Б?гд Найрамдах Мали Улс Mali ka Fasojamana   ( Бамбара ) Republik bu Maali   ( Фула ) ??????? ???? (Жумхурият Мали)   ( Хассания ) Mali T?g?badugu   ( Сонинке ) Republique du Mali   ( Франц )
Т?рийн далбаа С?лд
Уриа:  "Un peuple, un but, une foi"   (Франц) "Нэг ард т?мэн, нэг зорилго, нэг итгэл найдвар"
Т?рийн дуулал:   " Le Mali "   (Франц)
Мали улсын байршил (ногоон)
Нийслэл ба томоохон хот	Бамако 12°39′N 8°0′W  /  12.650°N 8.000°W  / 12.650; -8.000
Албан ёсны хэл	Бамбара , Бобо , Бозо , Догон , Фула хэл , Хассания , Кассонке , Манинка , Минянка , Сенуфо , Сонгай , Сонинке , Тамашек , Тауллеммет
Хэлн??д	Малийн хэлн??д
Угсаатны б?лг??д	33.3% Бамбара 13.3% Фула 9.6% Сонинке 9.6% Сенуфо / Бва 8.8% Малинке 8.7% Догончууд 5.9% Сонхай 3.5% Туарег 2.1% Бобо 4.5% Бусад [1]
Шашин (2021) [2]	95% Ислам 5% Бусад
Ард т?мний нэршил	Маличууд?
Т?р засаг	Нэгдмэл ер?нхийл?гчийн б?гд найрамдах улс ( цэргийн хунт ) [3]
?  Ер?нхийл?гч	Ассими Гоита (т?р)
?  Ер?нхий сайд	Шогель Кокалла Маига (т?р)
Хууль тогтоох байгууллага	?ндэсний Хурал
??сгэн байгуулалт
?  Б?гд Найрамдах Судан Улс байгуулагдав	11 сарын 24, 1958
?  Сенегалтай нэгдэж Малийн Холбоог байгуулав	4 сарын 4, 1959
? Францаас тусгаар тогтнов	6 сарын 20, 1960
? Малийн Холбоо задрав	8 сарын 20, 1960
? Б?гд Найрамдах Мали Улсыг тунхаглав	9 сарын 22, 1960
Газар нутаг
? Нийт	1,240,192 км 2 ( 23 )
? Усны эзлэх талбай (%)	1.6
Х?н ам
? 2023 тооцоо	21,359,722 [4] ( 61 )
? Нягтаршил	11.7/км 2 ( 215 )
ДНБ   ( ХАЧТ )	2022 тооцоо
? Нийт	▲ $56.05 тэрбум [5] ( 115 )
? Нэг х?нд ноогдох	▲ $2,609 [5] ( 174 )
ДНБ   (нэрлэсэн)	2022 тооцоо
? Нийт	▲ $18.4 тэрбум [5] ( 123 )
? Нэг х?нд ноогдох	▲ $858 [5] ( 175 )
ОТББИ   (2010)	33.0 [6] дундаж
ХХИ   (2021)	▲  0.428 [7] бага  ·  186
М?нг?ний нэгж	Баруун Африкийн франк (XOF)
Цагийн б?с	UTC ( ГДЦ )
Огнооны формат	??/сс/жжжж
Жолооны тал	баруун [8]
Утасны томьёо	+223
Домэйн нэр	.ml

Б?гд Найрамдах Мали Улс ( Франц : Republique du Mali ; бамана Mali ka Fasojamana ) ? ?рн?д Африкт орших улс . Далайд гарцг?й энэ орон баруун талаараа Сенегал , хойд талаараа Мавритан , Алжир , з??н талаараа Нигер , урд талаараа Буркина Фасо , Кот-д'Ивуар , Гвиней гэх долоон улстай газраар хил залгадаг.

1,240,000 км² ( дэлхийн 24-р том орон ) талбайт уудам нутагтай энэ оронд 14.5 сая х?н амьдардаг. Нийслэл нь Бамако . Нутгийн з??н хойд хэсгээр Сахарын ц?л , баруун урд хэсгээр хээр тал ?ргэлжилнэ. Дийлэнх х?н ард нутгийн урд биеээр Нигер , Сенегал хоёр м?рний сав газраар суурьшдаг. Ард т?мний 35% Бамана ястан бусад хувь нь ??р олон ястан, омгоос б?рдэнэ. Х?н амын 90% нь Лалын шашинтан .11 д?гээр зуунаас дэлгэрсэн. /Сунит урсгал/

Т??х [ засварлах | кодоор засварлах ]

Эрт дээр 11-12 дугаар зуунаас Мали улсын нутаг дэвсгэрт Гана, Сонгхай, Мали зэрэг Баруун Африкийн олон жижиг хаант улсууд оршин тогтнож байсан б?г??д одоогийн Мали тэд нараас нэрээ авчээ.

Францчууд 1880 оны орчим Малид иржээ. Тэд Малиг ??рийн колони болгох гэж их хичээсэн юм. Орон нутгийнханы эсэрг??цэл 1898 онд Малинка цэрэг Самори Туре долоон жилийн дайны дараа ялагдсанаар дуусав. Мали нь Францын Судан нэртэй Францын Баруун Африк ийн нэг хэсэг болжээ.

1958 онд тус улс бие даасан байдалтай болж, /Communaute francaise/ -д элсэв. Автономит улсын хувьд тус улсыг Б?гд Найрамдах Судан гэж нэрлэх болсон. 1959 оны 1 д?гээр сард тэрээр Сенегал-тай нэгдэж Мали улсын холбоог байгуулав. Францын Судан, Сенегал улсуудаас б?рдсэн Мали Улсын Холбоо 1960 оны 6 дугаар сарын 20 -нд тусгаар тогтносон боловч 1960 оны 8 дугаар сарын 20 -нд Мали тусдаа улс болж тус Холбоо задарчээ. М?н оны 9 д?гээрр сарын 22-нд тус улс м?н Францын нийгэмлэгээс гарч, нэрээ албан ёсоор Б?гд Найрамдах Мали Улс болгон ??рчилжээ.

1961 онд Модибо Кейта тусгаар тогтносон Малигийн анхны ер?нхийл?гч болов. 1968 онд цэргийн эргэлт болж, ??ний ?р д?нд Кейтаг генерал Мусса Траоре т?лхэн унагаж, анхны Ер?нхийл?гч нь ?лдсэн амьдралаа шоронд ?нг?р??жээ. 1979 онд Траоре нь Мали Ард т?мний Ардчилсан Холбоо намыг тус улсын цорын ганц хууль ёсны нам болгосон юм.

1991 онд тус улсад эдийн засгийн хямрал болж ?ймээн дэгдэж эхэлсэн байна.

Траоре-д 1993, 1999 онд хоёр удаа цаазаар авах ял оноосон боловч ялыг б?х насаар нь хорих ялаар сольжээ. Т??нийг засгийн эрхээс зайлуулсны дараа Мали-д олон намын ардчилал тогтолцоо бий болсон. Тус улсын одоогийн шинэ ?ндсэн хуулийг 1992 оны 1 д?гээр сарын 12-нд баталсан ажээ.

Лалын хэт даврагсад ?ймээн дэгдээж Мали-гийн Засгийн газрын х?сэлтээр Франц 2013 оны 1 д?гээр сард цэргийн ажиллагаа эхл??лж францчууд болон исламистуудын хооронд урт удаан дайн эхэлсэн. 1 д?гээр сарын эцэс гэхэд Франц, Африкийн цэрг??д босогчдоос олон хотыг эзлэн авав. Франц х?чээ аажмаар бууруулж, хариуцлагыг Н?Б болон Африкийн бусад орнуудад шилж??лж эхэлсэн. ??ний зэрэгцээ Европын холбоо Мали улсын армийг сургахад туслалцаа ?з??лж байсан.

Нийгэм улс т?р [ засварлах | кодоор засварлах ]

1992 оны Мали улсын ?ндсэн хуульд заасны дагуу т?рийн тэрг??н, зэвсэгт х?чний ер?нхий командлагч бол ер?нхийл?гч б?г??д б?х нийтийн шууд сонгох эрхээр таван жилийн хугацаатай сонгогддог. Ер?нхийл?гч албан тушаалаа дараалан хоёроос ил??г?й удаа хашиж болно. 21 -гээс дээш насны б?х х?м??с санал ?г?х эрхтэй.

Эмэгтэйч??д 1956 оноос хойш санал ?г?х эрхтэй болсон. Мали бол "Африкийн Эв нэгдлийн байгууллагын" анхны гиш??дийн нэг байсан (1963 оны 5 -р сарын 25) б?г??д одоо т??ний залгамжлагч "Африкийн холбоо"-ны гиш??н болжээ.

Мали улсын албан ёсны хэл бол франц хэл б?г??д ??нийг захиргаа, сургууль, тус улсын угсаатны б?лг??дийн хоорондын холбоо барих хэрэгсэл болгон ашигладаг. Оршин суугчдын ихэнх нь Барбара хэлээр ярьдаг. ??нийг м?н захиргаа, хэвлэл мэдээллийн хэл болгон ашигладаг. Бамбараг Малигийн х?н амын 80 орчим хувь нь ойлгодог байна. Х?н амын 15 -аас дээс насны иргэдийн 28% бичиг ?сэгтэй ажээ.

Тус улс 1960 оны 9 д?гээр сарын 28 -нд Н?Б -ын гиш??н болсон.

Зургийн цомог [ засварлах | кодоор засварлах ]

• 
  Хомбори тосгоны зам дагуу нутаг
• 
  Хиймэл дагуулахаас харагдаж буй Мали
• 
  Бозо яс угсааны охин

Эх ??свэр [ засварлах | кодоор засварлах ]