Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een
chemisch wapen
is een niet-explosieve
chemische stof
die wordt gebruikt om mensen buiten gevecht te stellen, te verwonden of te doden. Het wordt onderscheiden van een
biologisch wapen
, dat organismen of toxinen daarvan afkomstig bevatten. In dit laatste geval is het onderscheid onduidelijker. Voorbeelden van chemische wapens zijn
blaartrekkende gassen
zoals
mosterdgas
,
zenuwgassen
zoals
VX
en
irritantia
zoals
pepperspray
.
In de
Eerste Wereldoorlog
werden voor het eerst op grote schaal chemische wapens gebruikt. Hoewel de Franse troepen al op 23 augustus 1914 zonder veel succes als eersten
traangas
granaat
hadden gebruikt, wordt in de krijgskunde toch 22 april 1915 beschouwd als het begin van de moderne chemische oorlogsvoering. Twee uur voor zonsondergang openden de Duitsers 1600 grote en 4100 kleine cilinders met vloeibaar gemaakt
chloorgas
. Kort daarna dreef een door een noordenwind gedragen groengele gaswolk in de richting van de Franse en Engelse
loopgraven
langs de zes kilometer lange frontlinie tussen
Langemark
en
Bikschote
. Dankzij de hoogstaande chemische industrie in Duitsland en in het bijzonder het
Pruisische leger
dat speciaal voor de ontwikkeling van chemische wapens een heel team wetenschappers - onder leiding van professor scheikunde
Fritz Haber
- in dienst had, had de Duitse aanval meer succes. Vanaf december 1915 werd het sterkere
fosgeengas
en vanaf 1917 ook
mosterdgas
(yperiet) ingezet. Het gifgas werd verspreid door de loopgraven en kostte vele tienduizenden soldaten het leven.
Gifgas werd niet voor het eerst in de Eerste Wereldoorlog gebruikt, maar al in de
oudheid
. In 585 voor Christus ordonneerde de Griekse dichter-staatsman
Solon
om de rivier
Pleistos
, die de door hen belegerde stad Kirra via
aquaducten
van drinkwater voorzag, te vergiftigen met het toxische
nieskruid
. De door hevige diarree verzwakte inwoners van de stad waren daarop een makkelijke prooi voor het Atheense leger.
[1]
De
Perzen
zouden in 256 tijdens een beleg van
Dura
aan de rivier de
Eufraat
de
Romeinen
hebben vergiftigd met
pek
en
zwavel
.
[2]
In 1925 hebben Spanje en Frankrijk, tegen een enkele maanden daarvoor gesloten verdrag in, met hulp van Duitsland mosterdgas ingezet tegen de bevolking van de zojuist uitgeroepen
Rif-Republiek
in Marokko.
[3]
In 1934 deden de Italianen hetzelfde met Ethiopie.
Sinds die tijd zijn steeds nieuwe, potentieel effectievere chemische wapens ontwikkeld, zoals
zenuwgassen
(bijvoorbeeld
sarin
). Er zijn ook vormen die slechts buiten gevecht stellen zoals
traangas
,
braakgas
en
pepperspray
. Een bijzondere vorm hiervan zijn de
incapacitantia
, die iemand fysiek of psychisch weerloos maken zonder blijvend letsel.
In
1925
werd het
Protocol van Geneve
ondertekend, waardoor een verbod op het gebruik van chemische wapens van kracht werd. Naderhand is dat uitgebreid naar andere massavernietigingswapens. Met het
chemisch wapenverdrag
werd productie en ontwikkeling van chemische wapens wereldwijd strafbaar gesteld. Bovendien moeten onder dit verdrag alle chemische wapens worden vernietigd. De
OPCW
, een autonome internationale organisatie gevestigd in
Den Haag
, controleert op de wereldwijde naleving van het verdrag.
Jaar
|
Locatie
|
Type chemisch wapen
|
Ingezet door
|
Dodelijke slachtoffers
|
Conflict
|
22 april 1915
|
Ieper
, Belgie
|
chloorgas
|
Duitsland
|
ca. 5000
|
Eerste Wereldoorlog
|
25 september 1915
|
Loos
, Frankrijk
|
chloorgas
|
Groot-Brittannie
|
ca. 2500
|
Eerste Wereldoorlog
|
19 december 1915
|
Wieltje
, Belgie
|
fosgeengas
|
Duitsland
|
onbekend
|
Eerste Wereldoorlog
|
17 juli 1917
|
Wieltje
, Belgie
|
mosterdgas
|
Duitsland
|
87
|
Eerste Wereldoorlog
|
12 juli 1917
|
Ieper
, Belgie
|
mosterdgas
|
Groot-Brittannie
|
75
|
Eerste Wereldoorlog
|
1926
|
Al Hoceima (stad)
, Spaans-Marokko
|
mosterdgas
|
Spanje
|
onbekend
|
Rifopstand
|
1934
|
Ethiopie
|
mosterdgas
|
Italie
|
onbekend
|
Tweede Italiaans-Ethiopische Oorlog
|
1941
|
China
|
mosterdgas
|
Japan
|
onbekend
|
Tweede Wereldoorlog
|
1967
|
Jemen
|
mosterdgas
|
Jemen
|
onbekend
|
Noord-Jemenitische Burgeroorlog
|
8 juni 1972
|
Vietnam
|
agent orange
|
Verenigde Staten
|
|
Vietnamoorlog
|
11 maart 1985
|
Qurna, Irak
|
sarin
,
mosterdgas
|
Irak (tegen Iran)
|
7500
|
Irak-Iranoorlog
|
9 januari 1986
|
Shalamcheh, Iran
|
mosterdgas
|
Irak
|
90
|
Irak-Iranoorlog
|
16 maart 1988
|
Halabja
, Irak
|
sarin
,
mosterdgas
|
Irak (tegen Koerden)
|
5000
|
Irak-Iranoorlog
|
20 maart 1995
|
Tokyo
, Japan
|
sarin
|
Aum Shinrikyo
|
12
|
Terrorisme
|
26 oktober 2002
|
Moskou, Rusland
|
carfentanil
|
Spetsnaz
|
129
|
gijzeling in het Doebrovkatheater in Moskou
|
21 augustus 2013
|
Ghouta
, Syrie
|
sarin
|
?
|
1729 (hoogste schatting)
|
Syrische Burgeroorlog
|
13 februari 2017
|
Sepang (district)
, Maleisie
|
VX
|
Noord-Korea
|
1
|
Moord op
Kim Jong-nam
|
4 april 2017
|
Khan Shaykhun
[4]
, Syrie
|
sarin
|
Assad-regime (betwijfeld)
|
ca. 92
|
Syrische Burgeroorlog
|
4 maart 2018
|
Salisbury
,
Verenigd Koninkrijk
[5]
|
novitsjok
|
Russische geheim agenten
|
1
|
Vergiftiging van Sergej en Joelia Skripal
.
|
20 augustus 2020
|
Tomsk
,
Rusland
|
novitsjok
|
Russische geheim agenten
|
0
|
Aleksej Navalny
|
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Terug van nooit weggeweest: chemische wapens. “Gas is typisch voor een latere fase in de oorlog, om een doorbraak te forceren of terreur te zaaien”
,
Het Laatste Nieuws
, 13 april 2022.
Gearchiveerd
op 17 augustus 2022.
- ↑
Perzen bestookten Romeinen met gas
,
NRC Handelsblad
, 10 februari 2009
- ↑
Marokko als proeftuin voor Duits gifgas
, NRC Handelsblad, 2 maart 1991; recensie van
Giftgas gegen Abd el Krim. Deutschland, Spanien und der Gaskrieg in Spanisch-Marokko
1922-1927 door Rudibert Kunz en Rolf-Dieter Muller, Freiburg in Breisgau, Rombach & Co., 1990,
ISBN 3 7930 0196 2
.
Gearchiveerd
op 30 januari 2015.
- ↑
(
en
)
(
7 juni 2017
).
Khan Shaykhun chemical attack
.
Wikipedia
.
Gearchiveerd van origineel
op
12 juni 2023
.
- ↑
Ivan Ollevier in Londen: "De Britten tillen heel zwaar aan de eerste gifgasaanval in het VK sinds WOII"
, VRT NWS, 14 maart 2018.
Gearchiveerd
op 14 augustus 2022.
|