De
Kaneel
(
mhd.
zinem?n
; latiensch:
cinnamum
, oldgreeksch: κινν?μωμον
kinnam?mon
, ut dat
Semitische
)
[1]
, ollerwelsch ok
Zimmet
. duutsch: Zimt, is en
Gewurz
ut de droogt
Rinde
vun Kaneelboom.
Born weer oorsprunglich de Echte oder
Ceylon-Kaneelboom
(
Cinnamomum verum
J. S. Presl) ut
Sri Lanka
,
Burma
un
Bangladesh
; later - un huud mengenmaßig overweegend ? ok de
Kaneelkassie
(
Cinnamorum cassia
) ut
Seres
(
China
), wiederhen de araabsch un
agyptische
Cinnamomum
, selten ok dat
Indisch Lorbeerblatt
(
Cinnamomum tamala
oder
Moderzimt
).
Kaneel kummt mahlen as typisch bruun Pulver, ganz as
Kaneelstang
(tosommenrullt, rohrenformig Rindenstuck) oder as Kaneelbluten in den Hannel.
Stangenkaneel
wurrd ok in't Duutsche
Kaneel
nommt (franzoosch:
cannelle
?Rohrchen“, lat.
canna
?Rohr“).
[2]
Um
Kaneelool
to winnen wurrn lutt Tacken un ok de Bloot bruukt.
Kaneel is en vun de oldst Gewurze, dat angevlich all 3000 v. Chr. in
China
as Gewurz in Gebruuk weer.
In dat Europa vun dat 16. bit
18. Johrhunnert
gull Kaneel as en vun de besunners duer un kostbaren Gewurze. So hett bispeelswies de Koopmann
Anton Fugger
1530 de
Schuldschiens
vun
Karls V.
vor de sien Oogen in en Fuer ut Kaneelstangen verbrennt un dormit sien Riekdom demonstreert.
Dat Aroma vun den Kaneelboom geiht up dat in hum enthollen
Kaneelool
toruch, dat to 75 Perzent ut
Kaneelaldehyd
besteiht (in dat Aromastoffverteeken:
Fl-Nummer 05.014
[3]
). Wiedere wichtige Aromastoffe sund besunners bi den Ceylon-Kaneel dat (ok in
Gewurznelken
vorkommen)
Eugenol
(
Fl-Nummer 04.003
[3]
) un bi den Cassia-Kaneel ok dat nah
Moosch
ruuken
Cumarin
.
Kaneel wurrd in vol Berieken bruukt:
Kaneel wurrd faken to dat Aromatiseeren vun heet Drunken (
Tee
) un Spirituosen bruukt, in de indisch un vorderorientalisch Kooken ok for Fleeschgerichte. Man bruukt en Deel vun de
Rinde
(latiensch
Cinnamomi Cortex
) vun den Ceylon-Kaneelboom nauer seggt, deren dunne Binnenschicht tuschen Borke un Middelrinde, de suck rohrenaartig to'n Stangenkaneel (bzw. to de
Kaneelstang
oder
Kaneelrohr
) tosommenrullt, sobald se vun dat Holt trennt wurrd. Dat wurrn soss bit teihn Stuck vun de fienst Binnenrinde innannerschaven un denn lett man de droogen. Je dunner de Rinde, desto fiener is dat Aroma, dat de Stang afgifft. Disse Kaneelrullen laaten suck lang bruuken, wiel se hor Aroma blots langsam verleesen. Um de Qualitat to bestimmen, gifft dat for den Ceylon-Kaneel en eegenes Wertmaat (Eenheit: Ekelle). De beste Kaneel wurrd mit de Nummern (Ekellen) 00000 bewert, denn geiht de Qualitat runner bit Ekelle 0, denn wieder over I bit Ekelle IV. Vun den Tostand vun de Rullen hangt de Ertuugerpries maatgevend af. De nah Europa importeert Gewurz-Kaneel wurrd an vol Oord as Qualitat ?Hamborg“ betekent un gellt as de schlechteste verfugbar Qualitat vun de Rullen, unterscheeed suck aber vun den Smack nich vun de anner Qualitatsstufen, sobald mahlt wurrn is. For den europaaschen Markt wurrd de Kaneel meest immer mahlt. He is in Middelluropa vor allen in Verbinnen mit Sucker, for
Sootspiesen
,
Geback
un
Gluhwien
, besunners in de Wiehnachtstiet in Gebruuk, seltener harthafte oder scharp Spiesen oder Fleeschgerichte. For
Kaugummi
mit Kaneelsmack wurrd de Smack kunstlich herstellt.
Ok n Asien wurrd Kaneelpulver to de Herstellung vun Gewurzmischungen bruukt. Ut Herstellungsaffallen un Spanen wurrd todem dat
Kaneelool
wunnen. Dat wurrd bruukt, um
Likoren
Aroma to geven un deent as
Duftstoff
in de
Parfumindustrie
. Regional wurrn de Bloot ahnlich as
Lorbeerbloot
bruukt.
De
Gewurzhannel
unnerscheed tuschen den in
Sri Lanka
heimischen
Ceylon-Kaneel
(
Cinnamomum verum J. S. Presl
=
C. zeylanicum Bloom
) un den wat scharper wurzen, ut
China
stammen
Cassia-Kaneel
(
Cinnamomum cassia Bloom
=
C. aromaticum Nees
). Bit in de 1960er Johren weer
Vietnam
de wichtigste Born vun den Cassia-Kaneel, wegen de Utwirkungen vun den
Vietnamkrieg
wurr de Kaneelproduktschoon in dat Hoochland vun
Sumatra
(
Indonesien
) vorandreven. In de vietnameesch Kooken is Kaneel bannig anseggt in Verbinnen mit Fleeschgerichten.
In' Unnerscheed to'n Ceylon-Kaneel wurrd bi den Cassia-Kaneel en relativ dick Rindenschicht to en lutt Rull inrullt.
Vun de Antike bit in de Froh Neetiet gull de Kaneelrinde as heilsam unner annern bi Hosten un Schnuppen, as magenstarkend
[4]
as ok harndrievend, affuhrend, menstruatschonsfordernd, aber ok bloodstillend, to'n Bispeel bi Hamorrhoiden.
[5]
[6]
Off dat in froh Stadien vun
Diabetes mellitus
bloodsuckersenkend is, is umstreeden. Kaneelool un Kaneelrinde wiesen en goot antimikrobielle Aktivitat ut. Grund is vor allen de Wirkung vun dat Kaneelaldehyd, de Hooftkomponente vun dat in' Kaneel enthollen atherisch Ool; besunners aktiv Komponenten sund aber ok p-Cymol, Linalool und o-Methoxyzimtaldehyd.
[7]
Man unnerscheed dat
atherisch Ool
ut de Bloot vun de ut de Rinde, dat middels Waterdamp-Destillatschoon wunnen wurrd. Dat
Kaneelblootool
besteiht ut 80 %
Phenolen
,
Sesquiterpenen
,
Aldehyden
un
Estern
. Dat
Kaneelrindenool
hett 70 % Kaneelaldehyd, 10 % Phenole, Monoterpene, Sesquiterpene, Ester un Monoterpenole as Inholtsstoffe. Beid atherischen Ole sund duchtig huutreizend.
Kaneel wurr all in dat
Ollerdom
as Rokermiddel bruukt. So weer de Rinde unner annern Deel vun dat beruhmt oltagyptisch Rokerwark
Kyphi
.
[8]
Sowohl Bloot as ok de Rinde setten bi Verbrennung den typischen, blomig-kaneeligen Rook free.
In Kaneel, vor allen in den billigeren
Cassia-Kaneel
oder chineeschen Kaneel, is
Cumarin
enthollen, dat in hooch Dosen as gesundheitsschadlich gellt. In Fardigprodukten wurrd mest ahn Utnahm disse ut China, Indonesien oder Vietnam stammen Cassia-Kaneel verarbeit.
De Cumarin-Andeel vun beid Kaneelsorten unterscheed suck duchtig: Wiels he bi den Cassia-Kaneel bi ca. 2 g Cumarin pro kg liggt, finnen suck in de glieker Mengt vun
Ceylon-Kaneel
blots ca. 0,02 g Cumarin.
Cumarin horrt luut gultiger Aromenverordnung EG 1334/2008 to de Stoffen, de
Levensmiddel
nich as suckse tosett wurrn drofft (Anhang III, Teil A der Aromenverordnung) un unnerliggt bestimmten Hochstmengen, wenn dat vun Natuur ut in Aromen oder Levensmiddeltosatzen mit Aromaeegenschapen vorkummt (Anhang III, Teil B). De tolassigen Hochstmengen liggen je nah Aart vun de Levensmiddel tuschen 5 mg/kg bi
Dessertspiesen
un 50 mg/kg bi traditschonellen un/oder saisonalen
Backwaren
, bi de Zimt in de
Kennteeken
angeven is.
[9]
Kaneelsteerns un Lebkook sund Koken mit vol Kaneel.
Man sall dorum beter den wat duereren Ceylon-Kaneel to Huus bruuken, de in Asia-Shops (hier besunners Tamil-Shops), Reformhuus, Aftheeken oder Drogeriemarkten kooft wurrn kann un wegen de minn Cumarin-Andeel as unbedenklich gellt.
- Wolfgang Hubner, Michael Wissing:
Zimt. Das duftende Juwel aus Tausendundeiner Nacht - Anregendes, Geschichte und Rezepte
. AT, Baden / Munchen 2010,
ISBN 978-3-038-00551-3
.
- ↑
Duden online:
Zimt
- ↑
Duden online:
Kaneel
- ↑
a
b
Aromastoffverzeichnis (E 1999/217/EWG). Letzte konsolidierte Fassung vom 29. Marz 2006.
PDF
- ↑
Gerhard Roßbach un Peter Proff:
Cassius-Felix-Interpretationen: Teile I und II.
Wurzborg 1991 (=
Wurzburger medizinhistorische Forschungen
, 37), S. 146
- ↑
Constantinus Africanus
:
De gradibus quos vocant simplicium liber.
In:
Constantini Africani post Hippocratem et Galenum ...
Henricus Petrus, Basel 1536, S. 342?387; hier: S. 368
- ↑
Petrus Uffenbach (Hrsg.):
Pedacii Dioscoridis Anazarbaei Kraeuterbuch ...
(in't Duutsche oversett vun Johannes Danzius), Frankfort an'n Main (bi Johann Bringern) 1610, S. 9 f.
- ↑
Beuchat, Food Preserv. 1994, S. 167?179; Conner/Beuchat, J.Appl.Bacteriol. 59, S. 49?55 (1985); De Smet et al.:
Adverse Effects of Herbal Drugs
, Berlin/Heidelbarg/NewYork 1992, Bd. 1, S. 105?144; Mabrouk/El-Shaheb, Z.Lebensm.Unters.Forsch. 171, 344?347 (1980); Yousef/Tawil, Pharmazie 35: 698/701 (1980); ut de duutsch Literatur: Teuscher,
Gewurzdrogen
, Stuttgart 2003, S. 426; Gerhard,
Gewurze in der Lebensmittelindustrie
, Hamborg 1994, S. 400.
- ↑
[1]
Zimt (cinnamomum) ? Cassia & Ceylonzimt, afropen an' 7. Marz 2016
- ↑
Vorlaag:EU-Verordnung
des Europaischen Parlaments und des Rates vom 16. Dezember 2008 (Aromenverordnung).