Schutter
of
Boogschutter
(
Sagittarius
, afkorting Sgr) is een
sterrenbeeld
aan de zuiderhemel in de
Melkweg
tussen
rechte klimming
17
u
41
m
en 20
u
25
m
en tussen
declinatie
?12° en ?45°. In de richting van dit sterrenbeeld ligt het
centrum van het melkwegstelsel
. De
ecliptica
loopt ook door Boogschutter, het is dus een van de sterrenbeelden van de
dierenriem
. De zon staat hier elk jaar van 18 december tot 19 januari.
[1]
Vanaf de
breedte
van de Benelux is alleen het noordelijke gedeelte te zien.
In het Nederlands heet het sterrenbeeld vanouds Schutter, maar in de astrologie spreekt men van Boogschutter. Ook astronomen gebruiken tegenwoordig vaak de laatste naam. Amateurastronomen spreken van de
theepot
omdat in dit sterrenbeeld een opvallend en gemakkelijk waarneembaar
asterisme
de onmiskenbare vorm van een
theepot
vertoont.
(in volgorde van afnemende
helderheid
)
- Kaus Australis
(ε,
epsilon Sagittarii
) (het voorste en meest zuidelijk gelegen gedeelte van het asterisme
Theepot
)
- Nunki
(σ,
sigma Sagittarii
) (vormt samen met φ Sagittarii het bovenste gedeelte van het handvat van het asterisme
Theepot
)
- Ascella
(ζ,
zeta Sagittarii
) (vormt samen met τ Sagittarii het onderste gedeelte van het handvat van het asterisme
Theepot
)
- Kaus Media
(δ,
delta Sagittarii
) (het voorste gedeelte van het asterisme
Theepot
)
- Kaus Borealis
(λ,
lambda Sagittarii
) (de top en meest noordelijk gelegen gedeelte van het asterisme
Theepot
)
- Albaldah
(π,
pi Sagittarii
)
- Nash
(γ,
gamma
2
Sagittarii
) (de tuit en meest westelijk gelegen gedeelte van het asterisme
Theepot
)
- Polis
(μ,
mu Sagittarii
)
- Rukbat
(α,
alpha Sagittarii
) (onzichtbaar vanuit de
Benelux
)
- Arkab Prior
(β,
beta
1
Sagittarii
)
- Arkab Posterior
(β,
beta
2
Sagittarii
) (Arkab Prior en Arkab Posterior zijn onzichtbaar vanuit de
Benelux
)
- Terebellum
(ω,
59 & omega Sagittarii
) (bevindt zich ten oosten van het asterisme
Theepot
)
- Ain al Rami
(ν,
nu Sagittarii
)
WR 102
staat ook in het sterrenbeeld, maar is met het blote oog niet waar te nemen. Deze ster is, voor zover bekend, de heetste ster.
Het sterrenbeeld Boogschutter vergt enige verbeeldingskracht om er het figuur van een
boogschutter
in te zien. Echter veel minder verbeeldingskracht is nodig om in de helderste sterren van dit sterrenbeeld het opvallende figuur van een
theepot
te zien. Deze bijnaam (de
theepot
) is dan ook bij tal van amateurastronomen wereldwijd veel meer in gebruik dan de benaming Boogschutter. Bovendien kan, vanuit zuidelijker gelegen streken, tevens het helderste gedeelte van de melkweg (de
Large Sagittarius Star Cloud
) worden waargenomen. Dit gedeelte van de melkweg kan geinterpreteerd worden als een verlichte dampwolk die uit de tuit van de theepot (de ster γ Sagittarii, Nash) ontsnapt.
Het beeld is rijk aan heldere sterren en lichtende en donkere nevels, waaronder de
Lagunenevel
(M8), bestaande uit lichtende wolken waaroverheen hier en daar donkere stofwolken liggen, en de
Trifidnevel
(M20).
Ook is hier
Sagittarius A*
te vinden, een compacte bron van radiostraling die precies samenvalt met het
centrum van het melkwegstelsel
. De radiostraling wordt veroorzaakt door een
superzwaar zwart gat
dat zich hier bevindt.
Het
Wow!-signaal
dat in 1977 gedetecteerd werd, kwam uit het sterrenbeeld Boogschutter.
De verschillende constellaties zijn slechts waarneembaar wanneer ze vanaf de Aarde gezien niet in dezelfde richting staan als de Zon. Omdat de Aarde in een jaar tijd rond de Zon reist, is er voor elk sterrenbeeld dus een periode waarin het beter kan worden waargenomen. Op het noordelijk halfrond kan Boogschutter in de zomer worden waargenomen. De beste tijd om deze sterrengroep te zien is midden augustus omstreeks negen uur 's avonds.
(met de wijzers van de klok mee)
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Jean Meeus,
Zodiacal Constellations
, in:
More Mathematical Astronomy Morsels
(Richmond: Willmann-Bell Inc., 2002), pp. 327-333. Opgegeven data gelden strikt genomen voor 2002, in andere jaren kan het vanwege de schrikkeldag een dag afwijken.
|