Elsassisk
, ouk wel
elsasserduutsk
(
Elsasserditsch
), is een versameling plaatselike varianten van et
hoogduutsk
. Et elsassisk is een form van
neaderalemannisk
dee voarnamelik in de
Elsas
- een gebeed dat in statkundig upsicht by
Frankryk
hoyrt - esproaken wordt.
Howel der vake oaver elsasserditsch oftewel elsassisk as eyn
dialekt
esproaken wordt, hevt in warkelikheid so'n beetjen elk darp of elke stad een eigen dialekt, krekt as by et
sassisk
en et
limborgsk
et geval is. De verskillen tusken disse dialekten kunnen ardig grout weasen, sodat et kan voarkummen dat spreakers van verskillende elsassiske dialekten (byvoarbeald uut de umgeaving van et noordelike
Stratsborg
en dee van et sudelike
Mulhusen
(fransk:
Mulhouse
; duutsk:
Muhlhausen
) mekare wat lastiger begrypen.
Et kumt, voaral in kleinere darpen, noch altyd voar dat kinders in et elsassisk groutebrocht worden, en eyrst up skule in anraking kummen mid et
fransk
.
Volgens een study waroaver de
Dernieres Nouvelles d'Alsace
in 2001 berichtede, beskouwt 61 percent van de inwuners van de Elsas sik as elsassisk spreakend. Darenteagen gebruukt amper een kwart van de jungelude in de Elsas noch af en to hoar streaktaal, en noch mar vyv percent van de beginnende basisskuulkinders hevt kennis van et elsassisk.
Et plaatselike dialekt wordt voaral noch up et platteland in et noorden en noordwesten gebruked, under de buren, of by beropen warin se mid et publik in anraking kummen. Noch halverweagen de 20. ey kun neagentig percent van de bevolking elsassisk en/of hougduutsk verstan.
Stratnaamborden in de Elsas binnen vake tweytalig in et fransk en et elsassisk; sumtyds worden ouk de olde duutske stratnamen nast de nye franske gebruked. Teagenswoordig binnen der ouk plaatsnamen in et elsassisk nast de ambtelike franske name, so as in et geval van Steynborg (fransk:
Steinbourg
; elsassisk:
Steiweri
).
Doardat tweytaligheid doar de regering van de Elsas as een ekonomisk winstpunt eseen wordt, kumt et tweytalig underwys aldoar meyr in de belangstelling.
De bekendste skryvers in et elsassisk binnen Rene Schickele, Jean Egen, Auguste Wackenheim en Andre Weckmann. See geaven hoar warken uut in et fransk, hougduutsk en elsassisk. Weckmann beskrivt in syn gedichten de tragedy van de elsasser identiteit en et dialekt.
Neadersassisk
|
Elsassisk
|
Hougduutsk
|
Fransk
|
aerde
|
Arda
|
Erde
|
terre
|
heamel
|
Hemmel
|
Himmel
|
ciel
|
water
|
Wasser
|
Wasser
|
eau
|
vuur
|
Fihr
|
Feuer
|
feu
|
man
|
Mann
|
Mann
|
homme
|
vrouw
|
Fraui
|
Frau
|
femme
|
eaten
|
assa
|
essen
|
manger
|
drinken
|
trenka
|
trinken
|
boire
|
grout
|
groos
|
groß
|
grand(e)
|
klein
|
klai
|
klein
|
petit(e)
|
nacht
|
Nacht
|
Nacht
|
nuit
|
dag
|
Taag
|
Tag
|
jour
|