Узбекч??д

Узбек ?ндэстэн
O?zbeklar, ?збеклар
	Узбек ?ндэстэн ; O?zbeklar, ?збеклар
Бичгийн нэр	ганц тоо ? узбек ( узб. o?zbek ) ; олон тоо ? узбек??д ; бусад хэлбэр ? ?збек, ?збек, ?збег
?н??гийн байдал
Нутаг орон	Дэлхий даяар ? 38 сая (тооцоо). ??нээс: ; Узбекистан ( БНУзбУ ) ? 23,929,309 ( 2013 ) ; Афганистан ( ИБНАУ ) ? 2,799,726 ( 2013 ) ; Тажик ( БНТажУ ) ? 1,210,236 ( 2013 ) ; Киргиз ( БНКирУ ) ? 980,000 ( 2010 ) ; Казахстан ( БНКазУ ) ? 490,000 ( 2010 ) ; Орос ( ОХУ ) ? 299,862 (2002) ; Туркменистан ( БНТуркмУ ) ? 260,000 (тооц.)
Хэл бичиг	т?р?лх узбек хэл , оршин байгаа улсын хэл
Ш?тлэг	олонх нь ислам шашны суннит дэгтэй
Т?р?л холбоо
Ойр т?р?л	эртний харлуг ба одооны уйгур ?ндэстэн
Хэл угсаа	т?рэг угсаатан (т?рэг т?рлийн хэлтэн)

Узбекч??д нь Дундад Азийн Узбекистан улсын ?ндсэн х?н ам б?г??д эргэн тойрны Афганистан , Тажикистан , Киргиз , Казахстан , Туркменистан улсад хэдэн бумаар оршин сууж байгаа т?рэг угсаатан буюу т?рэг т?рлийн хэлтэй ард т?мэн , 38 сая х?н амтай ?ндэстэн . Узбек??д XV зуунаас баттай тодорч ялгарсан.

Нэр [ засварлах | кодоор засварлах ]

≪Узбек (?збек, ?збек, ?збег)≫ гэсэн ?гийн баттай тайлбар байхг?й. З?чийн улсын 1313?1341 оны Узбек ханы нэрээс ??ссэн ??, ^[8] ?з (??рт??) - бек (эзэн) гэсэн т?рэг нийлэмж байсан уу гэх хоёр ?ндсэн таамаг байгаа.

?ндэс гарвал [ засварлах | кодоор засварлах ]

Шинжилгээ [ засварлах | кодоор засварлах ]

Узбек??д кавказ т?рхт?н болон монгол т?рхтний завсрын, холимог т?рхтэй байдаг. Узбек улсын баруун нутгаар монгол, т?в хэсгээр дунд азийн, з??н хэсгээр кавказ т?рх давамгайлжээ. Ямартай ч узбек??д уйгур , дунгантай ойр т?рлийнх гэсэн генийн судалгаа байна. ^[9]

Хэл бичиг [ засварлах | кодоор засварлах ]

Узбекч??д узбек хэлтэй . Узбек хэл алтай язгуурын т?рэг т?рлийн хэл юм. Т??н дотроо харлуг б?лэгт м?хс?н цагаадай хэл (узбек хэлний ?в?г), одооны уйгур хэлний хамтаар харьяалагддаг. Умард аялга, ?мн?д аялга, туркментэй ойр хорезм аялга, хасагтай ойр кыпчак аман аялга гэж ?ндсэн д?рв?н янзын яриатай. VII?X зуунд хамаарагдах т?рэг бичгийн дурсгалаас харлугийг тодорхойлсон. Тэр ?ед рун ?сэгтэй байв. IX зуунаас Дунд Азийн иран , т?рэг угсаатан даяараа ислам шашинтай болохын зэрэгцээ араб ?сгээр бичдэг болсон.

З?вл?лт Холбоот Улсад 1923 онд узбек цагаан толгойг хэл, авиа з?йтэй уялдуулан зассан ба 1928-1940 онд латин ?сэг, 1940 оноос кирилл ?сэг хэрэглэдэг болжээ. Б?гд Найрамдах Узбекистан Улс тусгаар тогтносны дараа 1992 онд цаашид латин ?сгээр бичиж байх шийдвэр гарч, 2005 оноос дунд сургуульд зааж эхлэв.

Харин Тажикистан, Киргизийн узбек??д кирилээр , Афганистаны узбек??д араб ?сгээр хэлээ тэмдэглэдэг.

Цахим холбоос [ засварлах | кодоор засварлах ]

Commons: Узбекч??д ? Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

The Ozbek ethnic minority

Эшлэл [ засварлах | кодоор засварлах ]

↑ "Population: 28,661,637 (July 2013 est.) [Uzbeks = 80%]" . Central Intelligence Agency (CIA) . The World Factbook . Archived from the original on 5 Нэгд?гээр сар 2019 . Retrieved 10 June 2013 .
↑ "Afghan Population: 31,108,077 (July 2013 est.) [Uzbeks = 9%]" . Central Intelligence Agency (CIA) . The World Factbook. Archived from the original on 7 Зургадугаар сар 2017 . Retrieved 10 June 2013 . {{ cite web }}: Check date values in: |archive-date= ( help )
↑ "Population: 7,910,041 (July 2013 est.) [Uzbeks = 15.3%]" . Central Intelligence Agency (CIA) . The World Factbook. Archived from the original on 12 Зургадугаар сар 2007 . Retrieved 10 June 2013 . {{ cite web }}: Check date values in: |archive-date= ( help )
↑ CIA World Factbook ? Kyrgyzstan ^{[
permanent dead link
]}
↑ "Ethnic groups in Kazakhstan, official estimation 2010-01-01 based on National Census 2009" . Archived from the original on 2010-02-08 . Retrieved 2012-10-12 .
↑ (Орос хэл) Russia Census 2002 ( Memento 6. Есд?гээр сар 2018 цахим архивт )
↑ "CIA World Factbook ? Turkmenistan" . Archived from the original on 2007-06-12 . Retrieved 2012-10-12 .
↑ Findley, Carter Vaughn (2005). The Turks in World History. Oxford University Press. p. 104.
↑ Tatjana Zerjal; et al. (2002). "A Genetic Landscape Reshaped by Recent Events: Y-Chromosomal Insights into Central Asia" . The American Journal of Human Genetics . 71 (3): 466?482. doi : 10.1086/342096 . PMC 419996 . PMID 12145751 . {{ cite journal }}: Explicit use of et al. in: |author= ( help )

[CIA-Uzbekistan-1] "Population: 28,661,637 (July 2013 est.) [Uzbeks = 80%]" . Central Intelligence Agency (CIA) . The World Factbook . Archived from the original on 5 Нэгд?гээр сар 2019 . Retrieved 10 June 2013 .

[CIA-Afghanistan-2] "Afghan Population: 31,108,077 (July 2013 est.) [Uzbeks = 9%]" . Central Intelligence Agency (CIA) . The World Factbook. Archived from the original on 7 Зургадугаар сар 2017 . Retrieved 10 June 2013 . {{ cite web }}: Check date values in: |archive-date= ( help )

[CIA-Tajikistan-3] "Population: 7,910,041 (July 2013 est.) [Uzbeks = 15.3%]" . Central Intelligence Agency (CIA) . The World Factbook. Archived from the original on 12 Зургадугаар сар 2007 . Retrieved 10 June 2013 . {{ cite web }}: Check date values in: |archive-date= ( help )

[4] CIA World Factbook ? Kyrgyzstan ^{[
permanent dead link
]}

[5] "Ethnic groups in Kazakhstan, official estimation 2010-01-01 based on National Census 2009" . Archived from the original on 2010-02-08 . Retrieved 2012-10-12 .

[Russia_Census_2002-6] (Орос хэл) Russia Census 2002 ( Memento 6. Есд?гээр сар 2018 цахим архивт )

[7] "CIA World Factbook ? Turkmenistan" . Archived from the original on 2007-06-12 . Retrieved 2012-10-12 .

[8] Findley, Carter Vaughn (2005). The Turks in World History. Oxford University Press. p. 104.

[9] Tatjana Zerjal; et al. (2002). "A Genetic Landscape Reshaped by Recent Events: Y-Chromosomal Insights into Central Asia" . The American Journal of Human Genetics . 71 (3): 466?482. doi : 10.1086/342096 . PMC 419996 . PMID 12145751 . {{ cite journal }}: Explicit use of et al. in: |author= ( help )

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]