Олон Улсын Атомын Энергийн Агентлаг
International Atomic Energy Agency
Agence internationale de l’energie atomique
Organismo Internacional de Energia Atomica
Международное агентство по атомной энергии
??????? ??????? ?????? ??????
??原子能机?
|
Байгууллагын далбаа
|
|
|
| Байгууллагын т?р?л
|
Бие даасан байгууллага
|
| Товчлол
|
IAEO, IAEA, AIEA
|
| Удирдлага
|
Аргентин
Рафаэл Гросси
(2019 оноос хойш)
|
| Байгуулагдсан
|
1957 оны 6 сарын 29
|
| Т?в байр
|
Вена
,
Австри
Австри
|
| www.iaea.org
|
Олон улсын атомын энергийн агентлаг
(товч. ОУАЭА, англ. International Atomic Energy Agency, товч. IAEA)) нь 1957 оны 12-р сарын 4-нд
Н?Б-
ын шийдвэрээр байгуулагдсан б?г??д ц?мийн салбарын хамтын ажиллагааны дэлхийн т?в-олон улсын Засгийн газрын байгууллага юм. ОУАЭА ц?мийн эрчим х?ч болон технологийг х?н т?р?лхтний сайн сайхны т?л?? энхийн ?йлсэд ашиглах зорилготой. Т?в байр нь Австрийн
Вена
хотод байралдаг.
Агентлагийн Д?рэмд т??ний ?йл ажиллагааны дор дурдсан ?ндсэн гурван чиглэлтэйг заасан байдаг. ??нд:
- 1. Ц?мийн материалыг энх тайвны зорилгоор ашиглаж байгааг шалгах зорилгоор хууль эрх з?йн гэрээний дагуу баталгааны хяналт явуулах;
- 2. Аюулгvй ажиллагааны норм, стандартыг тогтоох болон заавар, д?рэм боловсруулах, тэдгээрийг гиш??н орнуудад хэрэглэх ?йлчилгээ ?з??лэх;
- 3. Ц?мийн технологийг эр??л мэнд, х?нс, х?д?? аж ахуй, эрчим х?ч, байгаль орчин болон бусад салбарт хэрэглэхэд дэмжлэг ?з??лэх.
Агентлаг нь Удирдлагын, Баталгааны, Ц?мийн эрчим хvчний, Ц?мийн шинжлэх ухаан ба хэрэглээний, Техникийн хамтын ажиллагааны болон Ц?мийн аюулг?й байдлын гэсэн 6 газартай. Агентлаг 2021 оны байдлаар 173 гиш??нтэй, 90 гаруй орны 2200 орчим мэргэжилтэн, инженер техникийн болон захиргааны ажилтантай.
Агентлагийн Б?сийн алба Канадын
Торонто
, Японы
Токио
хотод болон харилцагч ажилтан нар АНУ-ын
Нью-Йорк,
Швейцари
Женев
хотод байрлаж ?йл ажиллагаагаа явуулдаг. Ц?мийн судалгааны лаборартори Австрийн
Зайберсдорф
хот болон
Монако
Улсад байдаг.
Агентлагийн 2009 оны т?с?в 296 сая евро, техникийн хамтын ажиллагааны фонд 82 сая ам.доллар байна.
Агентлагийн удирдах дээд байгууллага нь Удирдах з?вл?л болон Ер?нхий бага хурал юм. Удирдах З?вл?лд тус Агентлагийн 35 гиш??н орон тэдний 13 гиш??н орныг тус з?вл?л томилно, 22 гиш??н орныг Ер?нхий бага хурлаар сонгоно. Тус з?вл?л жил б?рийн 2,6, 9 сард Ер?нхий бага хурлын ?мн?, хойно болон 12 сард, б?гд 5 удаа хуралдана. Энэ з?вл?л тус Агентлагийн тайлан, х?т?лб?р болон т?свийг судалж, эдгээр асуудлаар Ер?нхий бага хуралд з?вл?мж гаргана.
Тус Агентлагийн Ер?нхий бага хурлын ээлжит чуулган жил б?рийн 9 д?гээр сарын 3 дахь долоо хоногт хуралддаг уламжлалтай. Тус чуулганаар гиш??н элс??лэх, техникийн хамтын ажиллагааны сангийн татвар, Агентлагийн ?мн?х оны ?йл ажиллагааны тайлан, Удирдах з?вл?лийн гиш??дийг сонгох, Агентлагийн т?свийн т?с?л зэрэг гол асуудлуудыг хэлэлцэнэ. Жил б?рийн ээлжит чуулганы ?еэр Агентлагийн бодлого болон х?т?лб?рт хамаарах асуудлаар ?рг?н х?рээтэй хэлэлц??лэг явагддаг ба Удирдах з?вл?л, тус Агентлагийн Ер?нхий захирал болон гиш??н орнуудын дэвш??лсэн асуудлуудыг хэлэлцдэг.
Агентлагийг Ер?нхий захирал, Агентлагийн дээр дурдсан 6 газрыг хариуцсан Ер?нхий захирлын орлогч нараас б?рдсэн баг удирддаг. Агентлагийн Ер?нхий захирлаар 1957-1960 онд
Стерлинг Коль
(АНУ), 1961-1980 онд
Сигвард Эклунд
(Швед), 1981-1996 онд
Ханс Бликс
(Швед), 1997-2009 онд
Мохамед Эль Барадей
(Египет), 2009-2019 онд
Амано Юкия
(Япон) нар ажиллаж байсан бол ?дг?? тус байгууллагыг 2019 оны 12 сарын 1-нд сонгогдсон, Аргентины иргэн
Рафаэл Гросси
удирдаж байна.
Олон улсын атомын энергийн агентлагийн хамт олон болон Агентлагийн Ер?нхий захирал, доктор Мохамед Эль Барадей 2005 оны
Нобелийн энхтайвны шагнал
х?ртсэн билээ.