Frederik Maurits
(
Frans
:
Frederic Maurice
)
de La Tour d'Auvergne
(
Sedan
, 22 oktober
1605
?
Pontoise
, 9 augustus
1652
) was een kleinzoon van
Willem van Oranje
. Als erfgenaam van het
huis La Tour d'Auvergne
was hij de laatste soevereine
vorst
van Sedan en was hij
hertog van Bouillon
. Hij was ook generaal in het Franse leger.
Hij was de zoon van
Elisabeth van Nassau
en
Hendrik van Bouillon
en werd streng calvinistisch opgevoed. Zijn ouders bestuurden zowel het prinsdom Sedan als het hertogdom Bouillon. In
1621
vertrekt hij naar de
Nederlanden
om zich bij zijn ooms
Maurits
en
Frederik Hendrik
militair te laten scholen. In 1623 erft hij de vorstendommen Sedan en Bouillon.
Hij nam deel aan het
Beleg van 's-Hertogenbosch
in 1629 en kreeg als compensatie het medebestuur over de
tweeherige stad Maastricht
, waarvan hij na de
Staatse verovering in 1632
gouverneur werd met opeisen van de voorgaande rechten van de
hertog van Brabant
. Op 22 november 1632 beloofde de Staatse gouverneur ook trouw aan de andere heer, aan de
prins-bisschop van Luik
.
Tegen de wens van zijn familie trouwde hij in 1634 met de katholieke
Eleonore de Bergh
, dochter van
Frederik van den Bergh, heer van Boxmeer, Sambeek, Haps en Meer
. In 1637 nam hij als commandant voor het
Staatse leger
deel aan het
beleg van Breda
.
[1]
In hetzelfde jaar bekeerde de streng
gereformeerde
vorst zich tot de
Rooms-Katholieke Kerk
. Hierna werd hij onterfd door de familie Nassau.
Hij trad in militaire dienst van koning
Lodewijk XIII van Frankrijk
, met name in de
cavalerie
van het
Regiment de Flandres
. Zijn vorstendom was een thuishaven van hugenoten en, zelfs met hem als katholieke vorst, bleef dit bestaan; bovendien verzamelden er zich andere malcontenten rondom Frederik Maurits, zij die niets wilden weten van de dictaten van
kardinaal de Richelieu
. Zo troepten graaf Lodewijk van Bourbon-Soissons en hertog Hendrik II van Guise samen met Frederik Maurits. Zij riepen zich uit tot
Princes de la Paix
, wat betekende actie tegen kardinaal Richelieu maar pro Lodewijk XIII. Richelieu's analyse was dat heel Sedan een ernstige bedreiging geworden was van zijn regime. In 1641 stuurde Richelieu troepen naar Sedan, onder leiding van maarschalk
Gaspard III de Coligny
. Frederik Maurits won de
slag bij La Marfee
(nabij Sedan). Hij had hiervoor hulptroepen gekregen uit de
Spaanse Nederlanden
[2]
en geld bekomen van zijn vriend keizer
Ferdinand III
.
[3]
De overwinning leidde naar niets: in Parijs werd Richelieu niet vermoord (dat was een deel van het plan van de opstandige prinsen) en de troepen van Richelieu bestormden vervolgens de stad Sedan.
[4]
Frederik Maurits kon zijn vel redden door trouw te zweren aan de Franse koning en, in zijn dienst, te vechten in Italie (1641).
Agenten van kardinaal Richelieu arresteerden Frederik Maurits in
Casale Monferrato
, in Piemonte (1642). Hij werd ervan beschuldigd samen te zweren tegen de kardinaal, binnen de groep van
Gaston van Orleans
, de Thou en de
markies van Cinq-Mars
. Frederik Maurits werd opgesloten in de gevangenis van Pierre-Scize in
Lyon
. Het schavot stond klaar voor Frederik Maurits. Door bemiddeling van zijn echtgenote Eleonora spaarde Richelieu het leven van Frederik Maurits; in ruil schonk het koppel het vorstendom Sedan aan Frankrijk. Zij behielden het hertogdom Bouillon. In 1644 kwam Frederik Maurits vrij uit de gevangenis. De koning en de kardinaal waren in Frankrijk gestorven en opgevolgd door de
Zonnekoning
en
kardinaal Mazarin
.
Frederik Maurits trok na zijn vrijlating naar Rome (1644).
Paus Innocentius X
benoemde hem tot
condottiero
of bevelhebber van de pauselijke troepen.
Vanaf 1648 verbleven Eleonora en haar man in hun residentie in Parijs. Ze leidden er een politiek actief leven als opstandelingen tegen de nieuwe machthebbers in Parijs; regentes
Anna
, de minderjarige Lodewijk XIV en de machtige
kardinaal Mazarin
. Ze sloten zich aan bij de edelen in de opstand
La Fronde
. Vooral Eleonara was erg actief in de Parijse salons. Kardinaal Mazarin liet haar in 1650 arresteren toen haar man, samen met
Francois de La Rochefoucauld
naar
Bordeaux
was opgetrokken en de stad namens de frondeurs had ingenomen.
Hertog de la Valette
had geprobeerd hen tegen te houden, maar door een aanval op zijn achterhoede verloor hij 160 doden en gewonden, evenals een enorme hoeveelheid geld en bagage. De opstandelingen werden in Bordeaux door een juichende menigte binnengehaald. Mazarin en maarschalk de la Meilleraie (
Charles de La Porte
) belegerden op hun beurt de stad om deze opnieuw te veroveren; uit angst voor verwoesting van de stad besloot het parlement ervan uiteindelijk tot overgave aan Mazarin.
Eleonora werd intussen door Mazarin in de
Bastille
gevangen gehouden. In 1651 werd er door de hofdame
Anna Gonzaga
, echtgenote van
Eduard van de Palts
, een verzoening geregeld tussen de Franse Kroon en het hertogelijk paar uit Bouillon. Eleonora kon de Bastille verlaten. Het koppel verliet hiermee La Fronde en ondertekende een akte waarbij het prinsdom Sedan formeel werd overgedragen aan de Franse kroon (1651).
[5]
Frederik Maurits kreeg de adellijke titels van hertog van
Albret
en
Chateau-Thierry
, graaf van
Auvergne
en
Evreux
en baron van La Tour.
[6]
Hij werd bovendien
pair van Frankrijk
.
Hij stierf in 1652 in Pontoise.
Met
Eleonora
kreeg hij tien kinderen:
- Elisabeth (1635-1680), gehuwd op 20 mei 1656 met Karel III van Elbeuf
- Louise-Charlotte (1638-1683), gekend als
madame de Bouillon
- Amelie (geboren in 1640), in het klooster getreden
- Godfried Maurits de la Tour d'Auvergne
(1641-1721), opvolger als hertog van Bouillon
- Frederik Maurits de La Tour d'Auvergne, constabel van Auvergne, gehuwd in 1662 met
Henriette Francisca
- Emmanuel-Theodosius de La Tour d'Auvergne
,
kardinaal de Bouillon
(1644-1715)
- Hippolyte (geboren op 11 februari 1645), in het klooster getreden
- Constantijn Ignace (1646-1670),
chevalier de Bouillon
, ridder bij de Maltezer Orde
- Hendrik Ignace (1650-1675),
chevalier de Bouillon
, ridder bij de Maltezer Orde
- Mauricette Febronie (1652-1706), gehuwd in 1668 met Maximiliaan hertog van Beieren-Leuchtenberg.
Zijn memoires werden in
Amsterdam
gepubliceerd.
- Saumiere, Jacques de Langlade :
Memoires de la vie de Frederic-Maurice de la Tour d’Auvergne, Duc de Bouillon, Souverain de Sedan
. - Amsterdam : Braekmann, 1693
- Marcel Leroy, de geschiedenis van Bouillon.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Nieuw Nederlandsch Biografisch woordenboek, A.W. Sijthoff: Leiden, 1912.
Gearchiveerd
op 6 maart 2019.
- ↑
met name dank zij de Spaanse minister Dom Miguel de Salamanca en veldmaarschalk Guillaume baron de Lamboy.
- ↑
(
fr
)
La Bataille de la Marfee, Victoire Sedanaise
.
Sedan, notre Histoire
. Gite La Tour.
- ↑
(
fr
)
6 juillet 1641 : bataille de la Marfee
.
La France Pittoresque
(2012).
Gearchiveerd
op
8 juni 2022
.
- ↑
(
fr
)
de Francquen, Charles-Joseph
(1826).
Recueil historique, genealogique, chronologique et nobiliaire des familles nobles du Royaume, Tome Premier
. Demanet, Brussel, "Bouillon, ducs souverains", Bouillon blz 6.
Gearchiveerd
op
11 juli 2023
.
- ↑
Blok, P.J.
,
P.C. Molhuysen
(1912).
Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, deel 2
. Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, "Tour D'auvergne, Frederic Maurice de la".
Gearchiveerd
op
6 maart 2019
.