Letupan velar tak bersuara

Nombor AFA	109
Pengekodan
X-SAMPA	k
Imej
Sampel audio
	noicon sumber · bantuan

Letupan velar tak bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam kebanyakan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara k dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan k dalam X-SAMPA . Dalam bahasa Melayu , letupan velar tak bersuara dilambangkan oleh huruf k , contohnya: k a k i , ang k a , s k uter .

Ciri-ciri sunting

Ciri-ciri letupan velar tak bersuara:

Cara artikulasinya adalah letupan atau hentian , iaitu dihasilkan dengan menghalang aliran udara dalam saluran vokal.
Daerah artikulasinya adalah velar , iaitu disebut dengan bahagian belakang lidah (dorsum) menyentuh lelangit lembut (velum).
Jenis pembunyiannya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa menggetarkan pita vokal.
Ini ialah satu konsonan lisan , iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
Ini ialah satu konsonan tengah , iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik , iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.

Bentuk varian sunting

IPA	Huraian
k	plain k
k?	k berhembusan
k?	k terlelangit
k?	k terbibir
k?	k tak terlepas
k?	k bersuara
k?	k ejektif

Penggunaan sunting

Bahasa		Perkataan	IPA	Erti	Catatan
Melayu		[[[Ortografi bahasa Melayu\| k a k i ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik ( bantuan )	[kaki]	'kaki'	Rujuk fonologi bahasa Melayu
Aleut ^[1]		[[[Abjad Rumi\| k iikax? ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik ( bantuan )	[kiːkaχ]	'rimbun kranberi'
Arab	Baku ^[2]	??? code: ar is deprecated	[?katab?]	'dia menulis'	Rujuk fonologi bahasa Arab
Belanda ^[3]		[[[Ortografi bahasa Belanda\| k oning ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik ( bantuan )	[?kon?ŋ]	'raja'	Rujuk fonologi bahasa Belanda
Catalonia ^[4]		[[[Ortografi bahasa Catalonia\| c lenxa ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik ( bantuan )	[?kl?n???]	'belah rambut'	Rujuk fonologi bahasa Catalonia
Cina	Kantonis	[[[Aksara Cina\|家]]] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-yue-Hani ( bantuan ) / g aa1	[kaː??]	'rumah'
Cina	Mandarin	[[[Aksara Cina\|高]]] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-cmn-Hani ( bantuan ) / g ?o	[k???]	'tinggi'	Dibezakan dengan bentuk berhembusan. Rujuk Bahasa Mandarin Baku
Georgia ^[5]		? ?? code: ka is deprecated	[k?va]	'batu'
Hindi		[[[Devan?gar?\|???]]] Error: {{Lang}}: aksara: deva tidak disokong untuk kod: hi ( bantuan )	[k?ːm]	'kerja'	Rujuk fonologi bahasa Hindi-Urdu
Inggeris		[[[Ortografi bahasa Inggeris\| k iss ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik ( bantuan )	[k??s]	'ciuman'	Rujuk fonologi bahasa Inggeris
Itali ^[6]		[[[Abjad Itali\| c asa ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik ( bantuan )	[?kaza]	'rumah'	Rujuk fonologi bahasa Itali
Jepun ^[7]		? code: ja is deprecated / k aban	[kaba?]	'beg tangan'	Rujuk fonologi bahasa Jepun
Perancis ^[8]		[[[Ortografi bahasa Perancis\| c abinet ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik ( bantuan )	[kabin?]	'pejabat'	Rujuk fonologi bahasa Perancis
Poland ^[9]		[[[Ortografi bahasa Poland\| bu k ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik ( bantuan )	[?buk] ( bantuan · info )	'pokok bic'	Rujuk fonologi bahasa Poland
Portugis ^[10]		[[[Ortografi bahasa Portugis\| c orno ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik ( bantuan )	[?ko?nu]	'tanduk'	Rujuk fonologi bahasa Portugis
Rusia ^[11]		к орот к ий code: ru is deprecated	[k??rotk??j]	'pendek'	Rujuk fonologi bahasa Rusia
Sepanyol ^[12]		[[[Ortografi bahasa Sepanyol\| c asa ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik ( bantuan )	[?kasa]	'rumah'	Rujuk fonologi bahasa Sepanyol
Zapotec	Tilquiapan ^[13]	c anza	[kanza]	'berjalan'

Rujukan sunting

^ Ladefoged (2005 :165)
^ Thelwall (1990 :37)
^ Gussenhoven (1992 :45)
^ Carbonell & Llisterri (1992 :53)
^ Shosted & Chikovani (2006 :255)
^ Rogers & d'Arcangeli (2004 :117)
^ Okada (1991 :94)
^ Fougeron & Smith (1993 :73)
^ Jassem (2003 :103)
^ Cruz-Ferreira (1995 :91)
^ Padgett (2003 :42)
^ Martinez-Celdran, Fernandez-Planas & Carrera-Sabate (2003 :255)
^ Merrill (2008 :108)

Bibliografi sunting

Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), "Catalan", Journal of the International Phonetic Association , 22 (1?2): 53?56
Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association , 25 (2): 90?94
Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), "Illustrations of the IPA:French", Journal of the International Phonetic Association , 23 (2): 73?76
Gussenhoven, Carlos (1992), "Dutch", Journal of the International Phonetic Association , 22 (2): 45?47
Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association , 33 (1): 103?107
Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants (ed.?Second). Blackwell. Text "authorlink-Peter Ladefoged" ignored ( bantuan )
Martinez-Celdran, Eugenio; Fernandez-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabate, Josefina (2003), "Castilian Spanish", Journal of the International Phonetic Association , 33 (2): 255?259
Merrill, Elizabeth (2008), "Tilquipan Zapotec", Journal of the International Phonetic Association , 38 (1): 107?114
Okada, Hideo (1991), "Phonetic Representation:Japanese", Journal of the International Phonetic Association , 21 (2): 94?97
Padgett, Jaye (2003), "Contrast and Post-Velar Fronting in Russian", Natural Language & Linguistic Theory , 21 (1): 39?87
Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), "Italian", Journal of the International Phonetic Association , 34 (1): 117?121
Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), "Standard Georgian", Journal of the International Phonetic Association , 36 (2): 255?264
Thelwall, Robin (1990), "Illustrations of the IPA: Arabic", Journal of the International Phonetic Association , 20 (2): 37?41

[1] Ladefoged (2005 :165)

[2] Thelwall (1990 :37)

[3] Gussenhoven (1992 :45)

[4] Carbonell & Llisterri (1992 :53)

[5] Shosted & Chikovani (2006 :255)

[6] Rogers & d'Arcangeli (2004 :117)

[7] Okada (1991 :94)

[8] Fougeron & Smith (1993 :73)

[9] Jassem (2003 :103)

[10] Cruz-Ferreira (1995 :91)

[11] Padgett (2003 :42)

[12] Martinez-Celdran, Fernandez-Planas & Carrera-Sabate (2003 :255)

[13] Merrill (2008 :108)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]