Wittfoot-Gibbons
De
Menschenordigen
oder
Minschenapen in grottern Krink
(wetenschopplich:
Hominoidea
) sund en
Boverfamilie
mank de
Primaten
. In dusse Familie sund de
Gibbons
oder Luttjen Minschenapen (Hylobatidae) un de Groten
Minschenapen
(Hominidae) tohopenfaat'.
To de Minschenordigen hoort de grottsten Primaten, de dat gifft. Jem ehr Gewicht liggt twuschen 4 Kilogramm (luttje Gibbons) bit hen to 200 Kilogramm (Gorilla-Heken). Dat
Schullerlidd
is na achtern wannert, wen n een dat mit annere Primaten vergliek deit. Just so is dat
Slotelbeen
langer wurrn un dat
Schullerblatt
bi'n
Ruggen
anbrocht. So konnt sik de Boverarms sunnerlich goot rogen. De Arms sund (mit de Utnahme bi'n Minschen) langer, as de Been. Bi
Apen
is dat an un for sik anners. En
Steert
fehlt.
De
Schadel
is groot, ok de
Bragen
kann sik sehn laten. As all
Ooltweltapen
hefft de Minschenordigen 32
Tahne
.
Wo Minschenordige vorkaamt un wie se leevt
[
annern
|
Bornkood annern
]
Minschen gifft dat hudigendags allerwegens up'e Eer. De annern Minschenordigen kaamt bloß in dat zentrale
Afrika
un in
Suudoostasien
vor. Tomeist leevt se in Woolden, bloß de
Gemeene Schimpanse
is to'n Deel ok in
Savannen
tohuse. Minschenordige sund over Dag aktiv. Je na dat
Geslecht
leevt se up Boome oder up'e Eer. Sozial beert se sik ganz unnerscheedlich. Anners, as bi veele annere Primaten leevt de Gruppen nich um Seken umto, de mit'nanner verwandt sund. Tomeist freet Minschenordige Planten, man Schimpansen un Minschen nehmt ok Fleesch to sik.
De Minschenordigen sund en Sustergruppe vun de
Steert-Ooltweltapen
(Cercopithecoidea). Mit dusse tosamen sund se de Grupp vun de
Ooltweltapen
. Wie se mit de annern Primaten verwandt sund, kann een hier sehn:
Primaten
(Primates)
├──
Nattnesenapen
(Strepsirrhini)
└──
Droognesenapen
(Haplorrhini)
├──
Koboldmakis
(Tarsiiformes)
└──
Apen an sik
(Anthropoidea oder Simiiformes)
├──
Neeweltapen
(Platyrrhini)
└──
Ooltweltapen
(Catarrhini)
├──
Steert-Ooltweltapen
(Cercopithecoidea)
└──
Minschenordige
(Hominoidea)
Binnen de Minschenordigen gifft dat hudigendags twee Familien. Dat sund de
Gibbons
(Hylobatidae) un de
Minschenapen
(Hominidae). To de Minschenapen warrt ok de
Minsch
torekent, tohopen mit siene Vorollern, de al utstorven sund.
Minschenordige sund bekannt vun dat
Miozan
af an. Dormols hett dat allerhand Formen geven. En vun de ollsten Geslechter is
Proconsul
. Annere Geslechter, de to de frohen Minschenordigen rekent weert, sund
Griphopithecus
,
Otavipithecus
,
Oreopithecus
un
Dryopithecus
. Man mit de Fundstucken un Overresten sutt dat minne ut, so dat een vundagen nich akraat seggen kann, wie dat mit ehre Verwandtschop unner'nanner utsutt.