De Halacha ( Hebraasch : ????) oder haloche ( Jiddisch ) is de Naam for de ganzen Gesetten vun de Rabbiners , de up den Grund vun de Tora stoht un de vun dat 4. Johrhunnert af an bit vundaag in de Rabbinsche Literatur uptekent is. Dat hebraasche Woort ?Halacha“ kummt vun den Woortstamm vun lopen oder gohn her. Dat heet up hebraasch ?halach“. Dor warrt mit kloor maakt, dat dut de Weg is, den Joden lopen oder gohn schollt.

Dat Adjektiv vun Halacha is ?halachisch“. Dat bedutt ?na dat (rabbinsche) joodsche Wett “. Bruukt warrt dat, um to wiesen, of en Saak mit de Lehrregels ut de Tora, den Talmud oder latere rabbinsche Ansichten overeenstimmen deit (halachisch verloovt is), oder of dat dor gegenan gohn deit (halachisch verbaden is). Butendem markeert dat de Grenz twuschen en traditschonell Jodendom un allens, wat dor buten liggt. Wat halachisch-joodsch is, dat kummt justament her up den Weg vun dat rabbinsche Jodendom ut dat Woort vun de Tora, wat Gott sulms utspraken hett. Wat nich halachisch-joodsch is, dat steiht nich up desulvige Grundlaag un vundeswegen fehlt dor de Ansluss an dat traditschonelle Jodendom.

Dat Fundament vun dat joodsche Wett un vun de Traditschoon (?Halacha“) is de Tora. Dat sund de fiev Boker vun Moses . Na de rabbinsche Traditschoon gifft dat 613 Gebode (? 613 Mitzwot “) in de Tora. Nich all de 613 Gebode gellt jummerlos for all Lude jummers un allerwegens. En poor vun dusse Gebode gellt blot man for Mannslude, annere hefft blot mit Froenslude to kriegen, noch annere befaat sik alleen man mit Preesters (?Cohanim“) oder mit Lude, de to den Stamm vun de Leviten tohoren doot. Minner as 300 vun dusse Gebode sund hudigendags noch to bruken. Ofschoonst dor joodsche Gruppen upkamen sund, de sik blot man an den Text vun de Tora holen hefft, so as de upschreven weer (sunnerlich de Sadduzaers , Beta Israel un de Karaiten ), sund de meisten Joden dat folgt, wat as dat mundliche Gesett bekannt is.

Wie de Halacha in de hudige Form upkamen is [ annern | Bornkood annern ]

Togliek mit de schreven Tora hett Israel de mundliche Tora kregen. Dat weer de Mischna . In de Tora stoht allgemeen Richtlienen over dat joodsche Leven. De Mischna geiht avers deeper un stellt akraate Regeln up. In de Mischna sund Fragen upschreven, as ?wo kann dat Water for en rituell Bad herkamen?“ oder ?Wie lang mutt de Sabbat - Keersen brennen?“ oder ?wat for’n Aktivitat is up’n Sabbatdag verbaden?“. De Mischna warrt dor de latern Rabbiners in de Tied vun den Talmud besnackt. Se hefft over echte un over fiktive Situatschonen snackt un hefft de Regeln, de in de Mischna un in de Tora nommt weert, up de Situatschonen topasst. Dor sund denn ok allerhand afsunnerliche Saken besnackt wurrn, so as padophile Homosexualitat . Over allens, wat overhoop ut to denken weer, is worraftig snackt wurrn. Dat allens is denn later bekannt wurrn unner den Begreep vun de Gemara . Se maakt tohopen mit de Mischna den Talmud ut. As de Tied vun de Gemara to Enn gung un de Talmud denn feerdig weer, weer de Talmud en groot Bokerwark vun dusende vun Sieten wurrn. Dat weer um dat Johr 300 n. Chr. rum. En doorsnittlichen Joden konn dor nich veel mit anfangen un de Rabbiners sund mit de Tied dor in overeen kamen, dat wat passern moss, um de Regeln, so, as de in den Talmud in stunnen, wat toganglicher to maken for normole Joden. Ok weer dat nodig, en Antwoort to geven for Situatschonen, wo de Talmud keen Antwoort geven do. Dor sund denn de eersten schier halachischen Boker vun wurrn.

Eerste halachische Boker [ annern | Bornkood annern ]

De eersten halachischen Boker weern:

• Mischne Tora , schreven dor Maimonides ( 1135 - 1204 )
• Tur (mit vullen Naam ?Arba’a Turim“), schreven dor Rabbi Jaakov ben Ascher ( 1270 - 1340 )
• Schulchan Aruch , schreven up de Grundlaag vun den Tur , schreven vun Rabbi Josef Karo ( 1488 - 1575 ). Dat is dat Grundlagen-Gesettbook, as dat vun Joden over de ganze Welt hen bruukt warrt.

Dusse Boker bestoht all ut allerhand Deele mit veel dusend Sieten. Se hefft en vullstannige Oversicht over all Facetten vun de Halacha geven. Maimonides in siene Mischne Tora verscheel sik vun de Tur un den Schulchan Aruch dor in, dat he sik ok mit Wetten befaten do, de vun den Opperdeenst in den Tempel hanneln doen, wieldes de annern Boker blot man de Gesette behanneln doen, de to de Tied nodig weern. De Tempel weer dormols al mehr as dusend Johre in’n Dutt un de Gesette, de sik dor mit befaten doen, sund denn dor nich behannelt wurrn.

Wat in de Halacha besnackt warrt [ annern | Bornkood annern ]

Saken, de in de Halacha behannelt weert, sund unner annern:

• Tieden vun de Goddesdeenste
• De Fraag, wat for'n Arbeit up'n Sabbat verbaden is ( Melacha )
• Utgliek vun Schaden
• Utlehnen un Kredit
• Rituell Unreinheit ( Menstruatschoon )
• Gesette, de sik mit dat Studeern vun de Tora befaten doot.
• Wer mutt nich fasten up wecke Fastendage?
• Wat for'n Segen warrt over en Eten spraken ( Beracha )?
• Wonnehr fangt de Troertied an, wenn een sturven is un wonnehr hoort se up?
• Gesette gegen dat Qualen vun Deerter.
• Gesette, de sik mit dat Backen vun Mazzen to'n Passa befaten doot.
• Gesette, de sik ut'neensetten doot mit Torarullen (Sefer Tora), wo en verkehrten Bookstaven in steiht oder en Bookstaven nich to lesen is.
• Wie stark draff halachischen Wien verdunnt weern, dat he jummers noch as Wien ankeken weern kann?
• Wat for Saken draff een mit sik rumslepen an en joodschen Fierdag (Jom tov)?