tijdschrift, jaargang 24, no. 3, september 2004, blz. 127
geraadpleegd 17 augustus 2015
- ↑
genealogieonline.nl
|