Disse Artikel is man blots en
Stubben
. Du kannst Wikipedia helpen un em
verbetern
.
De
Sozialismus
is een vun de groten dree
Ideologien
in de
Politik
, de in dat
19. Johrhunnert
upkamen sund. De annern beiden sund de
Liberalismus
un de
Konservatismus
. Wat Sozialismus nipp un nau beduden deit, is nie nich akraat fastleggt wurrn. Un so gifft dat dor bannig veele Aarden vun. Dat geiht vun Gruppen, de dat man bloß up en
Reform
afsehn hefft, de
Parlamentarismus
un
Demokratie
gellen laten wullt un de na de Kant vun de
Sozialdemokratie
utslahn doot bit hen to radikale Gruppen, de in ene
Revolutschoon
upkamen sund un de up de Grundlage vun den
Kommunismus
staht un anners nix, as man ehre egene Meenung gellen laten wullt (
Totalitarismus
,
Realsozialismus
).
Sozialisten meent, sunnerlich keem dat dor up an, datt all Minschen liek weern un datt jem ok liek veel vun de Goder up dusse Eer tostunn. Ok meent se, de Minschen schollen een den annern holpen un bistahn (
Liekheit
,
Gerechtigkeit
,
Solidaritat
). Meist hoolt se dor ok veel vun, wenn dat Doon un Anpacken vun soziale Gruppen, de sik for ene betere Tokumft insetten doot, mit dat Nadenken over en
Kritik
an de
Sellschop
tohopen kummt. So, meent se, weer dat mooglich, voran to kamen mit de Gerechtigkeit in de
Weertschop
un in allens Soziale.
Meist stellt se sik de Sellschop so vor, datt dat private
Egendom
an de
Produktschoonsmiddel
de Wuddel is, wo allens Quade vun utgeiht. Vundeswegen hett de Sozialismus dat dor up afsehn, datt se vun private Hannen in de Hand vun den Staat overgaht.
[1]
[2]
Lude, de vun den Sozialismus nix holen doot, smiet em vor, ut en Upbo vun de
Weertschop
, de sik nich an de Gesette vun’n Markt holen do (
Marktweertschop
), dor konn nix vun weern, dor keem nix Godes bi rut. Bovenhen la so en sozialistische Weertschop in’n Striet mit de
Grundrechte
vun jedeen enkelten Minschen un mit de Rechthaftigkeit vun en Staat.
Dat Woort ?Sozialismus“ kummt vun dat
latiensche
societas
, wat so veel beduden deit, as ?Bund“ oder ?Meenheit“.
De Naam ?socialistae“ (lat.) oder ?socialisti“ (ital.) is toeerst in dat
18. Johrhunnert
up brocht wurrn vun
roomsch-kathoolsche
Theologen
, de mit de
Upklarung
nix anfangen konnen. Se wollen mit dussen Naam over Lude schimpen, de sik an dat dormols moderne
Naturrecht
holen doen, just so, as
Hugo Grotius
oder
Samuel von Pufendorf
dat lehrt harrn.
[3]
1762
hett
Jean-Jacques Rousseau
sien
contrat social
schreven. Dor hett he in seggt, de
Staat
stunn up de Grundlage vun en Verdrag (?contrat“), den free Lude mit’nanner slaten harrn. In
Duutschland
warrt de Naam ?Sozialisten“ vun
1793
af an bruukt as en Woort ut de
Rechtsphilosophie
. Dor weert dormols de Anhangers vun Pufendorf sien Prinzip vun de Solidaritat mit meent.
[4]
Dat Woort ?Sozialismus“ dukert to’n eersten Mol kort na
1800
in de
Italieensche Sprake
as ?socialismo“ up. Dor is dat
Giacomo Giuliani
, de dussen Naam in siene Kritik an Rousseau bruken deit
[5]
, wenn he dor vun de
christliche
Lehr her en Upbo vun de Sellschop mit meent, wo jedeen sien fasten Platz in hett (
Hierarchie
), wo all Minschen in liek sund vor dat
Gesett
, un wo jedeen sien Egendom in hett. In de
Engelsche Sprake
is dat Woort “socialist” to’n eersten Mol
1824
bruukt wurrn, in de
Franzoosche
, as ≫socialisme≪, to’n eersten Mol
1832
[6]
, praagt vun Joncieres, wieter bekannt maakt vun Leroux un Reybaud
[7]
.
- ↑
Werner Sombart
:
Sozialismus und soziale Bewegung
, Jena, 1919, Siete 60
- ↑
Bundeszentrale fur politische Bildung
- ↑
Willi Albers: Handworterbuch der Wirtschaftswissenschaft, 1980, S. 4
- ↑
Cf. J.G. Buhle, Lehrbuch des Naturrechts, Gottingen 1798 (ND Brussel 1969), 40.
- ↑
Willi Albers: Handworterbuch der Wirtschaftswissenschaft, 1980, S. 4
- ↑
Jost Muller:
Sozialismus, Rotbuch 3000
, rutgeven vun Martin Hoffmann, Europaische Verlagsanstalt/Rotbuch Verlag Hamborg 2000, S. 6
- ↑
Jedermanns Lexikon in zehn Banden
, Band 8, Verlagsanstalt Hermann Klemm A.-G., Berlin-Grunewald 1930, S. 417