Frederik Hendrik
(
Delft
,
29 januari
1584
?
Den Haag
,
14 meert
1647
),
Prins van Oranje
, Graaf van
Nassau
, was
stadholder
,
kapitein-generaol
en
admiraal-generaol
van de
Republiek der Zeuven Veraenigde Nederlaanden
. Frederik Hendrik wodden geboaren as enigen zunne van
Willem van Oranje
en
Louise de Coligny
. Hi-j volgden in 1625 zien halfbreur
prins Maurits
op as stadholder. As opperbevelhebber (kapitein-generoal) van et leager gaf hi-j, net as Maurits, veurkeur an het beleageren van steadn boaven de beslissende veldslagen, an-ezeen den Spaansen kriegsmacht nog altied merakel stark was. Hi-j kreg doardeur den bi-jnaam 'steadendwinger'.
Toon zien breur
Maurits van Oranje
op
23 april
1625
oaverlead, volgden Frederik Hendrik um op as stadholder en leageranvoerder. Et volgende joar begun hi-j met zien neave
Ernst Casimir
, stadholder van Freeslaand, Grunnen en Drenthe, nen
veldtocht
teggen de Spaanse Nederlaanden, en veroaverden in dat joar
Oldnzel
. In
1627
won hi-j et
Beleg van Grol (1627)
.
In
1628
wist den kaper
Piet Hein
bi-j den
slag in den baai van Matanzas
nen Spaansen
Zilvervloot
te veroaveren, woarmet e nen unmundigen schat veur de Republeek verweerf. Frederik Hendrik kon dit good bruuken in zienen stried en et volgende joar nam hi-j de
moerasdraak
's-Hertogenbosch
in (zee
Beleg van 's-Hertogenbosch
).
Deur ziene kriegskunde slaagden e derin et groandgebeed van de Republeek wieter uut te breiden noar et zuden; nen inval in Vloanderen mos in
1631
of-ebloazen wodden, moar tiedens den
veldtocht langs den Maas
in
1632
veel
Opper-Gelre
in ziene hende deur de inname van de steadn
Venlo
en
Roermond
(bi-j dee leste inname sneuvelden Ernst Casimir). Zienen weg vervolgend noar
Maastricht
mislukken ne bestorming van de stad, moar noa n
beleg
maken Frederik zich in datzelfde joar toch meister van de Maasstad.
Kort noa dizze oaverwinningen zol Frederik oaverwoagen hebben um
Brussel
an te vallen, moar tot vaste plannen is et nooit ekommen en den prins blef tot november in Maastricht.
In
1635
raken
Frankriek
en
Spanje
wier met mekare in oorlog, noo vanweage den
Dartigjoarigen Oorlog
. Frederik Hendrik zag wal wat in n bondgenotschap met Frankriek, en op
8 februari
1635 undertekkenden hi-j met den Fraansen
kardinoal Richelieu
et Verdrag van Paries, woarbi-j of-esprokken wodden um noa de oaverwinning op de Spanjoarden de Zudeleke Nederlaanden onderling te verdealen. De Republeek zol
Braobant
en
Mechelen
kriegen en Frankriek de rest. Dat heeld in dat Frankriek et grootste deel van
Groafschap Vloanderen
zol kriegen, met de steadn
Brugge
en
Gent
; alleneg et noorden van Vloanderen (
Stoats-Vloanderen
) zol bi-j de Republiek kommen. Uutendelek trok Frederik Hendrik zich weerumme uut achterdoch; hi-j wol lever de Zudeleke Nederlaanden as buffer holden, dan dat de Republiek an et machtige Frankriek zol kommen te grenzen.
Frederik Hendrik zetten too moar zunder de Fraansen zienen stried deur. In 1636 veroaverden hi-j in et oosten et strategies belangrieke verstarkte eilaand
Schenkenschanz
in den Rijn. In
1637
won e et
Veerde beleg van Breda
, dat veurgood in Stoatse hende zol blieven. Hi-j verloar Venlo en Roermond echter wier an de Spanjoarden.
Noa Breda richen hi-j zich op wat e al joaren wunsten: de heroavering van de stad
Antwarpen
op de Spanjoarden, dee in 1585 veur den Opstaand verloren egoan was. Moar toon
Willem van Nassau
in zien opdracht in
1638
nen peuging woagden, wodden hi-j verslagen in den
Slag bi-j Kallo
.
Hierdeur wodden den Republeek nen klap uut-edeeld, dee Spanje unmiddellek probierden te verzwoaren deur nen Tweeden Armada te zenden. Moar deur
Maarten Tromp
wodden dizzen vloot in 1639 vernetigd in den
Slag bi-j Duuns
, zodat et gevoar wier veurbi-j was. Heanig trogtrekkend heeld Frederik Hendrik zich veurnoamelek bezeg in
Zeeuws-Vloanderen
, woar hi-j
Sas van Gent
en
Hulst
veroaverden.
In
1646
deed e nog nen letsten peuging um Antwarpen te herwinnen; hi-j sloog et
beleg veur de stad
, moar slaagden der neet in heur te underwarpen.
Prins Frederik Hendrik oaverleed op 63-joarige leaftied in
1647
, n joar veurdat de
Vrea van Munster
etekkend wodden; de underhandelingen veur dat verdrag wodden vertraagd deur ziene verslechterende gezondheid. Volgens Prins Frederik Hendrik zollen de plannen van
Filips II
de eurzoak van den opstaand ewest wean.
Toon prins Maurits in 1625 op starven lag was Frederik Hendrik nog altied neet etrouwd en stoand net as zien halfbreur bekend as rokkenjager. Frederik Hendrik had bi-j de borgemeistersdochter Margaretha Catharina Bruyns nen bastaardzunne:
Frederik van Nassau
. Umdat prins Maurits altied ongetrouwd was ebleaven, zetten hi-j Frederik Hendrik onder druk um te trouwen, umwille van de veurtzetting van de dynastie. Zol e neet trouwen, dan zol hi-j neet den arfgenoam van Maurits wodden. De Duutse
Amalia van Solms
, dee as hofdame met den 'winterkonning'
Frederik V van de Palts
in 1620 met noar Den Haag was evloch, kwam in beeld. Frederik Hendrik en Amalia trouwden op 4 april 1625. Anders as Maurits untwekkelden Frederik Hendrik en Amalia ne hofholding mit konninkleke uutstroaling, woardeur de heerschoppi-je van de Oranjes inderdoad ne uutstroaling van n konnighuus kreg. Euren oldste zunne Willem kon met ne Engelse prinsesse trouwen. Amalia legden ne sieroa-verzameling an en Frederik Hendrik leet tal van paleizen en verblieven bouwen of verbouwen: in Den Haag et
Paleis Noordende
en et
Huus ten Bosch
, in Rieswiek et
Huus ter Ni-jburch
dat neet meer besteet, in
Honselersdiek
n buutenverblief en et kasteel van
Buren
. Ok skilderi-jen, woarvan doar in de Republeek toon zovolle emaakt wodden, wodden verzoameld.
Euren zunne
Willem II
wodden in
1626
geboaren. In totaal wodden der 9 kinder geboaren woarvan 4 vrog steerven:
Frederik en Amalia gavven
Den Haag
stoareg meer ne uutstroaling van ne hofstad.
Frederik Hendrik en Amalia streafden doarnoar um te wodden op-enommen in de familie van Europese vorstenhuze. Zi-j hadden de tied met, want tiedens et bewind van den prins steg de Hollaandse welvoart unmundeg. Et prinselek paar wist veur ziene kinder veurnoame broedlachten te sluuten. Den arfprins trouwden
Maria Stuart
, dochter van konning
Karel I van Engelaand
, en Louise Henriette wodden arfprinsesse van
Brandenburg
.
Albertine Agnes
trouwden nen Freesen Nassau. Deur heur stamt konninginne Beatrix van vandage deels of van
Willem van Oranje
.
Noa zienen dood volgden prinse Willem II um op.
-
Frederik Hendrik van Nassau, prins van Oranje en
Stadholder
-
Frederik Hendrik en Amalia van Solms
-
Stadholder Frederik Hendrik met Amalia van Solms met an heur ziede de jungste dochter Maria, hand in hand stoat dochters Albertine Agnes en Henriette Catharina
-
Frederik Hendrik