De
9. SS-Panzer-Division Hohenstaufen
was een pantserdivisie van de
Waffen-SS
. De eenheid werd in februari 1943 opgericht en was actief aan zowel het westfront als het
oostfront
. De divisie werd met de onvoorwaardelijke overgave van Duitsland op 8 mei 1945 ontbonden.
De divisie ontleent haar naam aan de adellijke familie
Hohenstaufen
, die Germaanse koningen en keizers voortbracht in de 12e en 13e eeuw. Er wordt aangenomen dat de divisie specifiek genoemd is naar
Frederik II van Hohenstaufen
, die leefde van 1194 tot 1250.
Het embleem van de divisie is een hoofdletter H met een rechtopstaand zwaard op de voorgrond, allebei afgebeeld op een schild. Na een opleidingsperiode in
Mailly-le-Camp
, Frankrijk, werd de divisie klaar bevonden voor de strijd.
Het bevel tot oprichting van de
9. SS-Panzer-Division Hohenstaufen
ging gepaard met de oprichting van de
10. SS-Panzer-Division Frundsberg
. Beide zusterdivisies zouden verschillende malen tijdens de oorlog zij aan zij vechten. In januari 1943 kwam de staf van de nieuwe Hohenstaufendivisie in
Lichterfelde
bij elkaar. Daar begon zij de verschillende elementen van de divisie bijeen te garen. Op 9 februari werden het reeds bestaande deel van de divisie overgeplaatst naar het opleidingskamp
Mailly-le-Camp
, ten oosten van
Parijs
.
Een tekort aan mankracht was reeds bij de oprichting van Hohenstaufen in januari 1943 voelbaar. Het was ondertussen zo moeilijk geworden dat de rekruteringskantoren van de
SS
mannen als vrijwilliger aanwezen om de divisies te vullen. Vooral mannen die werkten bij de
Reichsarbeitsdienst
werden eruit gepikt. Dit waren vooral mannen met geboortejaar 1925 of 1926, en dus 17 tot 18 jaar oud. Er werd ook gezocht naar mannen van buiten Duitsland, die vooral in Hongarije werden gevonden.
Nadat het
Duitse 1e Pantserleger
ingesloten was geraakt in het zuiden van de
Sovjet-Unie
, besloot het
OKW
om het
II SS Pantserkorps
ter hulp te sturen. In moerasgebied slaagden de Hohenstaufen divisie en de
10. SS-Panzer-Division Frundsberg
erin om contact te maken met het
Duitse 1e Pantserleger
nabij
Buczacz
en dit zo uit zijn omsingeling te bevrijden.
Na deze slag werd de 9e SS-pantserdivisie naar het noorden gestuurd om daar te helpen de ingesloten Duitsers in
Tarnopol
te ontzetten. Samen met
Panzerverband Friebe
trachtte Hohenstaufen Tarnopol te bereiken, maar de slechte weersomstandigheden en het hevige Russische verzet deden de operatie mislukken. Slechts een paar enkelingen wisten uit Tarnopol te ontsnappen.
In de daaropvolgende weken en maanden werd de divisie opnieuw bij het II SS Pantserkorps gevoegd en diende het als reserveonderdeel voor de
Heeresgruppe Nordukraine
tot het op 12 juni 1944 overgeplaatst werd naar Frankrijk. Tegen eind juni bereikte Hohenhaufen haar posities in Normandie, nadat het een week lang had blootgestaan aan massale geallieerde luchtaanvallen. De aanvalsplannen die er voor de divisie waren, werden onmogelijk gemaakt door de Britse aanval op
Caen
, op 26 juni 1944. De divisie moest een volledige draai maken om zo op te rukken naar het westen van Caen, om de Duitse posities daar te versterken. Daar vonden de zwaarste gevechten aan het westelijk front plaats tot dan toe, en de 9e SS-pantserdivisie verloor 1200 doden, gewonden en vermisten tijdens deze periode. Op 10 juli loste de
Duitse 277e Infanteriedivisie
de Hohenstaufen divisie af.
Hohenstaufen werd in reserve geplaatst en ontsnapte daardoor aan de
zak van Falaise
. De divisie viel ter ondersteuning van de terugtrekkende Duitse troepen
Eterville
,
Maltot
en heuvel 112 aan. Bij Eterville werd de divisie teruggeslagen, maar heuvel 112 werd, na verschillende keren van kant te zijn gewisseld, definitief ingenomen door Hohenstaufen, die tegelijk de posities van de zwaar gehavende
10. SS-Panzer-Division Frundsberg
had ingenomen. Op 12 juli waren de zwaarste gevechten voorbij en werd de divisie opnieuw in reserve geplaatst en vervangen door het inderhaast opgelapte Frundsberg. Op 16 juli vonden er zware gevechten plaats op heuvel 112 en 113. Om de verliezen op te vangen werd het 3e bataljon van het 19e pantsergrenadierregiment ontbonden en de manschappen werden verdeeld over de andere twee bataljons. Een dag later begonnen de Geallieerden de linies van de Duitse divisies ten noordoosten van Caen te doorbreken en Hohenstaufen werd uit de frontlijn genomen. De divisie werd gereorganiseerd (beide pantsergrenadierregimenten werden samengevoegd tot Panzer-Grenadier-Regiment Hohenstaufen), en de divisie werd oostwaarts gestuurd om als onderdeel van het
I SS Pantserkorps Leibstandarte
als reserve te dienen. Op 25 juli werd de divisie naar de doorbroken linies van de
Duitse 272e Infanteriedivisie
gestuurd, ten zuiden van Caen.
De volgende weken brachten de vernietiging van de Duitse linies. Op 1 augustus moest de divisie te hulp komen rond
Beny-Bocage
, als onderdeel van het II SS Pantserkorps. Na een week van zware gevechten was de Britse opmars tot staan gebracht en een volgende week van gezapig terugtrekken leidde tot verplaatsing naar het gebied rond
Putanges
. Deze operatie startte op 13 augustus en eindigde de 16e. Door het ineenschrompelen van de linies op andere plaatsen op het front, werd Hohenstaufen verder gestuurd naar het gebied rond
Vimoutiers
. Zware gevechten met Canadese en Poolse troepen rond
Merri
en
Trun
(aan de noordzijde van de zak van Falaise) zorgden ervoor dat Hohenstaufen zich moest concentreren om de smalle
corridor
waarlangs de Duitsers nog steeds konden terugtrekken, open te houden. Deze gevechten duurden tot 21 augustus en tijdens deze weken bleek de divisie een sterke formatie te zijn. Commandant
Friedrich-Wilhelm Bock
mocht de
Eikenbladeren aan het Ridderkruis
in ontvangst nemen. Door haar positie tijdens de terugtocht door Frankrijk en Belgie moest Hohenstaufen achterhoedegevechten leveren nabij
Orbec
,
Bourg-Achard
,
Duclair
,
Laon
en
Cambrai
. Vervolgens werd de divisie doorgestuurd naar
Arnhem
in Nederland om zich te reorganiseren. De divisie bereikte Arnhem op 9 september.
Op dat moment bestond Hohenstaufen nog uit zesduizend tot zevenduizend soldaten, van de bijna zestienduizend waarmee het de gevechten in Normandie had aangevangen. Aangezien het plan was om de divisie terug op sterkte te brengen in Duitsland waren verschillende eenheden ofwel onderweg naar Duitsland, ofwel overgeheveld naar de
10. SS-Panzer-Division Frundsberg
. Toen
Operatie Market Garden
begon op 17 september, was de werkelijke sterkte van Hohenstaufen daarom lager dan zesduizend soldaten. De divisie hield de Britten ten westen van
Arnhem
tegen en weerhield hen op die manier contact te maken met de
Red Devils
van de
Britse 1e Luchtlandingsdivisie
. Na de eerste gevechten slaagde Hohenstaufen erin om samen met eenheden van de
Wehrmacht
de Britten en Polen terug te dringen naar
Oosterbeek
, dat in de nacht van 25 op 26 september geevacueerd werd.
Opnieuw werd de divisie verplaatst, eerst naar het gebied rond
Siegen
, later naar het gebied rond
Paderborn
-
Munster
. Op 12 december werd de divisie naar
Munstereifel
getransporteerd, om als reserve te dienen voor
Operatie Herbstnebel
. Vervolgens rukte de divisie op naar
Blankenheim
en het gebied rond
Stadtkyll
-
Junkerath
. Eerst waren enkel het Artillerieregiment en de
Panzer-Aufklaerungs-Abteilung
in gevechten betrokken, maar tegen 21 december was de hele divisie in actie na de inname van
Sankt Vith
. De eerste doelen, de dorpjes
Recht
en
Vielsalm
, maar de toenemende Amerikaanse luchtaanvallen vertraagden de aanval, die uiteindelijk helemaal stilviel. Op 31 december werd Hohenstaufen naar het zuiden gestuurd om deel te nemen aan de
aanval op Bastenaken
. Na enkele kleine successen bij de eerste aanvallen, stokte de aanval door de hevige weerstand van de Amerikanen.
Op 7 januari werd de 9e SS-pantserdivisie teruggetrokken naar de lijn
Dochamps
-
Longchamps
. De divisie hielp daar de communicatielijnen met de voorste eenheden en het stadje
Sterpigny
te beschermen, totdat de linie teruggenomen werd naar Salmchateau en uiteindelijk naar de Duitse grens.
Tegen eind januari was Hohenstaufen naar
Kaufenheim
-
Mayen
gestuurd om terug op sterkte te komen. Daarna werd de divisie samen met het II SS Pantserkorps naar Hongarije gestuurd om de Russische opmars tot stilstand te brengen en de
8e
en 21e SS-Kavallerie-Divisionen in
Boedapest
af te lossen. Eind februari bereikte de divisie haar posities in
Falubattyan
, Hongarije, en kreeg bevel aan te vallen op 6 maart. Wegens het moerasachtige gebied, de slechte weersomstandigheden en de hevige Russische weerstand kwamen de operaties van de divisie en het II SS Pantserkorps snel tot stilstand. Toen op 16 februari het Rode Leger de linies van het
IV SS Pantserkorps
doorbrak, begon het hele front terug te trekken. Hohenstaufen trok terug langs
Jeno
,
Berhida
,
Liter
,
Nemesvamos
,
Hidegkut
en kwam tot stilstand nabij
Mensceli
. Tijdens die terugtocht vocht de divisie diverse achterhoedegevechten uit, waarbij een weg opengehouden werd voor de terugtocht van de
5. SS-Panzer-Division Wiking
, de
Duitse 1e Pantserdivisie
en de
Duitse 3e Panterdivisie
, en ook voor onderdelen van de
Duitse 44e Infanteriedivisie Hoch und Deutsch Meister
. Het volgende Russische offensief drong de divisie terug tot
Radkersburg
.
De laatste orders kreeg de divisie op 26 april 1945, die aangaven om op 1 mei naar de lijn
Enns
-
Steyr
-
Amstetten
op te rukken en daar de opmars van de Amerikanen zonder geweld proberen tegen te houden, en zo tijd te winnen voor de onderhandelingen tussen het Duitse opperbevel en de westelijke Geallieerden. Op 8 mei gaf de divisie zich over aan de Amerikanen.
- SS-Panzergrenadier-Regiment 19
- SS-Panzergrenadier-Regiment 20
- 9.SS-Panzer-Regiment
- 9.SS-Artillerie-Regiment
- 9.SS-Aufklarung-Abteilung
- 9.SS-Panzerjager-Abteilung
- 9.SS-FLAK-Abteilung
- 9.SS-Pioneer-Abteilung
- 9.SS-Panzer-Nachrichten-Abteilung
- Ondersteuningseenheden 9. SS-Panzer-Division