Nedderlannsch
(ndl.:
Nederlands
) is en Spraak, de to den
germaanschen
(
westgermaanschen
) Twieg vun de
Indoeuropaaschen Spraken
tohoort.
Hollannsch
is bloots een
Dialekt
vun't Nedderlandsche.
Disse Spraak warrt besunners in de
Nedderlannen
,
Belgien
(
Flannern
),
Franzoosch-Flannern
,
Surinam
,
Aruba
un op de
Nedderlannschen Antillen
praat. De amtliche Spraak, so as disse op Scholen lehrt un dor de Autoritaten bruukt warrt, warrt
Standardnedderlannsch
oder ok woll Standardhollannsch noomt. Dat Nedderlannsche warrt (nich alltiet korrekt) ok woll Flaamsch (in Belgien), Hollannsch (voral in
Noord-Brabant
,
Limborg
, Noord- un Oost-Nedderlannen) un Nedderduutsch nommt (dor Spraakhistorikers). In
Indonesien
, dat ole
Nedderlannsch-Indien
, bunt der noch en luttjen Humpel Lude, de Nedderlannsch praten konnt. Dit bunt meest ole Lude.
Dat Standardnedderlannsch is in dat
17. Johrhunnert
utdacht for de
General-Staaten
, um dor de utbreedte Nedderlannsche
Bibelobersetten
, de
Staatenbibel
, in to schrieven. Basis sund de
Nedderfrankschen
Dialekten vun
Holland
un vun
Brabant
.
Neddersassische
Elementen bunt voral de Formen vun de
Verben
op -acht (bracht, gebracht; dacht, gedacht) un dat
Reflexivpronomen
zich
(sik). De dorde grote Dialektgrupp in de Legen Lannen, dat
Freesch
, hefft ni de Entwicklung vun dat Standardnedderlannsch achteran bleven. Op Basis vun disse
ingvaonsche
Dialekten is een sulvstannig
freesch
Standardspraak
rutkamen. Vun froher ut warrt ok
limborgsch
Platt praat in den Suden vun
Limborg
.
Um de
Nedderlaansche Schriefwies
af to snacken, hebbt
Flannern
un de Nedderlannen tosamen de
Nederlandsche Taalunie
opricht, vun 2005 af is Suriname ok Lidd. Disse Organisation gifft dat
Grune Bookske
ut. Dorin bunt echter seker nich alle Spraakproblemen regelt. Een Problem is sachs de richtige
Nedderlannsche Schriefwies vun Oortsnaams
, sowel binnen, as buten dat Nedderlaansche Spraakgebiet, dat is nich altied dudelik regelt.
De Taalunie hett 'n
Websteed
, wo een Raat kriegen kann, wenn dor wat nich duutlich is:
http://taalunieversum.org/taaladvies/
Dat ollste bekannte Book in een vun de Dialekten, wo dat Standardnedderlannsche ut herkomen is, sund de so nommden
Wachtendonkse Psalmen
, in dat
10. Johrhunnert
schreven in 'n
ooltoostnedderfranksch
Dialekt ut de Gegend vun
Maastricht
.
De ollste Satz in Nedderlannsch is dat
Hebban olla vogala
, man dat allerollste trugvonden nedderlannssprakig Dokument is funnen in
Buchaute
in
Dikkelvenne
(
Gaavere
).
Oversicht vun nedderlannsche Dialekten in de Nedderlannen, Flannern un Franzoosch-Flannern
[
annern
|
Bornkood annern
]
Wo dat wecken
Dialekt
gifft: Dit is 'n grove Indelung, waarbie Overgaangsdialekten nich nommt bunt. Dat schall man bloß een allgemeen Bild vun de nedderlannschen Dialekten geben weern.
A.
Seelannsch
- 1.
West-Flaamsch
, inklusiev
Seelannsch-Flaamsch
B.
Seelannsch
- 2.
Seelannsch
C.
Frans-Vlaams
D.
Noordwestlich Dialektgrupp (
Hollannsch
)
- 3.
Suud-Hollannsch
- 4.
Westhoeks
- 5.
Waterlannsch
* en
Volendamsch
*
- 6.
Saons
*
- 7.
Kennemerlannsch
- 8.
West-Freesch
*
- 9.
Bildts
,
Midslannsch
,
Stadtfreesch
en
Amelannsch
*
- 19.
Utrechtsch-Alblasserweerdsch
* De Dialektgruppen mit een Steern weert woll unner dat Hollannsch rekent, man hefft een bannig starken
freeschen
Grund. De Noord-Hollannschen Dialekten sund nah den Krieg stark na dat Standardnedderlannsche hengahn. Towielen warrt dor ok vun twee Dialekten snackt, de nich wiet vun'anner afstaht: De ole (sware) un de nee (lichte) Dialekt.
E.
Noordoostlich Dialektgrupp (
Neddersassisch
; afsunnerliche Spraak)
- 10.
Kollumerlannsch
- 11.
Groningsch
en
Noord-Drentsch
- 12.
Stellingswarvsch
- 13.
Midden-Drentsch
- 14.
Suud-Drentsch
- 15.
Twentsch
- 16.
Twentsch-Graafschops
- 17.
Geldersch-Overysselsch
(
Achterhucksch
) en
Urksch
9
- 18.
Veluwsch
F.
Suud-Geldersch
- 20.
Suud-Geldersch
G.
Brabantsch
- 21.
Noord-Brabantsch
un
Noord-Limburgsch
(
Limburgsch
is 'n eegen Spraak)
- 22.
Brabantsch
H.
Oost-Flaamsch
- 23.
Oost-Flaamsch
I.
Limborgsch
- 24.
Limborgsch
- .
Platdiets
Annere
FL.
Provinz Flevoland
. Hier hett sik noch keen Dialekt utbillt. Tomeist weert hier Formen vun dat Suud-Hollansch praat, oder Standardnedderlannsch oder
Amsterdammsch
(in
Lelystad
un
Almere
). In den Noorden un dann besunners in un rund
Urk
wardt der vun froher her al 'n Dialekt vun 't Nedersassisch praat.
Disse Tostann bunt meist overnamen vun dee Indeelung, den de Spraakwetenschopler
Jo Daan
, maakt hett (Kiek bi:
[1]
). Disse Indeelung warrt jummers (nog) besnackt binnen de
Dialektologie
, man veel Wetenschoplers seggt: So is dat woll.
Dat
Afrikaans
is een Dochterspraak, de sik entwikkelt hett ut dat Nedderlannsch, wat de Kolonisten in dat
17. Johrhunnert
na de
Kapkolonie
metbracht hebbt.
Ut 't Nedderlannsch bunt 'n Antall - meest utstorven -
Kreoltalenvun
kamen, mit besunners dat
Negerhollannsch
op de
Amerikaansche Maagdeneilannen
, dat
Petjoh
in
Indonesien
un dat
Skepi
un
Berbice-Nedderlannsch
in
Guyana
.