Bregen oder Bragen (Monsterlandsk: Harn ), up Latiensch cerebrum , ooldgreeksch ?γκ?φαλο? (enkephalos, vun ?ν/en = in, un κεφαλ?/Kephale = Kopp) warrt de Deel vun dat zentrale Nervensystem nommt, de bi de Warveldeerter in’n Kopp liggen deit. In de Wetenschop vun de Anatomie heet he Encephalon . Schuult is de Bregen, vunwegen datt he in de Hollte vun den Schadel liggen deit. Um den Bregen to is Bregenhuut trocken. De Bregen sulms besteiht to’n grottsten Deel ut Nervengeweev . Bi dat Foramen magnum geiht de Bregen over in dat Ruggenmark . Beide tohopen sund dat Zentralnervensystem (ZNS).

De Bregen is kumplex tohopen boot. Bi Minschen besteiht he ut en unbannige Tahl vun Nervenzellen (Neuronen). Dor gifft dat allerhand Milljarden vun. Elke Zell is verbunnen mit en ganze Reeg vun annere Neuronen, to’n Deel sund dat en poor Dutz. Wohrschienlich gifft dat in’t ganze Universum nix, wat so kumplex tohopenboot is, as man de Bregen. De Bregen stuert un bestimmt, wat dat Leevwesen spoort, wie sik dat rogen kann un wie sik dat upfohren deit. Bovenhen hangt vun den Bregen dat Luftholen af, de Blooddruck , un ok de Temperatur vun’t Lief warrt dor regelt.Bi hogere Aarden warrt in den Bregen un dat Bewusstsien regelt, dat Verstahn un Begriepen un de Gefohle.

Anatomie [ annern | Bornkood annern ]

Bi Warveldeerter is en anatoomschen Unnerscheed to sehn twuschen Grauen Stoff un Witten Stoff . Graue Stoff besteiht ut de Zellkorpers un Dendrieten vun de Nervenzellen . De Witte Stoff besteiht ut Myelin , dat um de Axonen (Zellutlopers) umto is un jem isoleern deit. De Axone stuert elektrische Nervenimpulse vun den Zellkorper weg. De utersten Lagen vun den Groten Bregen weert Bregenbarke oder Cortex cerebri nommt. De besteiht sunnerlich ut Grauen Stoff. Zellkorpers gifft dat allerwegens in dat zentrale Nervensystem. Bi unnere Warveldeerter, as Fische , Reptilien un Amphibien besteiht de Bregenbarke ut minner, as sess Lagen. Dor warrt denn ok Allocortex to seggt. Bi Soogdeerter besteiht en Deel vun de Bregenbarke ut sess Lagen. Dusse Deel warrt Neocortex nommt un liggt over de ollere Allocortex. Bi hogere Soogdeerter, as bi de Primaten maakt de Neocortex en grottern Deel vun den Bregen ut, as bi unnere Soogdeerter.

De Bregen warrt unnerdeelt in allerhand verschedene Gemarken:

• Rhombenenzephalon (Rutenbregen), de besteiht ut:
  • Markbregen (Myelenzephalon)
  • Achterbregen (Metenzephalon)
• Middelbregen (Mesenzephalon)
• Vorbregen (Prosenzephalon), bi Minschen konnt unnerscheden weern:
  • Twuschenbregen (Dienzephalon)
  • Groten Bregen (Cerebrum oder Telenzephalon)

Eenfacher un fokener warrt indeelt in:

• Groten Bregen
• Luttjen Bregen (Cerebellum)
• Bregenstamm (Truncus encephali)