Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Creoolse talen
of
creooltalen
zijn in de
taaltypologie
pidgintalen
die als
moedertaal
zijn verworven.
De term 'creool' komt uit een van de
Romaanse talen
(
Frans
:
creole
,
Spaans
:
criollo
,
Portugees
:
crioulo
) en betekent daar 'gefokt'. De aanduiding werd gebruikt voor Afrikaanse slaven die in gevangenschap buiten Afrika waren geboren en hun nakomelingen. De term werd ook gebruikt voor de
pidgin
- en creooltalen die zij spraken.
Creoolse talen vertonen een aantal opvallende overeenkomsten in grammaticale structuur. De wetenschap die probeert deze overeenkomsten te verklaren wordt creolistiek genoemd. De in
pidgins
grotendeels afwezige grammaticale systematiek is in creooltalen over het algemeen wel aanwezig.
[1]
Creooltalen worden onder andere gesproken in voormalige Europese kolonien in bijna heel
Afrika
,
Zuid-Amerika
, het
Caraibische
gebied,
Zuidoost-Azie
en in mindere mate
Noord-Amerika
. De woordenschat van de meeste creooltalen vertoont een grote overlap met de taal van de Europese kolonisator. Afwijkende woorden kunnen afkomstig zijn uit andere Europese talen of uit de inheemse talen van de slaven.
Een aantal creoolse talen is mede gebaseerd op het
Nederlands
: het
Negerhollands
op de
Amerikaanse Maagdeneilanden
, het
Berbice-Nederlands
en
Skepi
in
Guyana
, het
Petjoh
in
Indonesie
. Deze talen worden weinig of niet meer gesproken (zie ook
dode talen
). Het
Afrikaans
in
Zuid-Afrika
heeft ook kenmerken van een creooltaal.
[2]
De voornaamste creooltalen die in de voormalige
Nederlandse kolonien
werden gesproken ? met name het
Papiaments
op
Curacao
,
Aruba
en
Bonaire
en het
Sranan
in
Suriname
? zijn echter niet uit een op het Nederlands geente pidgin ontstaan, maar uit pidgins die gebaseerd waren op het Portugees, Spaans en Engels.
Andere creooltalen hebben geen Europese wortels maar zijn wel het gevolg van de Europese koloniseringen, waardoor verschillende gekoloniseerde bevolkingsgroepen die voorheen geen contact hadden met elkaar in contact kwamen. Een voorbeeld hiervan is het in
Centraal-Afrika
gesproken
Sango
(hoewel dit niet volgens alle taalkundigen een creooltaal is). Het in
Ecuador
gesproken
Kichwa
is ontstaan uit de zuidelijke variant van het
Quechua
, als gevolg van handelscontacten in de Incatijd (zie ook
handelstaal
).
Bronnen, noten en/of referenties
|