Блез Паскаль
Блез Паскаль
(*
1623
оны
6 сарын 19
-нд
Клермон-Ферранд
; †
1662 он
ы
8 сарын 19
-нд
Парист
) нь
Францын
математикч
,
физикч
,
теологич
байв.
Тэрээр
Францын
Клермон-Ферран
хотод т?ржээ. Балчир наснаасаа эхлэн онцгой х??хэд гэдэг нь тодорхой байжээ. Эцэг Етин Паскаль нь
?мг??л?гч
, м?н математик сонирхдог байсан.
Т??нийг гурван настай байхад нь ээж нь нас барсан б?г??д
1632
онд Паскалийн гэр б?лийнхэн
Парис
руу н??н иржээ. Т??ний аав хуучныг баримтлагч байсан тул Паскальд ??р?? гэрээр боловсрол олгох нь з?в гэж ?зжээ.
Паскалийг т?р?х ?ед математикч
Рене Декарт
27 настай байлаа.
Ньютоноос
хэдхэн жилийн ?мн? т?рс?н байлаа. Декарт,
Ферма
зэрэг агуу математикчидтай нэг ?ед т?рс?н нь т??ний хувьд нэг талаар азг?й хэрэг байжээ. Тийм болохоор ??р?? баталчих байсан теоремын зарим хэсгийг Ферматтай хуваалцжээ. ??рийг нь “Гайхамшигтай х??хэд” хэмээн алдартай болгосон
геометрийн
нээлтээ тухайн ?ед т??нээс бага нэртэй байсан Десергугаас санаа болгон авсан гэдэг.
Шашин
,
г?н ухааныг
ил?? их сонирхдог, математикт дург?й охин д?? нь т??нд их н?л??лд?г байсан боловч Паскаль хэтэрхий ихийг б?тээжээ.
Тэр 12 настайдаа ааваасаа геометр гэж юу болохыг, юу судалдгийг асуужээ. Аав нь т??нд “ з?в талбайд биет??д зурж, тэдний хоорондох уялдааг судалдаг” гэж хариулжээ. ??нээс ?ндэслэн баталгаа хийж эхэлсэн б?г??д аав нь ч т??нд Евклидийн “Эхлэл”, Аполлогийн “Конус” номыг ?гчээ. Тэгээд математикийн хичээлд сууж эхэлсэн б?г??д Парисын Академи дахь хичээлд оролцдог болжээ.
Эцэг нь математикаар хичээллэхийг хориглосон боловч нууцаар геометр ?зэж эхэлсэн б?г??д татварын албаны байцаагч аавынхаа ажлыг х?нг?вчл?хийн тулд тооны машиныг зохиожээ.
Паскаль
1639
онд 16 нас х?рэхээсээ ?мн? хамгийн гайхалтай геометрийн нотолгоогоо хийжээ.
19-р зуунд
амьдарч байсан нэрт математикч
Силвестр
, Паскалийн уг теоромыг “муурын ?лгий” гэж нэрлэжээ. 11 настайдаа дуу чимээний тухай б?тээл туурвисан б?г??д 16 настайдаа конусын талаар бичсэн нь Декартыг х?ртэл гайхшруулж байлаа. 18 настайдаа одоо
Парисын музейд
хадгалагдаж байгаа
тооны машиныг
зохион б?тээжээ.
Физик
дэх агаарын х?нд, хийн нягт даралт зэрэг ??рийн нэрээр нэрлэгдсэн хуулиудыг нээжээ.
Апполо болон бусад эрдэмтдийн судалгаанд д?гнэлт хийсэн 400 гаруй б?тээл туурвижээ. Эдгээрийг хэвлээг?й байсан тул одоо алга болсон байна. Харин Лейбниц энэ б?тээлийн хувийг олж ?зэж, судалсан байдаг. Энэ нь метрийн систем дэх бус геометрийн проекц байсан байна. Аристо математикийг “олонлогийн ойлголт” гэж тодорхойлж байсан бол Паскалийн геометрт олонлог байхг?й байв.
17 настайгаасаа эхлээд 39 насандаа нас барах х?ртлээ амар тайван, зовлон з?дг??рг?й ?дрийг ?зсэнг?й. Хоол шингэхг?й байх, гэдэсний ?вчин, нойрг?йдэл, энэ б?хнээс ??ссэн хар дарсан з??д зэрэг нь т??нийг дуусгажээ. Хэдий тийм боловч энэ б?хний дунд зогсолг?йгээр ажилласаар байлаа.
23 насандаа охин д??гийнхээ шахалт, шаардлагаар
христосын шашинд
орж зарим нэг урсгалыг нь дагажээ. Энэ талаар их з?йлийг туулсан ч м?н л математикаа орхисонг?й. Хасарваанийн мод мэт оройгоосоо эхлэн хатаж эхэллээ. Тэр жилдээ
хоол боловсруулах эрхтэн
нь муудан, тахир дутуу болсон нь тун их шаналгаатай байлаа. Тийм боловч б?тээлээ туурвисаар байв.
1648
онд
Торричеллийн
(
1608
-
1647
) б?тээлийг судлан т??нийг даван гарч ?нд?р газар даралт ??рчл?гдд?гийг баталжээ. Декарт Паскальтай олон сэдвээр ялангуяа барометрийн талаар ярилцахаар ирсэн боловч хоёр эрдэмтний зан байдал нь таарсанг?й. Декарт 16 настай х??хэд
конусын
талаар бичсэнд итгэснээ ил х?лээн з?вш??р??г?й юм. М?н
барометрийн
туршилтуудаа Мерсеннийн судалгаанаас авсан байх хэмээн таамаглаж байлаа. Тэдний ?л ойлголцох байдлын гурав дахь шалтгаан нь шашны талаарх ?зэл байв. Гэвч д?? охиных нь дурссанаар тэр хоёр бие биедээ атаархдаг байсан б?г??д дээр дурдсан уулзалт, зочлолт нь х?йтэн, х?ндий болжээ. Декарт залуу анддаа хэдэн з?вл?г?? ?гс?н ч Паскаль ??нийг нь тоосонг?й.
1658
оны нэгэн орой унтаж чадахг?й,
ш?дний ?вчн??р
шаналж байсан Паскаль з?вх?н бахиар авхуулсны дараа з?гээр болох, аймшигтай ?вчнийг мартахын тулд хэд хэдэн нэртэй математикчидийн оролдож байсан гайхалтай тооны цувралыг судалж эхэлжээ. Хамаг бие нь ?вд?х?? больж, ?вчн?? мартсан нь хэтэрхий махруу оролдсоноос нь болсон ч байж болох юм. Найман ?дрийн туршид зогсолтг?й ажиллажээ. Энэ тойрогтой холбоотой бодлогуудыг бодож эхлэв. Эдгээр нээлтийн заримыг нь
Франц
,
Английн
математикчидыг урамшуулахын тулд Амос Детонвилл нэрээр хэвл??лжээ.