Doornenburg
is een
dorp
in het oosten van
Nederland
, in de
provincie
Gelderland
. De plaats ligt in
landstreek
de
Betuwe
, en valt onder de gemeente
Lingewaard
(tot de fusie in 2001 onder de gemeente
Bemmel
). Het dorp ligt direct ten noordwesten van de
Pannerdense Kop
; dit is het punt waar de
Boven-Rijn
zich splitst in de rivier de
Waal
en het
Pannerdensch Kanaal
, dat verderop overgaat in de
Nederrijn
. Op de oostoever van het Pannerdensch Kanaal bij Doornenburg bevindt zich de inlaat en het drijvende
gemaal
van de
Lingewetering
, die westwaarts de Betuwe in stroomt, en door het midden van het Doornenburgse grondgebied loopt. Doornenburg had 2.745
inwoners
op 1 januari 2023.
[1]
Doornenburg is vooral bekend door
Kasteel Doornenburg
: een kasteel uit de
14e eeuw
. Het
kasteel
bleef tot in de
19e eeuw
bewoond. Vanaf eind 1969 kreeg het kasteel veel aandacht vanwege de Nederlandse
televisieserie
Floris
, die hoofdzakelijk bij Kasteel Doornenburg werd opgenomen. Daarnaast is
Fort Pannerden
een bekende
bezienswaardigheid
in Doornenburg. Dit voormalige
19e-eeuwse
fort
kreeg in 1969 een status als
rijksmonument
en maakt sinds 2005 maakt deel uit van het nationaal project de
Nieuwe Hollandse Waterlinie
. In de periodes 2008?2011 en 2015?2016 werd het fort uitvoerig
gerestaureerd
, en is nu 180 dagen per jaar open voor publiek.
Nabij Doornenburg, in een bocht van het Pannerdensch Kanaal, lag de welvarende
buurtschap
de Burgeu. Deze raakte zwaar beschadigd gedurende de
Tweede Wereldoorlog
; in 1944 werd het
gebombardeerd
door de Duitse bezetter. Toen
Rijkswaterstaat
na de Tweede Wereldoorlog besloot de bocht in het Pannerdensch Kanaal te verleggen verdween de buurtschap volledig van de kaart. De afgraving van de Burgeu (en de bijbehorende
uiterwaarden
) begon in 1952 en was klaar in 1959.
De
Lingewetering
of
Boven-Linge
werd al in de
Middeleeuwen
vanaf Doornenburg gegraven om het overtollige water uit de
Betuwe
af te voeren naar de
rivier
de Linge bij
Zoelen
. In de
jaren 50 van de 20e eeuw
werd dit
kanaal
bij Doornenburg op het Pannerdensch Kanaal aangesloten. In 2005 is wegens
verzanding
een
stuw
voor de inlaat geplaatst waar een drijvend gemaal voor wordt gevaren, wat bij laag water helpt om de wateraanvoer op pijl te houden.
In Doornenburg staat mogelijk de oudste
eik
van Nederland. Het betreft een
zomereik
(
Quercus robur
). De
boom
staat aan het Kasteelsepad, aan de zuidkant van
Kasteel Doornenburg
, en werd al vermeld in
bronnen
uit het jaar 1376.
[3]
De boom wordt de 'duizendjarige eik' genoemd en is lokaal ook bekend als de zogenaamde
Uiverboom
(
uiver
betekent
ooievaar
). Deze zomereik is het laatste restant van een eikenbos dat bij Doornenburg heeft gestaan.
In Doornenburg zijn zowel over het oostelijk gelegen Pannerdens Kanaal als de zuidelijk gelegen Waal bediende
veerdiensten
. Het veer
Pannerden
- Doornenburg wordt bediend met een gierpont met motor, dit veer vaart het gehele jaar en zet alle verkeer met een totaal gewicht van maximaal 100
ton
over.
[4]
Het
voet- en fietsveer
Millingerwaard
- Doornenburg wordt bediend met een motorveerpont met koplading, dit veer vaart niet het gehele jaar en is uitsluitend bedoeld voor
wandelaars
en
fietsers
.
[5]
Bij Doornenburg ligt het
natuurgebied
de Klompenwaard. Voorheen bestond dit gebied uit
landbouwgronden
; deze zijn echter na 1995 omgevormd tot natuurgebied met een
natuurontwikkelingsvisie
. De Klompenwaard vormt nu een belangrijk onderdeel van het
Natura 2000
-gebied de
Gelderse Poort
. Er leven het hele jaar door zelfredzame
kuddes
van
grote grazers
, waaronder
Rode Geuzen
,
konikpaarden
en
reeen
. Op de
oeverwallen
in de Klompenwaard komen natuurlijke
populaties
voor van zeldzame
stroomdalplanten
, zoals
grote centaurie
(
Centaurea scabiosa
),
brede ereprijs
(
Veronica austriaca
) en
kleine ruit
(
Thalictrum minus
).
Bronnen, noten en/of referenties
|