De
es
waarnaar de buurtschap Deldeneresch is vernoemd
De boerderij Ottenhof waar vroeger de markevergaderingen plaatsvonden
Zicht op de Deldeneres
De Noordmolen in de buurtschap Deldeneresch
Deldeneresch
(
Nedersaksisch
:
Dealdner Es
) is een
buurtschap
in de gemeente
Hof van Twente
in de
Nederlandse
provincie
Overijssel
. Het ligt dicht naast
Delden
.
Deldeneresch ligt op het noordelijk deel van de
stuwwal
van Delden, die zich uitstrekt vanaf het landgoed
Twickel
en Deldeneresch tot het gebied ten zuiden van het Twentekanaal. Deze
heuvelrug
bestaat uit
Tertiaire
afzettingen, die door het
landijs
in de voorlaatste ijstijd, het
Saalien
, als grote schubben dakpansgewijs op elkaar zijn gestapeld. In de laatste ijstijd, het
Weichselien
, was er vrijwel geen vegetatie, wat aanleiding gaf tot verstuiving op grote schaal (wind
erosie
). Als gevolg hiervan lagen de
eolische afzettingen
als een deken van
dekzand
over de ondergrond. Door verdere verstuiving ontstond een dekzandrelief met
dekzandruggen
. Het dekzandrelief is hier nog redelijk gaaf en representatief.
De Tertiaire zanden en kleien worden hier op enkele meters onder het maaiveld aangetroffen. De bodem in dit gebied bestaat uit hoge zwarte
enkeerdgronden
op de hoge delen, kalkloze zandgronden (
beekeerdgronden
) en
podzolen
met keileem in de ondergrond.
[1]
Voor 1811 hoorde Deldeneresch tot het
richterambt
Delden. Tot 1818 was het vervolgens onderdeel van de gemeente
Delden
en daarna van de gemeente
Ambt Delden
tot de
gemeentelijke herindeling
van
1 januari
2001
. Sindsdien maakt Deldeneresch deel uit van de gemeente Hof van Twente.
Het gebied van de
buurschap
Deldeneresch viel onder
marke
Grote Boerenmarke van Delden, net als de buurschappen
Deldenerbroek
en half
Oele
. Het erfelijke markenrichterschap van de marke was verbonden aan een erf op Deldeneresch, de boerderij Ottenhof. Naast Ottenhof lag vroeger de
bisschoppelijke
domeinhof
, de Hof Delden.
Sinds
Herman van Twickelo
in 1347 het Eysinc aankocht ontwikkelde dit erf zich tot de
havezate
Twickel
. De eigenaren van Twickel wisten sinds de zeventiende eeuw bijna alle boerderijen in Deldeneresch aan te kopen. Het overgrote deel van Deldeneresch is thans nog steeds in bezit van de
Stichting Twickel
.
Het dorp
Delden
ontstond in de buurschap Deldeneresch in de nabijheid van de
kerk
en werd daar door
stadsrechtverlening
voor 1322 van afgescheiden.
In de twintigste eeuw werden verscheidene malen delen van Deldeneresch bij de gemeente
Stad Delden
gevoegd.
De plaats telt
meer dan 80 rijksmonumentinschrijvingen
.
In Deldeneresch staat de
Noordmolen
, een
oliemolen
die van oudsher behoort tot het landgoed Twickel. De molen dankt zijn naam aan zijn noordelijke ligging in de buurtschap. De molen, die wordt aangedreven door het water van de
Oelerbeek
, bestond al in
1347
en is bestemd voor het persen van olie uit
koolzaad
en
lijnzaad
. Tot
1825
stond op de andere oever van de Azelerbeek een
korenmolen
.
Deze plaats is gelegen aan de Europese wandelroute
E11
, ter plaatse ook wel
Marskramerpad
(LAW 3-1) of
Handelsweg
geheten. Ook het
Overijssels Havezatenpad
, LAW 12, loopt er langs. De twee wandelroutes komen bij de Noordmolen bij elkaar.
Bronnen, noten en/of referenties