Монгол-Оросын 1921 оны гэрээ

Монгол- Оросын хооронд найрсаг харилцаа тогтоох тухай ( Орос : Соглашения об установлении дружественных отношений между Россией и Монголией ), Монгол Улсын Ардын Засгийн газар, З?вл?лийн Засагт Орос Улсын Засгийн газар хоорондын 1921 оны 11-р сарын 5-ны ?дрийн Гэрээгээр тус хоёр улсын харилцааны эрх з?йн ?ндэс анх тавигдаж, дипломат харилцаатай болсон гэж хоёр тал ?здэг. Олон улсын эрхз?йд зааснаар тус улсын тусгаар тогтнолыг нэг бус хэд хэдэн тусгаар улс х?лээн з?вш??рс?н тохиолдолд тусгаар улс гэж ?знэ гэж заасан байдаг тул "дипломат харилцаа" гэхэд маргаантай байдаг. Энэ гэрээг “Монгол, Оросын хоорондохи найрамдлын барилдлагааг байгуулах тухай Монголын Ардын Засгийн Газар ба З?вл?лийн Засагт Орос Улсын Засгийн Газрын хэлэлцэн тогтоосон гэрээ бичиг” гэж албан ёсоор нэрлэдэг. Хоёр улс 1922 онд ЭСЯ-аа /Т?л??л?гчийн газар/ Улаанбаатар, Москвад харилцан нээсэн байна. ^[1]

Талуудын зорилго, хэрэгжсэн байдал [ засварлах | кодоор засварлах ]

Монгол Улсын 1911 онд тунхаглан зарласан тусгаар тогтнолыг батжуулсан нь 1921 оны Ардын хувьсгал чухал ??рэг г?йцэтгэж Монгол Улсыг т??хийн шинэ ?йл явцад т?р улсаа байгуулан, олон улсын харилцааны субъект болох н?хцлийг б?рд??лсэн юм. Монгол орны газар з?йн онцлог байршлын улмаас их г?рн??дийн манайхыг тойрсон улс т?р - стратегийн ашиг сонирхлын ?рс?лд??н идэвхжсэн т??хэн ээдрээтэй н?хц?лд Ардын засгийн газар ??рийн орны туурга тусгаар байдлыг бэхж??лэх, улс т?р, нийгмийн шинэ тогтолцооны ?ндсийг тавьж, ахиулахад чиглэсэн бодлого, идэвхтэй ?йл ажиллагааг явуулж байсны нэг нь “?ндэсний тусгаар тогтнолоо сэргээх зорилтыг хэрэгж??лэхийн т?л?? З?вл?лт Орос Улстай н?х?рл?х нь чухал” гэсэн шийдвэр байжээ. Энэ шийдвэрийн дагуу Монгол Улс 1921 оны 10 дугаар сард З?вл?лт Орос Улсад т?л??л?гч?? явуулан хэлэлцээ хийж 1921 оны 11 д?гээр сарын 5-ны ?д?р, тухайн ?еийн монголын цаг тооллоор олноо ?рг?гдс?ний 11 оны намрын адаг сар буюу 10 дахь сарын шинийн 6-ны ?д?р “Монгол, Оросын хооронд найрамдлын барилдлагааг байгуулах тухай Монголын Ардын Засгийн Газар ба З?вл?лийн Засагт Орос Улсын Засгийн Газрын хэлэлцэн тогтоосон гэрээ бичиг” буюу бидний одоогийн томьёоллоор бол Монгол Улс, Орос Улсын хооронд найрамдалт харилцаа тогтоох тухай хоёр улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-т гарын ?сэг зурсан юм. Монгол Улсаас гадаад улстай эрх тэгш зарчимд тулгуурлан байгуулсан анхны энэх?? хэлэлцээр нь хоёр талын харилцаа, хамтын ажиллагааны хамгийн эгзэгтэй ?еийн эрх з?йн чухал суурь баримт бичиг болсон б?г??д т??гээр б?рэн эрхт дипломат болон консулын т?л??л?гч?? харилцан солилцохоор тохирч, дипломат харилцаа тогтоосон нь хоёр улс бие биеийнхээ б?рэн эрхт байдлыг х?лээн з?вш??рс?н хэрэг гэж олонхи судлаачид ?здэг нь эрх з?йн б?рэн ?ндэслэлтэй д?гнэлт юм.

Гэрээ байгуулах ?йл явц [ засварлах | кодоор засварлах ]

1921 оны аравдугаар сарын с??лчээр Монгол Ардын Намын Т?в хорооны дарга б?г??д Сангийн сайд С. Данзан , Цэргийн яамны сайд Д. С?хбаатар , Гадаад яамны дэд сайд Б.Цэрэндорж тэрг??тэй Ардын Засгийн газрын т?л??л?гчид З?вл?лт Орос Улсад айлчлан найрамдлын хэлэлцээр хийжээ. Хэлэлцээрийн нэг чухал асуудал нь Монгол ардын Засгийн газар З?вл?лт Орос улсын засгийн газраас зээл авах явдал байсан юм. “Орос Монгол хоёрын хоорондох найрамдлын барилдлагааг бэхж??лэх тухай” хэлэлцээрийн нэмэлт Протоколд зээл олгох замаар санх??гийн тусламж ?з??лэх зарчмуудыг бататган тусгаж манайд сая м?нг?н рублийн тусламж олгохоор шийдвэрлэсэн билээ. Зээлийг 1922 оны 1 д?гээр сарын 1-ээс 4 жилийн хугацаатай олгох ба харин манай Засгийн газар “...зээлд??лсэн м?нгийг эрг??лэн т?л?х тухайд харъяат улсын амьдрал болох ?хэр мал, арьс шир, ??х тосны з?йлээр ...” т?л?х гэрээ хийжээ.

Хэлэлцээр байгуулагч 2 тал энэх?? нэмэлт Протоколоо нууц байхаар тохирсон аж. Ер нь З?вл?лт Оросын тал Монголд олгох зээлээ эдийн засгийн агуулга, ач холбогдлыг нь бус улс т?рийн талаас нь онцлон анхаардаг байжээ. Уулзалт болохоос 13 хоногийн ?мн? З?вл?лт Орос улсын Гадаад хэргийн Ардын комиссар Г.В.Чечеринээс В.И.Ленинд илгээсэн танилцуулгад “Найрамдалт Монгол Ардын хувьсгалт Засгийн газар бол бидний гарт байгаа маш том х?з?р м?н. Тус улсаар манай хилийн асар уудам зай халхлагдаж б?рэн аюулг?й байдалд байна. Иймд та энэ т?л??л?гчдийг х?лээн авахыг з?вш??р?х болов уу” гэж дурдсан байдаг. Энэ ?еэр Хаант Оросын ?ед авсан 5 сая рублийн зээлийн гэрээг х?чинг?й болгосон тухайгаа мэдэгдсэн нь буурай х?гжилтэй манай орны хувьд маш чухал завшаан байв. Энэ нь Монгол улсын т??хэнд их хэмжээний ?рийг тэглэсэн анхны тохиолдол байсан юм.

Гэрээний ?р д?н [ засварлах | кодоор засварлах ]

Хэлэлцээрийн дагуу хоёр улс дипломат харилцаа тогтоож, 1922 онд Нийслэл х?рээнд болон Москва хотод Т?л??л?гчийн газраа харилцан нээсэн нь шинэ Монгол Улсыг гадаад улс х?лээн з?вш??рс?н анхны ?йл хэрэг байсан б?г??д цаашид Монгол Улсын тусгаар тогтнолыг баталгаажуулах ?ндэс суурийг тавьснаараа т??хэн их ач холбогдолтой ?йл явдал болжээ.

Гэрээний т?сл??д [ засварлах | кодоор засварлах ]

Монголын талын Гэрээний т?сл??д [ засварлах | кодоор засварлах ]

Оросын талын Гэрээний т?сл??д [ засварлах | кодоор засварлах ]

Монгол Орос улсын гэрээ (Батламжилсан эх) [ засварлах | кодоор засварлах ]

Монгол Орос улсын гэрээ (Батламжилсан эх-Монгол хэлээр) [ засварлах | кодоор засварлах ]

^{[зураг 1]}

Монгол Орос улсын гэрээ (Батламжилсан эх-Орос хэлээр) [ засварлах | кодоор засварлах ]

Соглашение между РСФСР и Монголией об установлении дружественных отношений.

(Ср. Сборн. действ. дог., соглаш. и конв., заключ. с иностр. госуд. Выпуск I. Действ. догов., согл. и конв., вступившие в силу до 1 янв. 1924 г. (изд. Нар. Ком. Ин. Дел. Москва 1924), № 18, стр. 114?116.)

(Москва 5/XI 1921 г.).

Ст. 1. Прав. РСФСР признает единственным законным прав-м Монг. народное правительство Монголии.

Ст. 2. Нар. прав. Монг. признает единственной законной властью России прав-о РСФСР.

Ст. 3. Обе договар. стор. взаимно обязуются:

1. Не допускать на своей территории образования или пребывания правительств, организаций, групп или отдельных лиц, ставящих своей целью борьбу против другой стороны или свержение ее прав-а или прав-в союзных с ней государств, а также не допускать на своей территории мобилизацию или добровольную вербовку как своих граждан, так и граждан иных государств в ряды армий, враждебных другой из сторон.

2. Воспретить, приняв все меры недопущения, ввозить в пункты своей территории и на территории союзных с ними государств или провозить через них оружие, принадлежащее или предназначенное каким-либо организациям, борющимся прямо или косвенно против одной из сторон, и могущее быть использованным для этой борьбы.

Ст. 4. Прав. РСФСР посылает своего полном. представителя в столицу Монголии и своих консулов в города Кобдо, Улясутай и Алтан-Булак и др. по соглашению с нар. прав. Монголии.

Ст. 5. Нар. прав. Монголии посылает своего полном. предст. в столицу РСФСР, а также своих консулов в пограничные округа России, по соглашению с прав. РСФСР.

Ст. 6. Государственная граница между Россией и Монголией имеет быть установлена специальной комиссией, образованной на основании особого соглашения между прав. РСФСР и нар. прав. Монголии, имеющего последовать в возможно ближайшем времени.

Ст. 7. Граждане каждой из догов. стор., пребывающие на территории другой стороны, пользуются правами и несут обязанности наравне с пребывающими там гражданами наиболее благоприятствуемой страны.

Ст. 8. Судебная власть каждой из дог. стор. будет распространяться как в делах гражданских, так и уголовных, на находящихся на ее территории граждан другой дог. стор., причем стороны, руководствуясь высокими принципами цивилизации и гуманности, отвергают применение судебными, следственными и иными своими органами каких-либо карательных или следственных мер, причиняющих физическое страдание или унижающих нравственное состояние человека. Обе стороны вместе с тем признают, что в случае предоставления одной из сторон гражданам какой-либо третьей страны особых льгот и преимуществ в области уголовной юрисдикции, [204] судебного разбирательства и исполнения судебных решений, эти льготы и преимущества автоматически распространяются и на граждан другой дог. стор.

Ст. 9. Граждане обоих догов. стор. при ввозе и вывозе из пределов другой страны товаров, предназначенных для торговли, уплачивают установленные узаконениями страны пошлины с тем, что таковые не должны превышать пошлин, взимаемых за ввоз и вывоз тех же товаров с граждан наиболее благоприятствуемой страны.

Ст. 10. (О передаче Монголии русск. телеграфных контор и оборудования в виду организации Монголией почтово-телеграфн. дела).

Ст. 11. (Об особом соглаш. по вопросу о почтово-тел. сношениях между Россией и Монголией).

Ст. 12. Нар. прав. Монголии заявляет о признании за росс. гражданами, владеющими в Монголии участками земли или постройками, тех же прав владения, аренды, занятия участков под постройки и применения тех же способов взыскания налогов, арендной платы и иных платежей в тех же размерах, какие признаны и применяются или будут признаны и применяться в отношении граждан наиболее благоприятствуемого государства.