Diepenheim
(
Nedersaksisch
:
Deep'n
) is een
stadje
in de gemeente
Hof van Twente
in de
Nederlandse
provincie
Overijssel
, gelegen aan de
Regge
. Diepenheim is een centrum voor de beeldende kunst en staat bekend om de
kastelen
en
havezaten
en de in stijl aangelegde tuinen en parken.
Diepenheim is een van de acht middeleeuwse steden in
Twente
. Het is ontstaan in de
heerlijkheid
Diepenheim, die eerst in bezit was van de Heren van Diepenheim en in de tweede helft van de twaalfde eeuw door het huwelijk van de erfdochter Regenwice van Diepenheim in handen kwam van de
graven van Dahl
. In 1331 werd de heerlijkheid verkocht aan de
bisschop van Utrecht
.
In 1224 werd de kapel van het Huis Diepenheim verheven tot parochiekerk en het bijbehorende grondgebied afgescheiden van de parochie
Markelo
, waar Diepenheim tot dan kerkelijk toe behoorde. De kerk is gewijd aan de
Johannes de Evangelist
en doet sinds de 17e eeuw dienst als Nederlands-Hervormde kerk (zie
Johanneskerk
). Gedurende de
Reformatie
ging de bevolking van Diepenheim overwegend wel over tot het protestantisme, maar bleef de bevolking van de tot Diepenheim behorende buurtschap
Markvelde
in grote meerderheid Rooms-katholiek.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Twentse steden
Enschede
of
Oldenzaal
, is de industrialisatie in de 19de eeuw en daarna aan Diepenheim voorbijgegaan. Het is qua inwoners de kleinste Twentse stad gebleven. Vandaar de troetelnaam
Stedeke
. Mede door de aanwezigheid van de
feodale
landgoederen
en kastelen rondom de kern heeft het door de eeuwen heen zijn landelijke karakter behouden. Tot ver in de 20e eeuw is arbeid in de
agrarische sector
de belangrijkste bron van inkomsten voor de inwoners geweest. Voor zover bekend heeft Diepenheim officieel nooit
stadsrechten
gekregen. Wel schijnt de heer van Diepenheim een soort stadsrecht te hebben verstrekt. Een document daarover zou in 1597, toen het oud-archief door brand is verwoest, verloren zijn gegaan. Het stadsrecht is in 1602 opnieuw op papier gezet in de vorm van het nieuwe stadsboek.
Diepenheim kent, als een van de weinige plaatsen in Nederland, een traditie van
borgmannen
.
Diepenheim had een
station
aan de
spoorlijn Neede - Hellendoorn
. Het gebouw staat er nog. Eerder heette het latere
station Markelo
aan de
spoorlijn Zutphen - Glanerbrug
station Diepenheim.
Tot de vorming van de gemeente Hof van Twente in 2001 was Diepenheim de kleinste gemeente in Overijssel met een oppervlakte van 2644 hectare, 1024 woningen en 2754 inwoners.
Diepenheim heeft vanwege de pittoreske uitstraling aanloop van toeristen. Er zijn verschillende bezienswaardigheden op het gebied van cultureel-historisch erfgoed. De plaats wordt omringd door zes kastelen en watermolen
Den Haller
die al wordt genoemd in de
12e eeuw
. De molen benut het water van de
Diepenheimse Molenbeek
. De omgeving van de watermolen is een sinds 1991 van rijkswege
beschermd dorpsgebied
.
Diepenheim is in 2009 opgenomen in de grensoverschrijdende
Oranjeroute
. Naast het Warmelo, lang het woonhuis van
Armgard von Cramm
, is er een band met het
Koninklijk Huis
vanwege het
Oranjemuseum Nieuwe Haghuis
. Het museum, gelegen aan de Prinsendijk, heeft een uitgebreide historische collectie, waaronder de grootste verzameling Oranjeborden.
[2]
De tuinen van 't Warmelo zijn in het seizoen toegankelijk voor publiek. Op het landgoed vinden regelmatig evenementen plaats, zoals de Kastelendag, en rond de zomer vindt men er zandsculpturen.
Naast enkele antiekwinkels en galerieen zijn er in Diepenheim verscheidene kunstenaarsateliers. Herberg de Pol is startplaats en locatie voor vele activiteiten, en herbergt ook de VVV. De Werkplaats Diepenheim wordt onder meer gebruikt voor de productie van straat- en andere voorstellingen van Kunsten Op Straat.
[3]
Kunstvereniging Diepenheim
is een (inter)nationaal georienteerde instelling voor de presentatie van beeldende kunst. Het Drawing Centre Diepenheim richt zich op de presentatie van hedendaagse en actuele tekenkunst. De Kunstvereniging is verantwoordelijk voor onder meer The Non Urban Garden, de hostatuin in het Gazebo en de door
herman de vries
ontworpen Tuinen van Diepenheim.
[4]
- Kunstmoment Diepenheim
wordt gehouden gedurende de
herfstvakantie
. Tijdens deze week is er extra aandacht voor kunst. Kunstenaars uit de wijde omtrek werken bij mensen thuis en bij de lokale middenstand.
- Schuttersfeest Diepenheim
vindt plaats in het laatste weekend van september. Op de feestweide staan kermisattracties en er is muziek in de feesttent. Verder is er op zaterdag het uitrukken van de Schutterij (in 2015 aangewezen als
immaterieel cultureel erfgoed
), waarbij de schutterskoning en -koningin, met de Harmonie Diepenheim voorop, een ronde door Diepenheim maken. Daarbij gaat de stoet langs kasteel
Nijenhuis (Diepenheim)
, het
oude stadhuis
, kasteel
Huis Diepenheim
en kasteel
Warmelo
naar het feestterrein. Op zondagochtend is er cabaret waarbij Diepenheimse toneelspelers terugblikken op het afgelopen jaar. Diezelfde middag is er onder meer het straattheaterfestival
Kunsten op Straat
.
- Hemelvaartsfestival Jannarok
is een gratis muziek en cultuurfestival dat elk jaar op Hemelvaartsdag plaatsvindt, in en om Jeugdsoos Why Don't Cha, in het centrum van Diepenheim.
Rond Diepenheim, aan het
Overijssels Havezatenpad
, liggen de volgende kastelen en havezaten:
Bronnen, noten en/of referenties