Het
atomisme
was een
filosofische theorie
uit de
klassieke oudheid
, die stelde dat alle stoffen zijn opgebouwd uit ontelbare, minuscule ondeelbare blokjes:
atomen
, afgeleid van het Griekse
a-tomos
(on-deelbaar).
Leucippus
en
Democritus
volgden deze leer.
Het antieke atomisme speculeerde over wat de fundamentele bouwblokken van de
realiteit
waren, waar werkelijk alles uit zou bestaan. De klassieke atomisten stelden dat deze bouwblokken intens kleine
objecten
waren. Een van de belangrijkste stellingen van het atomisme was, dat als er enkel atomen bestaan, er eigenlijk geen
materiele
objecten buiten de atomen om bestaan (enkel informatie en informatiedragers). Dit betekent dat lichamen, wolken, planeten, niet werkelijk zouden bestaan; in ieder geval niet in de vormen waarin de mens deze met zijn
zintuigen
waarneemt. Deze stelling is het
metafysisch nihilisme
. Deze uiterste consequentie van het atomisme werd besproken door atomisten als Democritus,
Hobbes
en misschien zelfs
Kant
, al is het niet zeker of Kant zelf een atomist was.
De Abderieten (Grieks: Σχολ? των Αβδ?ρων) vormden een
presocratische
school in
Abdera
, opgericht in
Thracie
, omstreeks 440-430 v.Chr. Hoewel Abdera in Thracie (Noord-Griekenland) de thuisstad was van drie presocratische filosofen -
Protagoras
,
Leucippus
en
Democritus
- wordt de benaming abderieten en school van Abdera voorbehouden aan de laatste twee. Zij waren de grondleggers van het atomisme. Andere leden van de school waren
Metrodorus van Chios
en
Anaxarchus
van Abdera. Deze laatste was de leraar van
Pyrrho
, die later de school zou leiden en naar wie het
pyrronisme
werd genoemd.
Leucippus
was de eerste Griek wiens atoomleer bekend geworden is. Zij is verder ontwikkeld door zijn leerling
Democritus van Abdera
en door
Epicurus
die op zijn beurt werd verdedigd door
Lucretius
. Werkelijk zijn volgens hen slechts de, met de
zintuigen
niet waarneembare, ondeelbare atomen en de lege ruimte waarin zij zich bevinden. Deze kleinste deeltjes verschillen van elkaar slechts door hun vorm, grootte en de positie die zij ten opzichte van elkaar innemen. Epicurus kende de atomen bovendien verschillende zwaarten toe. Alle materie ontstaat en vergaat door samengaan en uiteengaan van atomen. Dit proces is niet gestuurd of
doelgericht
, maar puur mechanisch.
Het moderne,
empirische
,
natuurwetenschappelijke
concept
atoom
werd ingevoerd door
John Dalton
, en is inmiddels verder verfijnd. De niet verder deelbare, kleinste deeltjes
materie
zijn in de
moderne natuurkunde
de
elementaire deeltjes
, die samen het atoom vormen.
Vertegenwoordigers:
Het logisch atomisme komt voort uit het idee dat de structuur van taal overeenkomt met de structuur van de
werkelijkheid
.
Logisch atomisme is het analyseren van taal tot basisuitspraken.
Bronnen, noten en/of referenties
|