De
grijze roodstaartpapegaai
(
Psittacus erithacus
) is een
papegaaiachtige
uit de familie
papegaaien van Afrika en de Nieuwe Wereld
(Psittacidae). De wetenschappelijke naam van de soort werd in 1758 gepubliceerd door
Carl Linnaeus
.
[2]
De vogel komt voor in
Midden-Afrika
en wordt veel als
huisdier
gehouden in
Europa
, de
Verenigde Staten
en het
Midden-Oosten
.
Deze vogel heeft een effen zilvergrijs verenkleed, rond de ogen een lichtgrijze huid en een korte rode
staart
. Lengte van kruin tot staartpunt is ongeveer 35 tot 40 centimeter.
De vogels komen van nature voor in
equatoriaal Afrika
. Het oorspronkelijke leefgebied bestaat uit dicht
regenwoud
, bos
savanne
, bosranden,
mangrovebos
, agrarisch landschap en tuinen.
[1]
Er werden twee ondersoorten onderscheiden, waarvan de tweede inmiddels echter als een aparte soort wordt opgevat:
- P. e.
erithacus
? deze heeft grijze veren, een zwarte snavel en een felrode staart; komt voor in Midden- en West-Afrika.
- P. e.
timneh
Fraser
,
1844
? deze is kleiner, heeft een meer donkergrijs verenkleed, een bruinroze snavel en een roestbruine staart; komt voor in
West-Afrika
:
Ivoorkust
,
Liberia
,
Guinee
en
Sierra Leone
; wordt inmiddels als aparte soort opgevat, zie
timnehpapegaai
(
Psittacus timneh
).
Net als alle andere vogels hebben de papegaaien geen
stembanden
. Ze communiceren met elkaar met harde schreeuw- en fluittonen door trillingen in de
syrinx
. Ze kunnen enorm goed geluiden imiteren en in gevangenschap kunnen ze tot wel 750 verschillende woordjes leren. Berucht zijn
ringtones
, die de papegaai steeds uit het hoofd leert. Er zijn echter ook grijze roodstaartpapegaaien die helemaal geen woord leren spreken.
John Gerrard Keulemans
was rond 1865 een van de eerste Nederlandse
ornithologen
die het
Ilhado de Principe
bezocht en er waarnemingen deed aan tal van vogelsoorten, waaronder de grijze roodstaartpapegaai. Hij schreef er later over in
Onze vogels in huis en tuin
.
De tekst bevat een uitgebreide beschrijving van het natuurlijke gedrag.
[3]
Ook in het ornithologisch verslag van zijn reis naar de Kaapverdische eilanden en Principe in het
Nederlandsch Tijdschrift voor Dierkunde
van 1866 noemt hij de grijze roodstaartpapegaai.
[4]
De grijze roodstaartpapegaai is een typische boomvogel en leeft in
tropische regenwouden
,
mangroven
en de vochtige
savannen
. Aan de randen van het woud in het overgangsgebied naar het open land vindt hij zijn ideale habitat. De roodstaartpapegaai is schuw en blijft weg van mensen, dorpen en steden.
De grijze roodstaartpapegaai kiest een partner voor het leven; samen maken ze een nest in boomholtes. Het wijfje krijgt buiten het regenseizoen 2 tot 5 eieren waarop ze gedurende ongeveer 4 weken broedt terwijl de man oppast en voor het eten zorgt. Beide ouders verzorgen de kuikens gedurende ongeveer 3 maanden. Ze brengen de dag door met hun partner en soms in kleine groepjes van pakweg 20 tot 30 vogels. Als het begint te schemeren, vormen ze grotere groepen en gaan gezamenlijk op zoek naar voer. Ze vliegen rechtlijnig en soms op grote hoogte.
In het wild worden naast palmnoten (ongeveer 80% van hun dieet) vruchten, noten, bessen, zaden, bloemen en bloemknoppen gegeten.
In gevangenschap eten veel grijze roodstaartpapegaaien een mix van zaden, fruit en groenvoer. Een zadenmix werkt echter het selectief voeren of 'browsing' in de hand, waarbij de vogel alleen de lekkerste zaadjes eet en de rest negeert. Het gevolg is dat een vogel een dieet binnenkrijgt dat deficient is aan vele voedingsstoffen waaronder
vitamine A
en
aminozuren
, en een te hoge verhouding
calcium
/
fosfaat
bevat
[5]
Voedingsdeficientie is de meest voorkomende oorzaak van ziektes bij vogels die als gezelschapsdier worden gehouden.
[6]
Daarom is het zeer aan te raden om de grijze roodstaartpapegaai een goed
pelletvoer
te geven.
[noot 1]
Grijze roodstaartpapegaaien mogen, net als elke papegaai, groenvoer en fruit alleen als traktatie krijgen naast een uitgebalanceerd dieet. Te veel fruit verhoogt de energiedichtheid van de maaltijden en werkt
obesitas
en voedingsdeficienties in de hand. Als traktatie kan men de vogel kleine stukjes banaan, peer of appel geven, maar de normale brokjes, uit de hand gegeven, worden door het dier ook gewaardeerd en hebben geen nadelige effecten op de gezondheid.
[7]
Natuurlijke vijanden zijn
roofvogels
en
slangen
. Kuikens worden ook wel door apen uit de nesten gehaald. Maar de populatie-aantallen nemen vooral af door
habitatverlies
. Het leefgebied wordt aangetast door
ontbossing
waarbij natuurlijk bos wordt omgezet in gebied voor agrarisch gebruik en menselijke bewoning, waardoor grote bomen verdwijnen met natuurlijke holen waarin de vogels kunnen nestelen. Om deze redenen staat deze soort sinds 2016 als bedreigd op de
Rode Lijst van de IUCN
. De vogel staat opgenomen in Bijlage I van het
CITES
-verdrag.
[1]
De grijze roodstaartpapegaai staat bekend als een erg intelligente diersoort, waar veel onderzoek naar gedaan wordt. Het dier kan tot 100 mensenwoorden leren en die plaatsen binnen een context, wat verder gaat dan imitatie. Ze kunnen objecten identificeren op basis van kleur, materiaal, vorm en aantal. In de
spiegeltest
- die gebruikt wordt om zelfbewustzijn te testen - is het resultaat niet eenduidig,
[8]
[9]
maar dat impliceert niet per se dat het dier geen zelfbewustzijn heeft.
[10]
Ze vertonen ook probleemoplossend vermogen
[11]
en complexe sociale vermogens, zoals elkaar helpen.
[12]
[13]
[14]
Een opmerkelijke grijze roodstaartpapegaai is
Alex
(Avian Learning EXperiment). Deze papegaai werd van jongs af aan door de Amerikaanse onderzoeker
Irene Pepperberg
getraind om te onderzoeken welke mogelijkheden hij had om de menselijke taal te gebruiken. Alex leerde onder andere vragen stellen, verzoeken weigeren, voorwerpen benoemen, de overeenkomsten dan wel verschillen tussen voorwerpen benoemen en tellen. Alex is in september 2007 op 31-jarige leeftijd overleden.
Een andere bekende grijze roodstaartpapegaai is Polly Grey, mascotte van het
322 squadron
van de
Koninklijke Luchtmacht
Noot
- ↑
Pellets zijn brokjes waarin alle voedingsstoffen homogeen verdeeld zitten, waardoor 'browsing' niet meer mogelijk is en voedingsdeficienties voorkomen worden.
Bronnen
- Pepperberg, I.M.
(2000). The Alex Studies. Cognitive and communication abilities of grey parrots. Cambridge: Harvard University Press.
- ↑
a
b
c
(
en
)
Grijze roodstaartpapegaai op de IUCN Red List of Threatened Species
.
- ↑
Linnaeus, C.
(1758).
Systema naturae
ed. 10: 99
- ↑
Keulemans, J.G.
(1873) -
Onze vogels in huis en tuin
(deel 2, hoofdstuk 3)
op
Wikisource
- ↑
Keulemans, J.G.
(1866) - 'Opmerkingen over de vogels van de Kaap-Verdische Eilanden en van Prins-Eiland (Ilhado Principe) in de bogt van Guinea gelegen.' In:
Nederlandsch Tijdschrift voor Dierkunde,
3(11-12): 363-401. Beschikbaar (als
Vogels van de Kaap-Verdische Eilanden
) op
Wikisource; zie pag. 380f.
- ↑
Roudybush TE (1999) "Psittacine nutrition",
The veterinary clinics of North America. Exotic animal practice
, jrg. 2, nr. 1, p. 111-125
- ↑
Schoemaker NJ, Lumeij JT, Dorrestein GM, Beynen AC (1999) "Nutrition-related problems in pet birds",
Tijdschrift voor Diergeneeskunde
, jrg. 124, nr. 2, p. 39-43.
- ↑
Kalmar ID, Veys AC, Geeroms B, Reinschmidt M, Waugh D, Werquin G, Janssens GP (2010) "Effects of segregation and impact of specific feeding behaviour and additional fruit on voluntary nutrient and energy intake in yellow-shouldered amazons (Amazona barbadensis) when fed a multi-component seed diet ad libitum.",
Journal of animal physiology and animal nutrition
, jrg. 94, nr. 6, p. 383-392.
- ↑
(
en
)
Are birds self-aware?
. daniella teixeira (
15 januari 2017
).
Gearchiveerd
op
14 januari 2020
. Geraadpleegd op
14 januari 2020
.
- ↑
Pepperberg, I.M.
, Garcia, S.E., Jackson, E.C., Marconi, S.
(1995).
Mirror use by African Grey parrots (Psittacus erithacus)
.
Journal of Comparative Psychology
109 (2): 182?195.
DOI
:
10.1037/0735-7036.109.2.182
.
- ↑
(
en
)
Self-Awareness: The Animals That Know Themselves
. Bruce Museum (
14 januari 2016
).
Gearchiveerd
op
14 januari 2020
. Geraadpleegd op
14 januari 2020
.
- ↑
(
en
)
African Gray Parrot intelligence
. African Grey Parrot (
12 april 2013
).
Gearchiveerd
op
14 januari 2020
. Geraadpleegd op
14 januari 2020
.
- ↑
(
en
)
Parrots help others in need, study shows for first time
. National Geographic Animals (
10 januari 2020
).
Gearchiveerd
op
14 januari 2020
. Geraadpleegd op
14 januari 2020
.
- ↑
(
en
)
African gray parrot - Intelligence tests
. Encyclopedia Britannica.
Gearchiveerd
op
11 juli 2020
. Geraadpleegd op
14 januari 2020
.
- ↑
(
en
)
These parrots are the first birds observed showing kindness to others
. Science (
9 januari 2020
).
Gearchiveerd
op
14 januari 2020
. Geraadpleegd op
14 januari 2020
.
DOI
:
10.1126/science.aba8384
|