Хельсинки
(
финээр
Helsinki
) -
Финланд
улсын хамгийн том хот б?г??д нийслэл юм.
Тус хот нь Вантаа, Эспоо, Кауниаинен зэрэг дагуул хотуудтай хамт нэг сая гаруй х?н амтай нийслэлийг б?рд??лдэг. 12 коммуныг багтаасан том Хельсинкийн х?н ам 1.3 сая гаруй х?н амтай. Хельсинки бол Финландын бизнес, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны т?в юм. Том Хельсинки хотод 8 их сургууль, 6 технологийн парк байдаг. Финландад ?йл ажиллагаа явуулж буй гадаадын компаниудын 70 хувь нь нийслэл хотод т?вл?рд?г байна.
2014 онд
"The Economist"
сэтг??лийн иргэдийн амьдралын т?вшин, чанар зэргээр дэлхийн 25 хамгийн сайхан хотуудын жагсаалтад тогтоосноор Хельсинки хот 5 дугаар орсон байна.
2012 оны Финландын олон нийтийн санал асуулгаар Хельсинки хот нь амьдрах сонирхол татахуйц байдлаараа д?р?вд?гээрт жагссан байна.
Жил б?рийн 6 дугаар сарын 12-нд Хельсинки хотын ?дрийг тэмдэглэдэг байна.
2012 онд хотын х?н 603 700 х?н байжээ (Хельсинки хотын х?н ам жилийн дотор 8300 х?нээр ?сс?н байна).
Тус хотыг Шведийн хаан Густав Ваза буюу I Густав 1550 оны 6 дугаар сарын 12-нд суурийг нь тавьсан б?г??д
Хельсингфорс
(
шве.
Helsingfors
) гэж анх нэрлэдэг байсан.
18 дугаар зууны дунд ?е х?ртэл Хельсинки жижиг, б?хэлдээ модон барилгатай хот байжээ.
1748 онд Хельсинкийн ойролцоох арлууд дээр швед??д хотыг далайгаас хамгаалах зориулалттай "Свеаборг" цайзыг барьж эхулсэн байна. ??нийг дагаад хот ?рг?жин х?гжиж анхны чулуун байшингууд гарч иржээ. Гэсэн хэдий ч Шведийн Финландын нийслэл нь Або байсан юм.
Энэ хотыг Оросын цэрг??д д?рв?н удаа эзэлж байсан т??хтэй. Умард дайны ?еэр хоёр удаа, 1713 оны 5, 7-р сард; 1742 оны 8-р сарын 24, 1741-1743 оны Орос-Шведийн дайны ?еэр; 1808 оны 2-р сарын 18, 1808-1809 оны Орос-Шведийн дайны ?ед.
Хельсинки хот
1809 онд Фридрихсгамын энх тайвны Гэрээний дагуу Финланд Оросын мэдэлд шилжив. 1870 онд Финланд улс Оросын эзэнт г?рний нэг хэсэг болох ?ед хотын албан ёсны хэлн??д нь: швед хэл - 57%, Финлянд - 25.9%, орос - 12.1%; герман (1.8%) болон бусад (3.2%) байжээ.
Гурван жилийн дараа, 1812 оны 4-р сарын 12-нд Оросын хаан
I Александр
тус улсын нийслэлийг з??н Хельсингфорс руу шилж??лэв. ??ний дараа цэргийн инженер Йохан Альбрехт Эренстрем тэрг??тэй сэргээн босголтын хороо байгуулжээ. ?мн? Реваль /
Таллин
/ хотыг барихад ихээхэн ??рэг г?йцэтгэсэн, 1809 онд Орост уригдан ирсэн Германы архитектор Карл Людвиг Энгель 1816 ондИх Г?нт улсын нийслэлийн архитектороор томилогдов. Тэр цагаас хойш хотод зохион байгуулалттай барилга байгууламж хурдан баригдаж эхэлсэн.
1860-аад онд Финландын анхны т?м?р зам тус хотыг Рихимаки, Тампере хотуудтай холбосон. Улмаар аж ?йлдвэр хурдацтай х?гжиж 1870 онд Хельсинкийг
Санкт-Петербургтэй
т?м?р замаар холбосон байна.
Финлянд дахь иргэний дайны ?еэр тусгаар тогтнолоо зарласны дараа хот Финландын Улаан армийн ангиудад хэсэг хугацаанд эзлэгдсэн байв. Гэсэн хэдий ч Германы цэрг??д Улаан Фин??дийн ар талд газардсаны улмаас хот Финландын парламентын мэдэлд орж, богино хугацаанд "Финландын хаант улс"-ын нийслэл болжээ. Дэлхийн нэгд?гээр дайн дууссаны дараа тусгаар тогтносон Финландын нийслэл болсон.
1918 онд Финландын иргэний дайн дууссаны дараа хот эрчимтэй х?гжиж байв. Хот ихээхэн ?рг?жиж, шинэ орон сууцны хорооллууд нэмэгдсэн байна.
1939 оны 11-р сарын 30-нд ЗХУ Хельсинкийг FAB-500, FAB-250, м?н RRAB-2 кассет б?мб?г??р б?мб?гд?ж эхлэв. Гурван удаагийн агаарын дайралтаар 2 мянган барилга эвдэрч, 900 гаруй х?н амь ?рэгдэж, 500 гаруй иргэн х?нд шархадсан байна. Дэлхийн хоёрдугаар дайны ?ед нийслэл Хельсинкийг нийт 39 удаа агаараас б?мб?гдс?н.
1952 онд тус хотод 15 дахь удаагийн Зуны Олимпын наадмыг зохион байгуулсан.
Хотын б?рэлдэх??нд 315 арал ордог байна.
Одоогоор тус хотод
фин
,
швед
гэсэн хоёр хэлийг х?лээн з?вш??рд?г. 2019 онд х?н амын 78.64 хувь нь фин, 5.64 хувь нь швед, 2.86 хувь нь орос, 1.71 хувь нь эстон болон 1.67 хувь нь Африкийн сомали хэлээр ярьдаг байна.
Фин хэлээр хотыг байгуулагдсан цагаас нь (1550) албан ёсоор Хельсинки гэж нэрлэж ирсэн; швед хэлээр ??нийг албан ёсоор Хельсингфорс гэж нэрлэдэг. Бусад б?х хэлээр Финланд улс тусгаар тогтнохоос ?мн? (1917 оны 12-р сарын 6) "Хельсингфорс" (оросоор - "Хельсингфорс") нэрийг удаан хугацаанд хэрэглэж байсан. Учир нь 19-р зууны эцэс х?ртэл хотод швед??д дийлэнх олонх байсан боловч 1880 онд хотын х?н ам ерд?? 43 мянга байсан. 1809 оноос хойш Оросын эзэнт г?рэнд албан ёсоор захирагдаж байсан ч Швед-Финландын язгууртнууд Финландад эрх мэдлээ хадгалж, удаан хугацааны туршид швед хэлийг ил??д ?зэж байв. Шведийн н?л??г сулруулахын тулд Оросын эрх баригчид фин хэлийг х?гж??лэхэд т?лхэц ?гч, х?д??гийн оршин суугчдын эрчимтэй шилжилт х?д?лг??н нь хотын х?н ам з?й, хэл шинжлэлийн тэнцвэрийг финч??дийн талд болгож ??рчл?х?д ихээхэн н?л??лжээ.
Хельсинкийн Их сургууль
Хельсинки хотод тус улсын хамгийн том Хельсинкийн их сургууль /38 мянган оюутантай/, т??нчлэн 64,128 оюутан (??ний 38,454 нь тус сургуульд суралцдаг) сурдаг олон тооны дээд боловсролын байгууллагууд байрладаг. Дунд боловсролын 190 сургууль байгаагаас 22 нь хувийн сургууль ажээ.
Хельсинки хотод Х?р?нгийн бирж 1912 онд байгуулагдан ?н??г х?ртэл ?йл ажиллагаагаа явуулж байна.
Хотын автобус
Хельсинки хотод олон улсын Хельсинки-Вантаа нисэх онгоцны буудал байдаг б?г??д Финландын дотоод нислэгийн 90 орчим хувь нь н??гдд?г байна.
Хотын метро нь 1982 оны 8 дугаар сарын 2-нд нээгдсэн. 2018 оны 10-р сарын эхээр метро нь 25 буудал, нэг шугамыг хоёр салбар болгон хуваасан замтай. Нийт урт нь 35 км, зорчигчдын урсгал жилд 62.9 сая х?н байна.
Хельсинки бол
Балтын тэнгис
дэх олон улсын зорчигч тээврийн томоохон далайн боомт юм. Усан онгоцны компаниуд Tallink Silja, Viking Line, Finnlines, Линда Лайн зэргээр Таллин,
Стокхольм
,
Росток
, Любек / Травемунде, Санкт-Петербург хотууд руу жилийн турш тогтмол усан аялал ?йлддэг.
2013 оны байдлаар Хельсинки нь 13 трамвай шугамтай (1, 1A, 3B, 3T, 4, 4T, 6, 6T, 7A, 7B, 8, 9, 10). Замуудын нийт урт нь 112 километр юм. Та тасалбарыг тасалбарын автомат машин, зогсоолын тоолуур (2019 оноос хойш), м?н HSL Mobileticket гар утасны програмаас худалдаж авах боломжтой. 2018 оны 2-р сараас эхлэн трамвайны жолооч нар тасалбар борлуулах боломжг?й болсон.
Хельсинки хотод трамвай, метроны хамт сайн х?гжс?н автобусны ?йлчилгээтэй. 100 гаруй автобусны чиглэл нь хотын хамгийн ойрын болон захын д??рг??дийг хамардаг байна.