Квант механик

Квант механик (КМ, м?н квант физик, квант онол) бол микроскопоор харагдах т?дий ?ч??хэн хэсэгт ?рн?ж буй Планкийн тогтмолын хэмжээний физикийн ?зэгдлийг судалдаг физикийн салбар шинжлэх ухаан юм. Квант механик нь атом болон дэд атомын хэмжээний мужид сонгодог механикийн онолоос хазайдаг байна. Квант механик нь ?ч??хэн жижиг эгэл хэсг??д ба цацраг долгионуудын т?л?в байдал м?н энерги ба материйн харилцан уялдаа холбооны талаарх математик тодорхойлолтыг гаргаж ирдэг. Квант механик Квант орны онолын харьцангуйн хязгаарг?й хэлбэр юм. Квант орны онол нь Квант механик болон Харьцангуйн онол хоёрыг нэгтгэснээр бий болон х?гжжээ.

Квант механикийн шинэ санаагаар зарим ?йл явц энгийн н?дээр ажиглаж болохоор ба гэхдээ з?вх?н энерги болон температурын онцгой (маш ?нд?р ба маш бага) утгуудад ажиглагдах юм. Квант механик гэдэг нэр нь зарим физик тоо хэмжээс??д (Латинаар quanta) з?вх?н дангаараа тогтмол биш байдлаар хамааралг?й ??рчл?гд?ж байхыг ажиглаж судалснаар гарч ирсэн. Жишээлбэл, атом болон тоон хэлбэрт шилж??лсэн молекулын электрон х?рээний ?нц?г хурд. Квант механикт долгион нь энерги болон матер гэсэн хоёрдмол шинжтэй байх ба тодорхойг?й байдлын зарчим нь фотон, электрон болон бусад атомын хэмжээний объектын т?л?в байдлыг тодорхойлох боломж олгодог.

Квант механикийн математик томъёололууд нь хийсвэр байдаг. Математик томъёолол буюу долгионы функц нь б??мийн байрлалын магадлалын далайц, импульс ба бусад физик шинж чанартай холбоотой мэдээллийг ?гд?г. Ихэвчлэн долгионы функцтэй холбоотой байдаг математик тэмдэглэгээ болох бра-кет-ийг ойлгоход компекс хувьсагчын функцын онол болон шугаман алгебрын мэдлэг хэрэгтэй. Квантын гармоник осцилотар нь объектын долгионы функцыг боловсруулах ба математик нь дуу авианы эсэрг??цлийг тайлбарладаг. Квант механикийн олон гаргалгаа нь сонгодог механикийн томъёололтой тэр б?р тохирдогг?й байна. Тухайлбал, квант механик загварт огт энерги ?г?й муж гэж байхг?й ба системийн з?вш??р?гдс?н хамгийн бага энергийн муж гэж байдаг гэдэг нь сонгодог механикийн кинетик энерги нь тэгтэй тэнц?? байгаа бие тайван байдалд байна гэдэгтэй з?рчилдд?г. Сонгодог статикийн ?л ??рчл?гд?х тэг мужийн оронд квант механикийн Жон Вийлерийн эмх замбарааг?йн зарчмыг х?лээн з?вш??р?х болсон байна.

Квант механикийн эхний загваруудыг 20-р зууны эхний арван жил??дэд томъёолсон байна. Зэрэг шахуу дэвш??лсэн Атомын онол болон гэрлийн б??мл?г чанарын онолууд шинжлэх ухааны баримтаар батлагдаж эхэлж байсан ба эдгээр нь тус тусдаа квантын онолын матер болон цахилгаан соронзон долгион цацралтын талаарх д?р зургийг гаргаж ирсэн. Эхэн ?еийн квантын онолыг 1920-оод оны дундуур Вернер Хайзенберг, Макс Борн, матриц механикийг б?тээсэн Паскуал Жордан, Луи де Брогли, Эрвин Шр?дингер (Механик долгион), Вольфганг Паули, Сатендра Нэт Бозе (дэд атомын тоон ?з??лэлт) зэрэг эрдэмтэд дахин тооцоолов. М?н Нильс Борын Копенхагены тайлбар нийтэд х?лээн з?вш??р?гджээ. 1930 онд Дэвид Хильберт, Пол Дирак, Жон фон Нойманн нар квант механикт хэмжилтийг ил?? нарийн тэмдэглэх, бодит байдлын талаарх бидний статикийн мэдлэг, ажиглагчийн ??ргийн талаарх г?н ухааны эргэц??лэл зэрэг ажлуудаараа квант механикийг улам нэгдмэл тодорхой хэлбэрт оруулан томъёолсон байна. Квант механик 20-р зуунд физик болон мэргэжлийн б?хий л салбарууд руу салааалан, квант хими, квант электроник, квант оптик, м?н квант мэдээллийн шинжлэх ухаан гэх мэт дэд салбаруудад хуваагдан ил?? х?гжжээ.