Bloembollenveld
Bioscoopjournaal uit 1926 over de bloembollenvelden
De
Bollenstreek
of
Duin- en Bollenstreek
is een streek aan de
Hollandse
kust waar de
bloembollenteelt
is ontstaan. Ze ligt officieel van de benedenloop van de
Oude Rijn
ten westen van
Leiden
tot aan het gebied ten westen van
Haarlem
. Een deel van de westelijke
Haarlemmermeer
, rond
Zwaanshoek
, wordt ook wel tot de Bollenstreek gerekend. De omstandigheden voor de teelt zijn er gunstig vanwege het dicht onder de oppervlakte aanwezige zandgrond.
Door sommigen worden echter alleen de van oudsher
rooms-katholieke
agrarische bollendorpen
Noordwijk-Binnen
,
Noordwijkerhout
,
Voorhout
,
Sassenheim
,
Lisse
,
Hillegom
,
De Zilk
en soms ook de Noord-Hollandse dorpen
Vogelenzang
en
Bennebroek
tot de Bollenstreek gerekend. De Duinstreek, met daarbij behorend de vissersdorpen
Katwijk aan Zee
en
Noordwijk aan Zee
, hebben een
protestants-christelijke
achtergrond.
Rijnsburg
is lastiger in een van deze twee groepen te plaatsen, omdat het wel een bollendorp is, maar niet rooms-katholiek. Alle dorpen samen heten de Duin- en Bollenstreek.
De streek is vooral bekend vanwege de kweek van
tulpenbollen
, en daarnaast om de
krokussen
,
narcissen
en
hyacinten
. De bollenteelt ontstond aan het eind van de 16e eeuw rond op de zandgronden bij Haarlem in de 17e eeuw floreerde ze een tijd bovenmatig vanwege de
tulpenmanie
. De grootschalige teelt in de Bollenstreek kwam in de tweede helft van de 19e eeuw tot ontwikkeling.
[1]
Gedurende de bloeitijd van de bloembollen heeft de streek een kleurrijk aanzien die veel bezoekers trekt. Na de krokussen begint eind maart de bloei van tulpen, narcissen en hyacinten die tot in mei doorloopt. In de nazomer zorgen
gladiolen
,
dahlia
's,
anjers
en
asters
voor een tweede kleurrijke periode.
De Bollenstreek wordt gekenmerkt door de brede zandruggen die resteerden nadat tussen 1650 en 1955 ten behoeve van de zandwinning voor de
stedenbouw
ter plekke de duinen waren afgegraven. Hier ontstonden de
geestgronden
die behalve voor veeteelt en tuinbouw zeer geschikt bleken voor de
bollenteelt
. Ze werden afgeschermd van de
Noordzee
door uitgestrekte
duinenrijen
. De zanderige akkergronden die voor het overgrote deel boven zeeniveau liggen maken de Bollenstreek een aparte regio in het verder laag gelegen Holland van
veenpolders
en
kleigronden
.
De streek kent een voor de bollenteelt zeer geschikt klimaat. Er valt tamelijk veel regen in het door de nabijheid van de zee zachte najaar en in de winter, terwijl het relatief koele maar zonnige voorjaar en meestal ook de zomer droog verlopen.
In de herfst worden de bollen gepoot, waarna er op het land
stro
verspreid wordt teneinde de bollen tegen de
vorst
te beschermen. In het voorjaar zal de grond onder het stro gaan broeien waardoor de bol vroeg tot groei en bloei komt. Na de bloei worden de bloemen gekopt en al dan niet verwerkt in bloemenkransen voor toeristen.
Bloemenkransen worden al jaren niet meer gemaakt. Het verbranden van plantenresten mag al vanaf begin 21e eeuw niet meer, wegens milieueisen. In de beginjaren van het verbod werd er stiekem, bij mist verbrand door de bollenboeren.
's Zomers, als de plant opgedroogd is, worden de bollen gerooid, de plantenrestanten op het land verbrand en worden de bollen met de hand
gepeld
- een bijverdienste voor de jeugd en seizoensarbeiders uit binnen- en buitenland - dan wel, bij hyacinten, gehold. Vervolgens worden de bollen in
bollenschuren
op hoge temperatuur gedroogd en ontsmet.
De bollen worden verhandeld op de Rijnsburgse
Flora-veiling
en voorheen in Lisse, in de
Hobaho
-hallen, en ze worden via
Schiphol
naar landen over de hele wereld geexporteerd.
De hobaho-hallen bestaan al 20 jaar niet meer, sinds 2003, het zijn inmiddels appartementen geworden.
Vanwege de
verstedelijking
in de Duin- en Bollenstreek trokken sommige bollenkwekers naar Noord-Holland. Lichte
zeekleigronden
worden daar met
loodzand
vermengd om de samenstelling van geestgrond (
duinzand
vermengd met
rivierklei
) te benaderen.
De Bollenstreek is van oudsher een rooms-katholieke enclave in Holland en heeft ondanks de grootschalige verstedelijking een nog landelijk karakter. Dialectkundig wordt er een noordelijk Zuid-Hollands dialect gesproken. Naarmate men dichter bij de kust komt, krijgt het dialect meer
Strand-Hollandse
eigenschappen die zich minder aan het
Standaardnederlands
hebben hebben aangepast. Zo spreekt men dichter bij de kust van oudsher de 'sch-' uit als een 'sk-'. In tegenstelling tot in de nabijgelegen
Randstad
wordt in de Bollenstreek in zowel anlaut als auslaut
de R rollend (als een alveolaire tril) uitgesproken
, net als in bijvoorbeeld de noordelijkere Hollandse dialecten en het
Westland
. Deze rollende r is, net als enkele dialectwoorden, ook onder jongeren nog gebruikelijk, hoewel de r in auslaut steeds vaker vloeiend, soms zelfs '
Goois
' wordt uitgesproken.
De beroemde
Keukenhof
trekt elk jaar zo'n 800.000 bezoekers. In die tijd worden er onder meer bloemenslingers langs de kant van de weg verkocht.
Bloemencorso Bollenstreek
is het
bloemencorso
op de eerste zaterdag na 19 april waarvan de praalwagens rijden van
Noordwijk aan Zee
via
Voorhout
,
Sassenheim
,
Lisse
,
Hillegom
,
Bennebroek
(rustplaats) en
Heemstede
naar
Haarlem
. De stad Haarlem die van oudsher ook tot de bollenstreek werd gerekend heeft de bijnaam “Bloemenstad”. Op de tweede zaterdag van augustus is er het
Rijnsburgs bloemencorso
. Deze rijdt van
Rijnsburg
via
Katwijk aan Zee
naar
Noordwijk aan Zee
.
Het duingebied
Coepelduynen
tussen Katwijk aan Zee en Noordwijk aan Zee is een
Natura 2000
-gebied. In 2016 werden de
Hollandse Duinen
door elf organisaties gepresenteerd als toekomstig
nationaal park
.
Een bekend lied is
Tulpen uit Amsterdam
(een wereldhit uit 1954, in Nederland vertolkt door
Herman Emmink
). Tulpen die daar vandaan komen zijn echter
kastulpen
uit de kassen rond de
veiling
in
Aalsmeer
. De windhandel (de
tulpenmanie
) in bollen tijdens de
Gouden Eeuw
(van 1610 tot de
apotheose
in 1637) en de roman
De zwarte tulp
speelden zich voornamelijk in
Haarlem
af.
De zwarte tulp
was tevens de bijnaam van de beroemde voetballer
Ruud Gullit
.
Dronevideo van de bollenvelden bij De Zilk
Gemeenten in de Bollenstreek: (tussen haakjes betekent betwiste status als onderdeel van de 'Bollenstreek')
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
J.J.J.M. Beenakker
e.a., De Duin- en Bollenstreek in 'caert' gebracht (Lisse 2001), p. 15.
|