Машин (англиар machine , латинаар machina багаж, хэрэгсэл эсвэл зохиомол т?х??р?мж) гэдэг нь х?тл?х системийн туслалцаатай х?дл?х эд ангийг зохиомол т?х??р?мж буюу машин гэнэ.“ ^{[1] [2]} Машин нь ихэвчлэн техникийн ажлын хэрэгсэл болгон хэрэглэх ба ялангуяа механикаар н?л??л?х ??днээс хэрэглэдэг. ?нг?рс?н зуунд машин техникт энерги болон материалын урсгалыг чухалчлан ?здэг байсан бол орчин ?еийн машин техникийг мэдээллийн технологи т??ний оролцоог?йгээр т?с??л?хийн аргаг?й болсон ба бараг б?х т?рлийн машин техникт т??ний г?йцэтгэх ??рэг нэмэгдсэн байна ( автоматжуулалт ). Машин техникийн нээлт болон т??нийг ашиглах нь х?ний х?д?лм?рийг х?нг?вчл?х, ??рийнх?? чадлыг тодорхой хэмжээгээр нэмэгд??лэx, цаг хугацаа хэмнэх, ижил б?тээгдх??нийг олноор ?йлдвэрлэх эсвэл гараар хийх боломжг?й нарийн ажиллагаа шаардсан б?тээгдх??н ?йлдвэрлэх зэрэгт оршино. Орчин ?еийн машин техникийг аюултай ажлын байр, биеийн х?ч болон оюуны чадвар шаардсан хэсэгт ихээр ашигладаг. Машин б?хэн хэрэглээнээсээ шалтгаалан ??рийн гэсэн ?в?рм?ц тусгай хийцтэй байдаг. Машины б?рэлдх??н хэсэгт их хэмжээгээр тодорхой стандарт функц б?хий (жишээ нь бэхлэх буюу тогтоох зориулалт б?хий) жижиг машины эд хэсэг байх ба ??нийг нэгдсэн техникийн стандартын дагуу байнга их хэмжээгээр ?йлдвэрлэдэг. Бэхлэн тогтоох машины эд ангид жишээлбэл эрэг , шураг , боолт зэрэг орох ба харин х?д?лг??нтэй машины эд хэсэгт араа болон х?ших эд ангиуд орно.

Тодорхойлолт [ засварлах | кодоор засварлах ]

Т??х [ засварлах | кодоор засварлах ]

Машин бол х?ний б?тээсэн б?тээгдх??н. МЭ-ий эхэн ?ед т??нийг х?ний х?д?лм?рийг х?нг?вчл?х техник гэхээсээ ил?? ид шидтэй холбон тайлбарладаг байв. С??лд 14-р зуунаас эхлэн механизмын талаарx анхны нарийвчилсан т?с?л тооцоо бий болсон. Механизм гэдэг нь олон эд ангийг хооронд нь тодорхой системийн дагуу холбон нэг эд ангийн нэгдэл болох ба энэ нэгдлийн аль нэг эд ангийн х?д?лг??н ??р эд ангийг х?чээр х?д?лг??нд оруулдаг. Тиймээс энэ нь ?ндсэндээ х?д?лг??нт эд ангиудын нэгдэл б?г??д аппарат болон багаж хэрэгсэлийг бодвол харьцангуй нарийн т?в?гтэй хийцтэй байна. Тухайн ?ед механизм бол ?ндсэндээ ажил байсан ба энэ ажил нь тодорхой х?тл??рийн хэлбэртэйгээр х?чийг дамжуулах ??рэгтэй. Хамгийн нарийн хийцтэй механизмд Grande Komplikation буюу механик-автомат цагнууд ордог байв. ??ний тод жишээнд тэнгэрийн од эрхэсийн х?д?лг??нийг д?рсэлсэн загварууд орно.

М?н тухайн ?ед инженерийн шинжлэх ухааныг урлаг хэмээн нэрлэдэг байсан ба ??ний баталгаа нь 19-р зуунд уул уурхайд морины х?чээр ус татах зориулалттай машиныг уурхайн х?ний урлаг гэж нэрлэж байснаар илэрнэ.

Механикийн ?ндэс: энгийн машин болон автомат [ засварлах | кодоор засварлах ]

Сонгодог механик нь шинжлэх ухааны салбар болон х?гжс?н??р механик системийг б?рэлд??лж байгаа ?ндсэн эд ангийг хайж эхэлсэн ба ??нийгээ атомын загвартай адилтган ??нээс цааш задрахг?й эд ангийг машины нэгж эд анги гэж нэрлэх утга санааг эртний грекийн инженер ( Аристотель ) гаргаж ирсэн. Эндээс энгийн машины тодорхойлолтууд гарсан ба ??нд татах олс , штанг/саваа хэлбэрийн т?м?р, эргэвч, х?ш??рэг болон налуу хавтгай орно.

Хийцийн хувьд энгийн болон маш нарийн хийцтэй механизмууд инженерийн салбарт элбэг байдаг. Тиймээс машин гэдэг нэршилийн дор хамгийн энгийн хийцтэй гар багажнаас эхлээд хоорондоо х?д?лг??н б?хий эд ангиар (механизм) холбогдон км х?ртэл сунасан том ?йлдвэрийн тоног т?х??р?мж??д ч орно.

Техникийн хэрэглээнд зориулсан машинууд ихэнх дээ х?тл?гчтэй (жишээ нь мотор ) байх б?г??д энэ нь их болон бага хэмжээгээр тасралтг?й энерги нийл??лж байдаг. Энэ энергээр ажилладаг машиныг ажлын машин гэж нэрлэдэг. Т?р?л б?рийн энергийн хэлбэрийг ихэнх тохиолдолд эргэх х?д?лг??ний энерги болгон хувиргадаг мотор болон бусад машиныг х?чний машин гэж нэрлэдэг.

Машин нь тасралтг?й ажиллах х?тл?гчтэй б?г??д хэсэгчлэн хувааж болох тодорхой ажлын процессыг дахин давтан г?йцэтгэж байгаа учир автоматтай утга ижил болно. Автомат нь х?н эсвэл амьтаны (урьдчилан тооцох боломжг?й) ?йлдлийг т?л?вл?ж болох ?йл ажиллагаа (алгоритм) болгон ??рчилд?г ^[3] . Автомат гэдэг ?г нь ( грек.: α?τ?ματο?-автоматос "-??рийн х?сэл тэм??лэлээр х?дл?х") анх жижиг тэргэнцэр дээр угсарсан тоглоомон х?нээс гаралтай б?г??д байгалийн зайлшг?й дараалах хуулийг механикаар тайлбарлах гэсэн оролдлого хэмээн ?здэг.

?йлдвэржилтийн ?еийн тодорхойлолт [ засварлах | кодоор засварлах ]

19-р зуунд:

Эсэрг??цэх чадвар б?хий биетийн холбоос хоорондоо холбогдохдоо механикийн х?чний хуулийн дагуу тодорхой х?д?лг??н??р нэг нэгэндээ н?л??л?х (Reuleaux).
Биетийн хоорондын холболт нэг нэгийнхээ х?д?лг??нийг хорих биш харин тухайн машины ??ргээс хамааран хэрэгг?й эсвэл саад болж буй х?д?лг??нийг хязгаарлах буюу з?вх?н хэрэгтэй х?д?лг??н хийх холболтууд байх. ^[4]

20-р зуунд:

• Аппарат, т?х??р?мж, багаж хэрэгсэл, хяналтын т?х??р?мж, ?йлдвэрийн тоног т?х??р?мж гэх мэтээр стандартчилсан ялгаа:
• Аппарат нь бодис буюу материйг хувиргагч техникийн д?рс??д,
• Т?х??р?мж дохиог хувиргагч техникийн д?рс??д
• Багаж хэрэгсэл нь м?н л т?х??р?мжид орох б?г??д ялгаа нь бие даан ажилладагг?й (х?ний оролцоог?й)
• Xяналтын т?х??р?мж??д нь ажил хувиргахад биш харин заах буюу хянах ??рэгтэй
• ?йлдвэрийн тоног т?х??р?мж нь машин, аппарат, т?х??р?мж, багаж хэрэгсэл, хяналтын т?х??р?мж??дийг багтаасан цогц систем

М?н ?зэх [ засварлах | кодоор засварлах ]

• Портал:Механик инженер

Ном з?й [ засварлах | кодоор засварлах ]

• ?зэсгэлэнд зориулсан каталог: Maschinenphantasien - zur Kulturgeschichte des Mensch-Maschinen-Verhaltnisses . Technische Sammlungen der Stadt Dresden vom 11. Julibis 24. September 1994
• Sybille Kramer: Symbolische Maschinen. Die Idee der Formalisierung in geschichtlichem Abriss . Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1988, ISBN 3-534-03207-1
• Hans-Dieter Bahr: Uber den Umgang mit Maschinen . Konkursbuchverlag, Tubingen 1983, ISBN 3-88769-011-7
• Martin Burckhardt: Vom Geist der Maschine. Eine Geschichte kultureller Umbruche . Campus Verlag, Frankfurt/M./New York 1999, ISBN 3-593-36275-9
• Jurgen Dahl (Hrsg.): Jugend der Maschinen. Bilder aus der Enzyklopadie von Diderot und d’Alembert (1751?1772) . Ebenhausen b. Munchen 1965, o.ISBN (Aufnahmen der Abbildungen: Bayerische Staatsbibliothek Munchen)
• Marshall McLuhan: Die mechanische Braut - Volkskultur des industriellen Menschen . Verlag der Kunst, Amsterdam 1996, ISBN 90-5705-021-8
• Werner Stein: Kulturfahrplan . F.A. Herbig, Munchen/Berlin/Wien 1974
• Karl v. Meyenn (Hrsg.): Triumph und Krise der Mechanik . Piper Verlag, Munchen/Zurich 1990
• Sigvard Strandh: Die Maschine, Geschichte ? Elemente ? Funktion . Herder, Freiburg im Breisgau 1980, ISBN 3-451-18873-2
• Thomas Klindt, Thomas Kraus, Dirk von Locquenghien, Hans-J. Ostermann: Die neue Maschinenrichtlinie 2006 . Beuth Verlag, Berlin, ISBN 978-3-410-16518-7

Цахим холбоос [ засварлах | кодоор засварлах ]

  Commons: Машин  ? Викимедиа дуу д?рсний сан

Эшлэл [ засварлах | кодоор засварлах ]

1. ↑ Kluge 1999 S. 542
2. ↑ "μηχαν?" (von "μ?χο?" ?Mittel, Hilfsmittel, Ausweg“), Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon (Perseus Digital Library)
3. ↑ Sybille Kramer: Symbolische Maschinen. Die Idee der Formalisierung in geschichtlichem Abriss . Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1988, ISBN 3-534-03207-1
4. ↑ Meyers Konversations-Lexikon 1885-1890