Дорнод
(
монгол бичгээр
????????
?
дорунаду
) ?
Монгол Улсын
аймаг
.
Дорнод аймаг 1931 онд байгуулагджээ. 1941 оноос
Хорлоогийн Чойбалсангийн
алдраар "Чойбалсан аймаг" гэж нэрлэгдэж байгаад 1963 оноос эргэн "Дорнод" хэмээн нэрлэгдэх болжээ. Газар нутгийн хэмжээ - 123,597 км². Х?н амын тоо - 74,200 (2007 оны эцсийн байдлаар). Засаг захиргааны т?в -
Чойбалсан хот
. Аймгийн нутаг засаг захиргааны хувьд 14
суманд
хуваагддаг.
Дорнод аймаг
Монгол Улсын
хамгийн
з??н
талд оршдог. Хэрэглээний б?счлэлээр
з??н б?ст
хамаарна. Умард талаараа
ОХУ
(
?в?р Байгалын хязгаар
), дорнод талаараа
БНХАУ
(
?М?ЗО
-ы
Х?л?нбуйр
,
Хянган
,
Шилийн гол
) гэх хоёр улстай хил залгана. Улс дотор
С?хбаатар
,
Хэнтий
хоёр аймагтай хаяална. Тэгш тал газар зонхилно. Тус аймгийн нутагт байх
Х?х нуурын хотгор
(д.т.д. 560 метр) Монгол орны хамгийн нам дор газар гэгддэг.
Дунд палеозой
,
Юра
,
Цэрдийн галавын
чулуулаг болон д?р?вд?гчийн
неогены хурдас
их тархжээ.
Хэрлэн
,
Онон
,
Улз
,
Халх
зэрэг гол урсаж,
Буйр
,
Х?х
,
Галуут
,
Яхь
зэрэг нуур долгиотдог.
Цагаан х?ндийн
,
Утаатминч??р
,
Эрээн
,
Цагаанчулуут
,
Дайхар
зэрэг рашаан бий.
Дорнод аймгийн нутаг засаг захиргааны хувьд дээд т?вшинд 14
сум
, дэд т?вшинд 63
багт
хуваагддаг. Дорнод аймгийн х?н амын тоо 2000 онд 75,373 байсан бол 2010 оны тооллогоор нийт х?н ам 69,552 болж буурчээ.
[2]
??н дотор
МУ
-д оршин суугаа МУ-ын харьяат иргэн 68589, МУ-д оршин суугаа гадаадын харьяат болон харьяалалг?й х?н ам 284, гадаадад суугаа Дорнод аймаг, МУ-ын харьяат иргэн 679 б?ртгэгджээ.
[3]
Сумдын газар нутаг, х?н ам, нягтрал
Сумын нэр
|
Х?н ам
(2009)
[4]
|
Суурин
х?н ам
(2010)
[5]
|
Х?н ам
(2022)
[6]
|
Нутаг дэвсгэр (км²)
[7]
|
Нягтрал
(х?н/км²)
|
Баяндун
|
2,936
|
2,797
|
3,163
|
6,235
|
0.45
|
Баянт?мэн
|
2,006
|
1,872
|
2,948
|
8,321
|
0.22
|
Баян-Уул
|
4,451
|
3,816
|
4,800
|
5,623
|
0.68
|
Булган
|
1,775
|
1,749
|
2,146
|
7,111
|
0.25
|
Гурванзагал
|
1,388
|
1,030
|
1,558
|
5,252
|
0.20
|
Дашбалбар
|
3,246
|
3,178
|
3,644
|
8,713
|
0.36
|
Матад
|
2,526
|
2,476
|
3,120
|
22,831
|
0.11
|
Сэргэлэн
|
2,198
|
1,559
|
2,064
|
4,169
|
0.37
|
Халхгол
|
3,203
|
2,997
|
3,454
|
28,093
|
0.11
|
Х?л?нбуйр
|
1,776
|
1,464
|
1,957
|
3,773
|
0.39
|
Хэрлэн*
|
40,439
|
38,535
|
47,270
|
281
|
137.14
|
Цагаан-Овоо
|
3,696
|
3,080
|
3,916
|
6,502
|
0.47
|
Чойбалсан
|
2,691
|
2,501
|
2,700
|
10,152
|
0.25
|
Чулуунхороот
|
1,609
|
1,533
|
1,910
|
6,539
|
0.23
|
Аймгийн д?н
|
73,940
|
68,589
|
84,650
|
123,597
|
0.55
|
- *
- Аймгийн т?в
Чойбалсан хот
багтана.
Аймгийн нутгийн ихэнхээр хээрийн х?рэн х?рс голлох б?г??д хойд ба б?р з??н ?мн?д захаар нь нугын
х?рэн х?рс
тархжээ. Хээрийн ?всл?г ургамал ихтэй, манай орны хадлан бэлчээрийн хамгийн их н??цтэй аймаг юм.
Халиун буга
,
цагаан зээр
,
монгол тарвага
зэрэг ан амьтан элбэгтэй.
Мал аж ахуй
,
газар тариалан
голлон х?гж??лсэн б?г??д
барилгын материал
, х?нсний
?йлдвэр х?гж??лсэн
. Аймгийн т?в Чойбалсан хот нь т?м?р замын цэг б?г??д энд з??н аймгуудад ?йлчилдэг дамжлага бааз ажилладаг. Дорнод аймагт
ОХУ
руу гарах хилийн боомт
Эрээнцав
,
Ямалах
боомт
Чулуунхороот суманд
,
Ульхан боомт
Баян-Уул сумын
нутагт,
Хятад улс
руу гарах
Хавиргын боомт
Чойбалсан суманд
, Баянхошууны болон ?вд?гийн боомтууд Халхгол суманд тус тус бий.
Давс
,
н??рс
(Адуун чулуу),
холимог металл
,
газрын тос
,
уран
, барилгын материал зэрэг ашигт малтмалтай.