Гот

Готууд ( Англи хэл : Goths; Гот хэл : ,Gutans) нь з??н Германы уугуул х?м??с б?г??д III болон IV зууны ?ед ихэд х?чирхэг болсон б?г??д Ромын эзэнт улсыг м?х??с?н гол угсаатнуудын нэг юм. V-VI зууны ?ед Острогот /з??н Гот/, Визигот /баруун Гот/ хэмээн хоёр хуваагдан, Иберийн хойг , Италид Ромын эзэнт улсыг залгамжилсан х?чирхэг улсуудыг байгуулсан юм. М?н тэд Герман аймгуудаас хамгийн анх Христийн шашныг х?лээн авснаараа ?рн?дийн т??хэнд тэмдэглэгдсэн байдаг.

Угсаа гарал [ засварлах | кодоор засварлах ]

Готуудын ??сэл гарал нь Балтын тэнгисийн Готланд аралтай холбоотой гэх домог ?рг?н дэлгэр тархсан байдаг. М?н ?н??гийн Шведийн нутгаас Балтын тэнгисээр дамжин Висла м?рний сав газарт х?рч нутагласан ?ндэстн??д гэх б?г??д III зууны ?ед Дунай м?р?н , Хар тэнгисийн сав газарт х?рчээ гэж ?зэх хандлага бас байдаг.

Готуудын х?чирхэгжилт [ засварлах | кодоор засварлах ]

Дунай м?рний сав газраар амьдардаг Готууд хэмээх угсаатны тухай I зууны ?еэс Ромчууд тэмдэглэж эхэлсэн байдаг. Тэд баруун, з??н гэсэн 2 хэсэгт хуваагдан амьдарч байжээ. Баруун буюу Визиготууд нь II зууны ?ед ?н??гийн Румыны нутаг дэвсгэрт нутаглаж байсан бол зуун буюу Остроготууд нь Хар тэнгисийн з??н эргээс баруун хойд эрэг х?ртлэх нутагт амьдарч байжээ. Визиготууд Румыны нутгийг засаглан байх 376 онд дорно з?гээс Х?нн? нар Дунай м?рнийг гатлан гэнэт халдан довтолжээ. Х?нн? нарт цохигдсон Визиготууд ойролцоогоор 6 т?мэн х?нтэй байсан б?г??д тэд Константинополь хотын дэргэд Ромын армийг бут ниргэж, Итали руу ц?мр?н оржээ. Манай тооллын 409 онд Аларик I хаанаар удирдуулсан Визиготууд ?н? удаан жилийн т??хт Ром хотыг тонон дээрэмдэж, хоослон ц?лм?с?н б?г??д Галлийн з?г х?д?лжээ. Ром тэдэнд баруун ?мн?д Галлийг ?гл??. Тэнд суурьшсан Готууд ??рсдийн газар нутгаа тэлж, ?н??гийн Испани , Португалын нутгийг эрхшээлдээ оруулсан байна.

Харин Остроготууд Х?нн? нарын харъяанд хэсэг хугацааг ?нг?р??лсний эцэст V зууны т?гсг?л ?е р?? Визиготуудын явсан замналаар Итали руу орж очсон байна. Тэд Варваруудтай з??н Ромын эзэнт улсын эсрэг хамтран дайтах хэлэлцээр байгуулсан байна. Остроготууд Теодорик хааны удирдлага доор ?н??гийн Швейцарын нутгаас Балканы хойг х?ртлэх нутгийг эзлэн, улмаар 488 онд Италид нэвтрэн, 493 он гэхэд б?рэн байлдан дагуулжээ.

Уналт [ засварлах | кодоор засварлах ]

Теодорикийн хаант улс удаан оршин тогтносонг?й. Теодорик хаан 526 онд нас эцэслэснээр хаант улс бутран унав. ??ний дараа Византи Италийн нутаг дэвсгэрээс б?д??лг??дийг цэвэрлэхээр шийдэн алдарт жанжин Белисариусыг илгээжээ. Византи тун удахг?й зэрлэг??дийг Италиас х??н гаргаж, Ромын эзэнт улсыг дахин сэргээнэ гэж найдаж байлаа. Гэвч дайн маш удаан ?ргэлжилж, Итали даяар дайн гамшиг зовлонг авчирсан байна. 552 Остроготууд Италид ялагдсан байна. Гэвч тэд Италийн зарим нутгуудаар VI зууны с??лч х?ртэл салангид аймгуудын хэлбэртэйгээр оршин байсаар байв. Тэдний Итали дахь ноёрхол Ломбард хэмээн нэрлэгддэг ??р нэг варвар аймгийн довтолгоогоор т?гсг?л болсон байна.

Визиготын хаант улс ??нээс арай удаан оршин тогтносон юм. V зууны с??лээр Визиготуудыг Кловис хаан удирдаж байх ?ед Франкууд тэднийг ?н??гийн Францийн нутгийг булаан авч, Пиренейн уулс руу шахсан байна. Кловисийн ?хэл нь Визиготуудын т?р зуурын хагарлыг авчирсан байна. Гэвч дахин нэгдсэн тэдэнд Африкийн умард эргийг б?хэлд нь байлдан дагуулсан Арабчууд ?мн? з?гээс нь бодит аюул учруулж эхэлжээ. Арабчууд 711 оноос эхлэн довтолж, 4 жилийн дотор Готуудын с??лчийн хаант улсыг буулган авчээ. Тэд Европыг б?хэлд нь захирч байсан Ромыг анх удаа ялж, сонгодог ?еийн т?гсг?лийг авчирсан б?г??д Ромын соёл иргэншлийг м?х??х?д гол ??рэг г?йцэтгэсэн юм.

Лавлах [ засварлах | кодоор засварлах ]

Andersson, Thorsten. (1996) "Goter, goter, gutar" in Journal Namn och Bygd , Uppsala.
Bell-Fialkoff, A.: The Role of Migration in the History of the Eurasian Steppe , London: Macmillan, 2000.
Bradley, Henry. The Goths: from the Earliest Times to the End of the Gothic Dominion in Spain , London: T. Fisher Unwin, 1888.
Dabrowski, J. (1989) Nordische Kreis un Kulturen Polnischer Gebiete. Die Bronzezeit im Ostseegebiet. Ein Rapport der Kgl. Schwedischen Akademie der Literatur Geschichte und Alter unt Altertumsforschung uber das Julita-Symposium 1986 . Ed Ambrosiani, B. Kungl. Vitterhets Historie och Antikvitets Akademien. Konferenser 22. Stockholm.
Findeisen, Joerg-Peter: Schweden - Von den Anfaengen bis zur Gegenwart , Regensburg: Verlag Friedrich Pustet, 1998.
Oxenstierna, Graf E.C. : Die Urheimat der Goten . Leipzig, Mannus-Buecherei 73, 1945 (later printed in 1948).
Heather, Peter: The Goths (Blackwell, 1996)
Hermodsson, Lars: Goterna - ett krigafolk och dess bibel , Stockholm, Atlantis, 1993.
Kaliff, Anders: Gothic Connections. Contacts between eastern Scandinavia and the southern Baltic coast 1000 BC ? 500 AD . Occasional Papers in Archaeology (OPIA) 26. Uppsala 2001.
Mastrelli, Carlo Alberto in Volker Bierbauer et al, I Goti , Milan: Electa Lombardia, Elemond Editori Associati, 1994.
Nordgren, I.: Goterkallan - om goterna i Norden och pa kontinenten , Skara: Vaestergoetlands museums skriftserie nr 30, 2000.
Nordgren, I.: The Well Spring of the Goths : About the Gothic peoples in the Nordic Countries and on the Continent (2004)
Rodin, L. - Lindblom, V. - Klang, K.: Gudatrad och vastgotska skottkungar - Sveriges bysantiska arv , Goteborg: Tre bocker, 1994.
Schaetze der Ostgoten , Stuttgart: Theiss, 1995. Studia Gotica - Die eisenzeitlichen Verbindungen zwischen Schweden und Suedosteuropa - Vortraege beim Gotensymposion im Statens Historiska Museum, Stockholm 1970.
Tacitus: Germania , (with introduction and commentary by J.B. Rives), Oxford: Clarendon Press, 1999.
Wenskus, Reinhard: Stammesbildung und Verfassung. Das Werden der Fruhmittelalterlichen Gentes (Koln 1961).
Wolfram, Herwig: History of the Goths . New and completely revised from the second German edition. Translated by Thomas J. Dunlap. Los Angeles: University of California Press, 1988. LC number D137.W6213 1987 940.1.

Цахим холбоос [ засварлах | кодоор засварлах ]