Kristalnacht

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Et ebroakene binnenwark van de synagoge an de Fasanenstrasse in Berlyn, na den Kristallnacht

Den Kristalnacht , vake up syn duutsk eskreaven as Kristallnacht of Reichskristallnacht , was nen landeliken pogrom up joadske inwoaners van Duutskland . Darby worden joaden upejagd un anevollen, un minstens 91 kummen umme. In heyl Duutskland, Oustenryk un et Sudetenland worden 271 synagogen un 7000 joadske winkels kapotehowwen. Meyr as 30.000 joadske kearls worden upepakked un afevoord nar koncentratykampen. Den kristallnacht wor organiseerd doar de paramilitare Schutzabteilung (SA) un de Schutzstaffel (SS) van Naziduutskland , ehulpen doar afdeylingen van de Hitlerjugend .

Den anval was et swoardepunt van meyrere dage unroste, van 7. tot 13. november 1938 . De name Kristallnacht is uut et duutsk oaverenoamen un verwist nar de gebroakene ruten van joadske huse, winkels un synagogen. In Duutskland selv wordt et meysttyds aneduded med de name Novemberpogrome , umdat et meyrere dage anholde.

Direkte anleiding voar den anval was nen moord up nen duutsken diplomaat Ernst vom Rath in Frankryk . Den wor up den 7. november doudeskoaten doar Herschel Grynszpan , nen joadsk-poolsken jungen van 17 jar old, den as vergelding wolde voar et leyd wat 12.000 uutesatte poolske joaden anedan was. Den moord was koren up de moale van de nazi's, dee as darmed 'de verdorvenheid van de joaden' bevastigd saggen.