Habitatverlies
is de achteruitgang van leefgebieden (
habitats
) door verdrijving, vernietiging, aantasting en door andere oorzaken waardoor het
landschap
verandert.
De snelle achteruitgang in
biologische diversiteit
wordt vooral door verlies aan leefgebieden veroorzaakt. Habitatverlies heeft een directe werking op
populaties
van dieren en planten en vindt op grotere schaal plaats dan de veranderingen die het gevolg zijn van
klimaatverandering
, versnippering van het landschap en de introductie van
exotische
planten en dieren.
Veel verlies aan habitats wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten. De aantasting is een cultureel gevolg van
bevolkingsgroei
en
economische groei
.
Een van de willekeurig gekozen
factoren
is
ontbossing
speciaal van
regenwouden
,
milieuvervuiling
en verdichting van grote delen van het aardoppervlak met gebouwen en
infrastructuur
(onder andere
asfalt
).
In tegenstelling tot natuurlijke
evolutie
leidt habitatverlies meestal tot plotselinge afname van soortenaantallen of het
uitsterven
van soorten.
Habitatverlies is naast het probleem dat
invasieve soorten
veroorzaken de belangrijkste oorzaak van de achteruitgang van de diversiteit in soorten.
Hieronder staat een diagram dat een overzicht geeft van het verlies aan natuurlijke leefgebieden in de wereld en het aandeel daarin van de aantallen
bedreigde soorten
, ontleend aan een artikel in
Nature
.
¹inclusief
mediterraan
habitat
Voorbeeld van het effect op bepaalde diersoorten
[
bewerken
|
brontekst bewerken
]
Rivierdolfijnen
Door verlies van de oorspronkelijke structuur van het leefgebied worden soorten bedreigd in hun voortbestaan. Een schrijnend voorbeeld is het lot van de Chinese- en
Indische rivierdolfijnen
(waaronder de
gangesdolfijn
) en de
La Plata-dolfijn
in Zuid-Amerika. De jacht op deze dieren is weliswaar gestopt, maar ze worden nu vooral bedreigd door verstoring van de natuurlijke stroming in de rivier door de aanleg van
stuwdammen
, door visserij met staande netten en door
watervervuiling
.
-
Chimpansee
-
Westelijke gorilla
-
Sumatraanse Oerang oetan
-
Blauwkeelara
-
Chinese rivierdolfijn
Ontbossing
Tal van dieren dreigen uit te sterven door
ontbossingen
vooral in tropische gebieden. Bijna alle soorten
mensapen
(onze naaste verwanten!) staan op de
Rode Lijst van de IUCN
. De
Sumatraanse orang-oetan
(
Pongo abelii
) en de
westelijke laaglandgorilla
(
Gorilla gorilla gorilla
) zijn ernstig bedreigd en ook de
chimpansee
(
Pan troglodytes
) is een bedreigde soort. Bovendien zijn veel vogels die leven in ongerept
regenwoud
bedreigde diersoorten geworden zoals de ernstig bedreigde
blauwkeelara
(
Ara glaucogularis
).
De factoren die zorgden voor habitatverlies zijn voor een groot aantal wetenschappers onderwerp van studie. De
Duitse
onderzoekers Helmut Geist en Eric Lambin onderzochten welke factoren het verlies aan regenwouden precies bepaalden. Hun onderzoek was gebaseerd op 152 verschillende deelstudies. De economische waarde van het hout was in 81% van de gevallen de belangrijkste factor, gevolgd door
institutional or policy factors
(78%), technologische oorzaken (70%), culturele en maatschappelijk/politieke redenen (66%) en om demografische redenen (61%). Vooral de groeiende vraag naar hout voor de houtverwerkende industrie was van groot belang.
[2]
Expansion of human populations has been responsible for the most obvious transformation of the biosphere, the large-scale conversion of natural ecosystems to fields, pastures, settlements, and more recently also to a great variety of industrial and transportation uses. In the overwhelming majority of cases, these conversions are accompanied by soil loss or degradation of soil quality and by declining biodiversity
De mens legt een groot beslag op de aarde. Alle
wilde
gewervelde dieren
op het land vormen slechts 2,8 tot 3,2% van de totale biomassa aan (gewervelde) dieren. Het grootste deel bestaat uit
vee
dat de mens van vlees, leer, wol en melk voorziet en vervolgens de biomassa van de mensen zelf.
Ontleend aan V. Smil (2003), Appendix F, pg. 284.
[3]
Overbevolking
van de aarde legt dus een reusachtig groot beslag op de planeet. Vooral de moderne landbouw heeft een enorm effect waardoor oude
cultuurlandschappen
en hun bijbehorende fauna zoals
weidevogels
verdwijnen. In minder ontwikkelde landen leidt exploitatie vaak tot overexploitatie waarbij natuurlijke
ecosystemen
vernietigd worden, maar daarna ook voor de mens onbruikbaar worden, doordat
verwoestijning
optreedt. Hierdoor verdwijnen bovendien tal van planten- en diersoorten. Er zijn tal van initiatieven om deze ontwikkelingen tegen te gaan. Een goed voorbeeld is het
Biodiversiteitsverdrag
dat in 1992 tot stand kwam in
Rio de Janeiro
waarbij 186 verschillende landen overeenkwamen de
biodiversiteit
in hun land te behouden en onderling kennis over
natuurbescherming
en instandhouding van ecosystemen uit te wisselen.
Grutto
(
Limosa limosa
). Nationale vogel van Nederland en icoon van het
cultuurlandschap
de bloemrijke weide.
Bronnen, noten en/of referenties
- Bron